Zaterdag tijdelijk zeer warm, daarna wisselvallig

Na tropische hitte van de afgelopen dagen bekijken we in dit artikel de weerkaarten voor de komende dagen. De komende periode lijken we een opeenvolging van hoogtetroggen en -ruggen te krijgen, met dus een eerder wisselend weerbeeld tot gevolg. Vooral zaterdag lijkt nog een top zomerdag te worden, waarna de straalstroom ervoor zorgt dat er afwisselend koeler/wisselvalliger en warmer/droger weer naar onze regio wordt gevoerd. De bijbehorende neerslaghoeveelheden blijven vooralsnog echter beperkt, met de meeste neerslag in het noorden van Nederland. Ook kijken we hoe het nog zit met het neerslagtekort en de droogte.

Reageren op discussiedraad! Vroeger dan verwacht hebben we de huisregels voor de discussiedraad geïmplementeerd. Dankzij de hulp van de community hebben we deze nu afgewerkt. Via deze pagina kan je de huisregels en het verkrijgen van een account rustig nalezen. Wij bedanken alle mensen van de community die hebben meegewerkt.

Straalstroom bepaalt het Europees weerbeeld

Afgelopen dagen maakte de straalstroom een enorme bocht rondom Europa, waardoor lagedrukgebieden en storingen een omweg moesten maken en niet bij ons in de buurt geraakten. De opbouw van een hoogterug boven Europa was het gevolg van deze noordwaartse meandering (golvende beweging) van de straalstroom, waardoor warme lucht onze regio kon bereiken. Op donderdag kwam een hoogtetrog toch wat dichterbij en wisten enkele storingen onze regio te bereiken, wat resulteerde in het onweer van woensdagavond en de nacht van woensdag op donderdag.

Komende dagen bouwt zich echter opnieuw een rug op boven Europa, waardoor we nog enkele dagen kunnen profiteren van beter weer, vooral op zaterdag. Opnieuw wordt dus warmere lucht naar onze streken gevoerd door een noordwaartse meandering van de straalstroom.

Deze evolutie is echter geen lang leven beschoren, want op zondag en maandag nadert dan toch een hoogtetrog, een zuidwaartse meandering van de straalstroom, die koelere lucht naar onze omgeving stuurt. Bijbehorende storingen lijken vooralsnog echter weinig actief te blijven en leveren vrij weinig neerslag op, iets meer in het noorden van Nederland.

Op dinsdag zien we een zwakke hoogterug die tijdelijk voor wat stabilisatie zorgt, maar op woensdag lijkt een nieuwe hoogetrog alweer voor koeler weer te zorgen. Ook hier zijn de storingen die overtrekken niet echt actief en blijven de neerslaghoeveelheden vooralsnog  beperkt.

De reflectie van deze opeenvolging zien we ook op de voorspelde temperaturen: op 850 hPa (1.5 km hoogte) zien we een duidelijke stijging tot en met zaterdag, afkoeling op zondag en maandag, tijdelijke opwarming op dinsdag en opnieuw een afkoeling vanaf woensdag/donderdag. We zien ook dat de storingen echter weinig actief zijn en vooralsnog weinig neerslag opleveren in het grootste gedeelte van de Benelux, met uitzondering van het noorden van Nederland. We lijken de weerkundige zomer nog wel af te sluiten met een zomerse zaterdag, waarbij er opnieuw tropische temperaturen mogelijk zijn.

Actuele droogte in de Benelux?

Nu we weten dat er ook de volgende dagen niet al te veel neerslag zit aan te komen, kunnen we eens kijken hoe het nog gesteld is met het neerslagtekort. Net zoals vorig jaar (2018), kampen we ook dit jaar met een significant neerslagtekort in de Benelux. In 2018 viel in Ukkel 650.2 mm (normaal: 852.4 mm) en in Nederland viel gemiddeld 607.0 mm (normaal 847.0 mm).

Nu zitten we nog met droogte: de winter heeft het neerslagtekort niet kunnen aanvullen en in Nederland is daarmee reeds een neerslagtekort van ongeveer 200 mm met april als referentieperiode. Onlangs werd nog berekend dat droogte dit jaar al voor 50 miljoen euro landbouwschade heeft veroorzaakt in Vlaanderen (De Morgen, 2019).

