Mediterraanse depressies in het najaar

Elk jaar zien we na de zomer typische depressies ontstaan boven de Middellandse Zee. Hoe deze tot stand komen, is een vraag die ik tracht te beantwoorden in deze blog. Bovendien doen we een blik op de weerkaarten aangezien een typisch voorbeeld van dergelijke depressie zich momenteel ontwikkelt met tot gevolg Gota Fria’s en overvloedige neerslag in de Pyreneeën en de Alpen.

• Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
• Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?

Mediterraanse depressies in het najaar?

De zomer wordt rond de Middellandse Zee gekenmerkt door langdurig droog en heet weer. Zodra het september-oktober is, verandert dit stilaan. De atmosfeer in het noorden koelt af en soms bereikt een trog in de straalstroom de Mediterraanse regio. Daar vormt de koude lucht in de trog een sterk contrast met de nog warme zee en ontstaat er onstabiliteit. Die onstabiliteit wordt omgezet in stijgende luchtbewegingen, waardoor er depressies kunnen ontstaan.

Een ander mechanisme zijn de afscheurende hoogtelagen die gevormd worden bij een uitdijende trog in de straalstroom. Die blijven dan vaak rondtollen en worden in stand gehouden door het aanwezige temperatuurcontrast met de Middellandse Zee.

Tot slot ontstaan er nog vaak depressies in de lijzijde van gebergtes, zoals de Atlas en de Alpen. Denk maar aan het Genua-laag, dat ontstaat wanneer er een trog over de Alpen trekt en er vorticiteit wordt omgezet in stijgende luchtbeweging ten westen van Italië. Ook dit lagedrukgebied kan dan optimaal profiteren van de energie van de Middellandse Zee.

Soms kan zo’n depressie in het najaar optimaal profiteren van de aanwezige onstabiliteit en krijgt de depressie tropische kenmerken. Het systeem krijgt dan de naam ‘medicane’. Denk maar aan de medicane van vorig jaar die Griekenland trof!

Komende dagen cut-off low activatie

Een uitgestrekte trog in de straalstroom is duidelijk herkenbaar op de weerkaarten. Deze ligt momenteel net ten westen van het Europese vasteland en pompt koele lucht naar het zuiden. Geheel volgens de theorie splitst er zich vervolgens de komende dagen een hoogtelaag af (cut-off low), dat stationair boven het Iberisch schiereiland blijft hangen.

Woensdag schuift dit laag op naar het oosten en arriveert het boven de westelijke Middellandse Zee. Daar neemt het contrast met de oppervlakte-temperaturen (zeewater) toe en activeert het laag nog wat extra. Tegen de wijzers in, wordt er vervolgens aanhoudend vochtige en onstabiele lucht rond het laag gedraaid, dat dan tot hevige neerslag zal leiden.

Dit is onder meer het geval in de Pyreneeën (waar veel sneeuw zal vallen), het zuidoosten van Frankrijk (waar bijzonder veel regen zal vallen) en in de zuidwestelijke Alpen.

Hoeveel neerslag gaat er deze keer vallen?

Het is niet uitzonderlijk dat er bij dit soort situatie een paar 100 liter water per vierkante meter valt. De Middellandse Zee fungeert namelijk als onuitputtelijke bron van vocht en als de onstabiliteit dan groot genoeg is.. Een blik op de neerslagkaarten laat zien dat we komende dagen opnieuw overvloedige neerslag mogen verwachten in de zone tussen Valencia en de Alpen. Ik zou er niet van verbaasd zijn als dit opnieuw tot grote overlast zal leiden…