De afgelopen periode kregen we vrij normaal herfstweer voorgeschoteld met regelmatig regen. De temperaturen waren daarbij niet al te zacht en bovendien zien we dat de trend van de temperatuur duidelijk dalend is, wat op zich niet uitzonderlijk is voor de maand november natuurlijk. Op meerdere plaatsen kwam het daarbij ook al eens tot lichte nacht- en/of grondvorst. In dit artikel bekijken we wat de vooruitzichten zijn voor de komende periode en ontdekken we of we de paraplu’s en ruitenkrabbertjes best wel of niet bij de hand moeten houden. Het lijkt er namelijk op dat er de komende periode veel gebeurt op de weerkaarten en er zich een atypische en dynamische luchtdruksituatie zal voordoen, met weerkaarten waar de winterliefhebber het warm van krijgt. Het is echter nog maar de vraag of deze configuratie zich niet te vroeg in het seizoen afspeelt en zo zijn potentieel verliest…
- Reageren jullie mee onder het artikel?
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube
November tot nu toe
November verloopt op dit moment vrij normaal, alhoewel de temperatuur lichtjes positief afwijkt tegenover de gemiddelden. Zowel de temperatuur als de neerslag vertonen echter geen te grote uitschieters. We zaten de afgelopen periode dan ook gebukt onder de constante invloed van lagedrukgebieden, waarbij we met een dominantie van zuidwestenwinden te maken kregen. Dit beeld vertaalt zich ook in onderstaande kaartjes, waarop voor de Benelux geen significant afwijkend patroon zichtbaar is.
Ook opvallend is daarbij het grote temperatuurcontrast tussen Scandinavië en het oosten en zuidoosten van Europa. We zien dan ook op onderstaande kaartjes dat de sneeuwbedekking over de noordelijke delen van Europa zeer uitgebreid is voor de tijd van het jaar. Bovendien zien we dat de Botnische Golf tussen Zweden en Finland momenteel reeds begint dicht te vriezen vanaf de randen. In zuidoostelijk Europa daarentegen stijgen de temperaturen plaatselijk nog richting zomerse waarden.
Analyse van de huidige weerkaarten
Op naar de huidige situatie op de weerkaarten dan. Daarop zien we dat de straalstroom een duidelijk bochtig patroon vertoont. Op dit moment strekt een grootschalige hoogtetrog (een zuidwaarts gerichte uitstulping van de straalstroom die koude lucht op hoogte naar het zuiden transporteert, aangeduid met de blauwe stippellijn) zich namelijk uit over een groot deel van Europa, en daarin bevinden zich verschillende kleine lagedrukgebiedjes (L op de kaart) die voor wisselvallig weer zorgen over het merendeel van het Europese continent.
Boven Rusland bevindt zich dan weer een stevige hoogterug (rode stippellijn), die een grootschalig hogedrukgebied genereert (H op de kaart) aan de grond met daar duidelijk te warme temperaturen via WAA (‘warm air advection’ of dus de aanvoer van warme lucht).
Anderzijds zakt een bel met koude lucht op hoogte zuidwaarts op de Atlantische Oceaan (CAA of ‘cold air advection’), wat zorgt voor een uitdieping en enorme versterking van een lagedrukgebied nabij de Canadese oostkust. Aan de oostflank stuurt deze depressie warme lucht op hoogte richting Groenland en IJsland, wat daar dan weer op de vorming van een hogedrukgebied uitmondt via een hoogterug. Deze maakt dan een brug met het eerder vernoemde hogedrukgebied boven Rusland (paarse cirkel op de kaart).
Op de temperatuurkaart van Europa zien we dan ook dat vooral in Scandinavië het bijzonder koud is, aangezien daar een koude noordoostelijke stroming wordt opgewekt door de hogedrukbrug tussen Groenland en Rusland. Op meerde plaatsen komen de maxima daar niet boven -10 graden de komende dagen en zakken de minima plaatselijk onder -20 graden. In zuidoostelijk Europa zien we het omgekeerde: de WAA onder invloed van de hoogterug zorgt daar voor maxima tot ver boven 20 graden in bijvoorbeeld delen van Oekraïne, Griekenland en Bulgarije.
Wat gebeurt er de komende dagen?
De komende week zien we een interessante situatie op de weerkaarten ontstaan. Meerdere keren zakken er na het weekend bellen met koude lucht op hoogte vanuit de gebieden rond Groenland zuidwaarts (CAA). Deze uiten zich onder de vorm van hoogtetroggen en/of hoogtelaagjes en genereren aan de grond dan weer lagedrukgebieden. Een eerste lagedrukgebied gevuld met koude lucht bereikt onze streken zo in de loop van maandag/dinsdag (L1 op de kaart).
Na eventuele (aanvriezende) mist op maandag beloven beide dagen dan ook zeer wisselvallig te verlopen met vrij veel wind (vooral in de kuststreek), beperkte ruimte voor de zon, de doortocht van een frontale zone en de ontwikkeling van buien achteraf. Vooral aan de kust moet men daarbij ook rekening houden met onweersverschijnselen door kustconvergentie en het grote contrast tussen het warme zeewater (nu nog meer dan 10 graden) en de koude bovenluchten (zo’n -30 tot -35 graden op 5 km hoogte, mede daardoor is ook de kans op korrelhagel niet uitgesloten).