Onlangs verscheen er nog een rapport van het World Resources Institute dat België een groot tekort aan drinkwater heeft en slechts 22 landen ter wereld een groter tekort hebben. België is daarmee het 3^e Europese land in die lijst, op San Marino en Cyprus na. Echter 140 landen doen het beter. Specifiek voor Vlaanderen kan men zelfs stellen dat deze één van de laagste waterbeschikbaarheden per inwoner heeft in gans Europa, wat vooral komt door een combinatie van een hoge bevolkingsdichtheid en een vrij beperkte aanwezigheid van zowel oppervlakte- als grondwater (De Morgen; VMMA, 2019).

De ruimte is bedekt met veel beton, zodat neerslag de bodem niet kan indringen, maar eerder wegvloeit. Bovendien wordt er drinkwater verbruikt: met name de landbouw, de industrie, maar ook de gezinnen zelf. Vooral zandige bodems zijn veel gevoeliger omdat zij minder lang vocht kunnen vasthouden. In Nederland lijkt de situatie iets beter, alhoewel daar het zuiden vooral gevaar loopt voor droogte (WRI/Aqueduct).

Klimaatscenario’s voor de toekomst voorspellen daarbij echter niet veel goeds. Voor Vlaanderen werden volgende evoluties geschetst door de Vlaamse Milieumaatschappij:

• In de zomer zal het minder regenen. Het aantal dagen zonder neerslag zal sterk stijgen waardoor neerslagvolumes tot 52 % kunnen afnemen tegen 2100. Het aantal droge dagen kan stijgen van 173 nu tot 236 droge dagen in 2100 bij het hoog-impactscenario.

• Het aandeel van de jaarlijkse neerslag dat verdampt, kan door o.a. de hogere temperaturen toenemen van 67 % nu tot 77 % in 2100.

• Door minder zomerneerslag en hogere verdamping zal het cumulatief neerslagtekort tijdens het groeiseizoen (april tot september) oplopen. In 2017 piekte deze droogte-indicator op 215 mm en in 1976 op 300 mm neerslagtekort. Door klimaatverandering zou het gemiddelde neerslagtekort in een jaar kunnen oplopen tot 485 mm tegen 2100. Zulke extreme droogte kan dan 4 maal langer duren dan de extreme droogte van 1976 en 2018.

• Droogte kan in de toekomst ook vaker optreden. Het droogste jaar dat zich nu eens in de 20 jaar voordoet, kan zich tegen 2100 eens in de twee jaar voordoen. Dat is dus tot 10 maal vaker dan nu. Een heel extreme droogte (zoals in 1976 en 2018) kan eens in de 4 tot 5 jaar voorkomen.

Concrete oplossingen die worden voorgesteld zijn onder andere een efficiënter watergebruik in de landbouw, investeringen in groene infrastructuur zoals waterzuiveringsinstallaties en een betonstop, gezinnen stimuleren minder te verbruiken, en ook hergebruik van water moet het probleem aanpakken (De Morgen; VMMA; WRI, 2019). Het is echter de vraag hoe de overheid en gezinnen al deze maatregelen in acht nemen en laten primeren om wel degelijk tot een efficiënte oplossing te komen.

Wisselvallige start van het nieuwe schooljaar

Komende dagen zien we een opeenvolging van hoogtetroggen en hoogteruggen, aangedreven door de straalstroom, die voor een wisselend weerbeeld zorgen. Vooral zaterdag lijkt nog een top zomerdag te worden met plaatselijk tropische temperaturen. Op zondag en maandag is er alweer een iets grotere neerslagkans met meer bewolking en volgt er een afkoeling. Dinsdag is tijdelijk beter, maar woensdag en donderdag dringt koelere lucht binnen en trekken opnieuw enkele storingen over onze regio.

De neerslaghoeveelheden blijven echter beperkt, enkel in het noorden van Nederland valt er wat meer neerslag. Daarmee houdt het neerslagtekort stand. Uit een rapport van WRI blijkt dat Vlaanderen en het zuiden van Nederland rekening moeten houden met dreigende waterschaarste, door de hoge bevolkingsdichtheid en hoge waterverbruik. Tevens blijkt dat situaties als deze in de toekomst vaker lijken voor te gaan komen.

Het is dus belangrijk om hier op te emanciperen en voorgestelde oplossingen in acht worden genomen door de overheid en landbouwers, maar ook door gezinnen. Iedereen kan namelijk zijn steentje bijdragen aan het verminderen van waterverbruik.