Winterse signalen 5: temperatuur daalt richting normaal

We schrijven ondertussen half januari en de winter blijft dit jaar de grote afwezige. December en januari zijn/waren uiterst zacht in zowat heel Europa, bij uitbreiding ook in de rest van het Euraziatische continent. De laatste sneeuwval in de Benelux dateert trouwens alweer van 13 december 2019, toen er plaatselijk een dun laagje ontstond op de hoogste toppen van de Ardennen. Alhoewel het de komende periode wat kouder wordt, lijkt een stevige winterse aanval met sneeuw en koude nog steeds niet op het programma te staan. In dit artikel bespreken we wat ons de komende periode te wachten staat.We gaan ook nog eens kijken of er vanuit de stratosfeer verandering op komst is.

• Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
• Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van winterweer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Het weerbeeld in januari tot nu toe

Januari verloopt tot nu toe té zacht en té droog. Zoals te zien op de temperatuurkaart zitten we momenteel met anomalieën rond +4 graden in de Benelux. Elders in Europa, en dan vooral in het noorden, lopen de temperatuurafwijkingen nog hoger op. Tot zelfs +10 graden warmer dan normaal. Oorzaak van deze zachte temperaturen was de sterk positieve AO en NAO index. Ook is deze gerelateerd aan een stevige stratosferische Polar Vortex, die bovendien goed gekoppeld is/was met de troposfeer.

Dit alles zorgde voor de dominante aanvoer van zuidwestenwinden, die zachte lucht van over de Atlantische oceaan over heel het Europese continent stuwde. Ondanks dat er regelmatig neerslag viel, bleven de totale neerslaghoeveelheden beperkt. In zowat heel West-Europa laat de neerslagafwijking tot nu toe dan ook negatieve waarden zien.

Waar zit de koude dan wel? Die kunnen we terugvinden aan de andere kant van de oceaan. In de Verenigde Staten en Canada hebben ze momenteel te maken met een stevige winterinval. Met als gevolg dat sneeuw en extreme koude voor overlast zorgen. Op sommige plaatsen daalt de temperatuur daar tot onder -40 graden.

Analyse huidige weerkaarten

Momenteel zien we op de weerkaarten het beginproces van anticyclogenese (vorming van een hogedrukgebied) ten westen van de Ierse en Franse kusten. Een hoogterug met WAA is zich daar aan het vormen als reactie op een sterke uitstroom van Arctische koude lucht ten zuiden van Groenland en Canada. Hierdoor wordt de straalstroom bochtiger. Het kan de vorming van het hogedrukgebied bevorderen stroomafwaarts van de as van de hoogtetrog. Verder zijn er nog hogedrukgebieden aanwezig in Oost- en Zuid-Europa.

De komende dagen bevinden we ons echter nog een beetje in ‘niemandsland’.Dit terwijl het hogedrukgebied stilaan vorm krijgt.

Eerst zijn de bovenluchten initieel nog wat kouder, waardoor er enkele buien kunnen ontstaan. Veel neerslag wordt er niet verwacht, alhoewel sommige buitjes eventueel een enkele donderklap kunnen bevatten in de kustregio’s. In de Ardennen gaat het mogelijk om winterse neerslag.

De komende dagen zet de anticyclogenese zich verder door, doordat de amplitude van de straalstroom nog verder toeneemt. De WAA versterkt, en dus ook de hoogterug. Dus bijgevolg kunnen de barometers door drukstijgingen aan de grond stevig stijgen.

Tegen zondag zitten we zo aan een krachtige kern van 1040 hPa. Op maandag zijn er enkele weermodellen die de kernwaarden laten oplopen tot recordwaarden rond 1050 hPa! Momenteel staat het record voor de Benelux op 1053,0 hPa (in Eelde/NL) op 23 januari 1907. Dit lijkt net iets te hoog gegrepen. Maar voor België staat het record op 1048,0 hPa en mogelijk kan dit sneuvelen.

Het wordt bij ons dan helemaal droog en bovendien krijgen we geregeld de zon te zien. Wel is het zo dat bij zulke hogedrukgebieden er gemakkelijk lage bewolking en/of mist kan ontstaan. Zeker wanneer de kern zich ten westen of net boven onze regio bevindt.