Het is trouwens ook niet uitgesloten dat er zich dan ook meer in het binnenland een onweersbui voordoet. Ook tijdens de nachten en woensdag overdag is de buiendreiging niet verdwenen, zodat we tegen woensdag vooral aan de westkust met behoorlijke neerslagsommen te maken zullen krijgen (> 40 mm). Het is daarbij zelfs mogelijk dat de buien in de Ardennen een winters karakter aannemen.
Het blijft dan ook koud met maxima op de meeste plaatsen duidelijk onder de 10 graden en kans op grond/nachtvorst indien het ’s nachts goed uitklaart en de wind niet voor te veel inmenging van de bovenste luchtlagen zorgt. Elders komt plaatselijk dinsdag, maar vooral woensdag, op meerdere streken de zon er af en toe ook aan te pas.
Op de middellange termijn
Het bochtige patroon in de straalstroom blijft ook voor de rest van de week behouden. Een volgende depressie bereikt ons zo in de loop van woensdag/donderdag en trekt verder door naar het zuiden van Europa later in de week (L2 op de kaart). De neerslagkansen nemen dan waarschijnlijk opnieuw wat toe in de Benelux, later in de week.
Een derde (L3) lijkt zich op het einde van de week te vormen boven de Canadese oostkust, maar trekt in tegenstelling tot zijn twee voorgangers niet richting Europa. Integendeel, aan de oostflank wordt een noordwaartse stroom van warme lucht (WAA) op poten gebracht met de vorming van een hogedrukgebied boven de Atlantische Oceaan.
Uiteindelijk resulteren bovengenoemde processen zich in een mooie luchtdrukconfiguratie, die de winterliefhebber doet verlangen naar meer. Een uitgebreide hoogtetrog boven Europa met lage druk boven de Middellandse Zee zorgt dan namelijk, in combinatie met hoge druk boven de Atlantische Oceaan en Noord-Europa, voor een koude noordoostelijke luchtstroming vanuit Scandinavië.
Helaas zullen deze weerkaarten naar alle waarschijnlijkheid, ondanks de huidige extreme koude in het Scandinavische brongebied, hun winterse potentieel niet volledig kunnen uiten. Het warmt alweer wat op in Scandinavië tegen dan, de bovenluchten bij ons zijn niet koud genoeg en bovendien moet de aangevoerde lucht ook nog voor een stuk van over de relatief warme Noordzee komen.
Uiteraard zal het met zulke luchtdrukpatronen alvast wel licht winters aanvoelen, maar een echte uitbraak van ‘Koning Winter’ lijkt er voorlopig nog niet aan te komen.
Desondanks doet het deugd voor de winterliefhebber om zulke patronen nog eens te mogen zien. Het is namelijk al van 2010 geleden dat de AO index nog zo negatief was zoals nu. Hoe negatiever deze index, hoe meer potentieel er is voor winterweer in Europa en Noord-Amerika.
Conclusie
Na een rustige en vrij zonnige zondag, waarbij het op de meeste plaatsen droog blijft, lijkt er vanaf maandag opnieuw meer wisselvalligheid in het weerbeeld te komen. Doordat er in de loop van de week ook een atypische luchtdrukconfiguratie tot stand komt, verloopt een groot deel van deze week dan ook te fris voor de tijd van het jaar.
We zien dat verschillende lagedrukgebiedjes vanuit het noorden afgezakt komen en die brengen koude bovenluchten met zich mee. Een eerste frontale zone trekt in de loop van maandag dan ook doorheen de Benelux met op uitgebreide schaal dan neerslag. Daarachter vormen zich dan buien, die vooral aan de kust gepaard kunnen gaan met onweer en korrelhagel tot en met woensdag.
Ook in het binnenland bestaat er een buienkans, maar daar zal de zon zich op dinsdag en zeker woensdag ook meer laten zien. Daarbij moeten we wel ook rekening houden met een goed voelbare wind en bovendien is er tijdens de nachten in de opklaringsgebieden opnieuw kans op grond- en/of nachtvorst.
Later in de week zorgt een volgend lagedrukgebied voor opnieuw toenemende neerslagkansen. Deze depressie duikt verder door richting de Middellandse Zee en zorgt voor een koude noordoostelijke luchtstroming, zodat frisse lucht tot bij onze regio geraakt.
Deze kaarten ogen mooi voor de winterliefhebber en zouden in het midden van het winterseizoen mogelijks bijzonder winters weer kunnen veroorzaken. Echter, opwarming van het brongebied, de te warme bovenluchten en het feit dat de warme Noordzee in het traject van de aangevoerde lucht ligt, temperen de koude-inval.
Desondanks blijft het duidelijk te fris met regelmatig neerslag (wie weet kan het in de Ardennen al wat wit liggen) en vorstkansen. Al bij al een dynamische en interessante weerweek dus, waarbij er heel wat te gebeuren staat!