Deze vochtige lucht blijft dan gevangen zitten onder de subsidentie-inversie en kan soms hardnekkig zijn. Vooral maandag en dinsdag lijkt dat het geval te zijn.

Met een wind die stilaan draait naar meer noordelijke richtingen wordt het ook wat kouder. Overdag zouden de maxima begin volgende week schommelen in de buurt van +5 graden in de lagergelegen gebieden.

Bovendien kan het regelmatig, door de windstilte en opklaringen, goed afkoelen. Op meerdere dagen zijn dan ook vriestemperaturen waarschijnlijk. Eventueel gecombineerd met aanvriezende mist.

Ook de dagen nadien blijft het hogedrukgebied waarschijnlijk vrij sterk. Het zal zich min of meer in onze omgeving vestigen. Maar sommige weermodellen laten het in de loop van de volgende week wel meer en meer terugtrekken richting de Atlantische oceaan.

Het weer op de middellange termijn

Op de middellange termijn zien we dat de dalende trend van de NAO en AO index bevestigd wordt. Na een langere periode van positieve waarden, lijkt dit hardnekkige synoptische patroon nu eindelijk doorbroken te worden. Het is dan ook niet te verbazen dat het de komende periode opnieuw een beetje kouder wordt.

Ook de middellange termijnvoorspellingen van het ECMWF bevestigen deze trend. De temperaturen koelen af naar normalere waarden en het blijft droger dan normaal, richting het einde van januari. Dit duidt dus voorlopig op een voortzetting van het rustige en droge hogedrukweer, met temperaturen rond normaal of net iets te zacht.

Ook de MJO index lijkt nog steeds naar fase 6/7 te gaan, wat op zich goed nieuws is. Maar de amplitude is duidelijk beperkt en neigt opnieuw richting de middelste ‘circle of death’.

De stratosfeer nader bekeken

Momenteel zien we dat de stratosfeer enkele veranderingen ondergaat. Hoewel de stratosferische Polar Vortex zeer gezond oogde, met mooie cirkelvormige vorm pal boven de Noordpool, lijkt er stilaan wat te gaan veranderen.

Meer en meer zien we de Polar Vortex zich verplaatsen en uitrekken richting Europa. Dit door het ontstaan van een hogedrukkern op 30 km hoogte boven Noord-Amerika. Uiteindelijk ontstaat zo’n mooi ‘Wave-1 Heights’ patroon.

Tot een duidelijke opwarming komt het echter niet. Wel is het zo dat de koppeling tussen stratosfeer en troposfeer de komende periode goed ontwikkeld blijft. Hierdoor wordt het later misschien mogelijk dat ook de koude Arctische luchtmassa’s op hoogte in Europa iets zuidelijker kunnen binnendringen.

Dit kan gebeuren onder invloed van de verplaatste en uitgerokken Polar Vortex. Daarvoor moeten op termijn natuurlijk alle puzzelstukken nog op zijn plaats vallen, maar in deze uitermate zachte winter is het zeker een begin!

Conclusie

De komende dagen ontwikkelt zich een sterk hogedrukgebied met mogelijk recordhoge luchtdrukwaarden boven onze regio. Tijdens het weekend is het daarbij eerst nog licht wisselvallig met enkele buitjes. Aan de kust eventueel met een donderklap en in de Ardennen mogelijk met een winters karakter.

Veel neerslag wordt er echter niet verwacht. Begin volgende week klaart het verder op en krijgen we regelmatig de zon te zien bij rustig weer. De temperaturen dalen naar de normale waarden. ’s Ochtends eerst kans op (aanvriezende en moeilijk optrekkende) mist. De grote dagelijkse gang duidt echter op brede opklaringen.

Ook later in de week lijkt de hoge drukinvloed stand te houden. Maar de modellen verschillen nog wat betreft de positie van de kern. Ook op de middellange termijn blijft de invloed van het hogedrukgebied voorlopig standhouden. Met duidelijk te droog weer en temperaturen rond normaal of net iets te zacht.

Uit de stratosfeer blijkt wel dat Arctische luchtmassa’s mogelijk later (en onder sterk voorbehoud) een kans krijgen om iets verder in het Europese continent binnen te dringen.