Op de Atlantische Oceaan woedt momenteel een orkaan die daar flink huishoudt. Momenteel zijn het vooral de Azoren die ervan langs krijgen en de komende dagen ligt Ierland in de vuurlinie. Daarna trekt Lorenzo, al opvullend, richting Europa, maar de exacte koers is nog allesbehalve duidelijk. Daarmee kunnen we ook nog niet precies zeggen wat de uitwerking van Lorenzo op ons eigen weer gaat zijn.
Verloop van Lorenzo
Op 19 september jongstleden ontstond Lorenzo uit een ‘tropical wave’ boven West-Afrika. Een tropical wave of tropische golf is een groepje geclusterde onweersbuien in de tropen, dat heel langzaam van oost naar west beweegt. Ze komen vooral in het zomerhalfjaar voor, als de instraling en dus de convectie boven noordelijk Afrika op zijn sterkst is. Eigenlijk is een tropical wave niets anders dan een thermisch lagedrukgebied met onweersbuien.
De wave die uiteindelijk tot een orkaan zou uitgroeien, trok op 22 september de Atlantische Oceaan op. Ze volgde een koers langs het zuiden van Kaapverdië. Geholpen door gunstige omstandigheden (weinig wind in de bovenlucht, zeer warm zeewater van minstens 28°C) intensiveerde ze razendsnel. Op 23 september om 3:00 uur UTC was er al sprake van een tropische depressie, toen nog niet Lorenzo geheten, deze naam werd 12 uur later wél een feit, toen het systeem een tropische storm was geworden. Op 25 september transformeerde Lorenzo voor het eerst tot een orkaan (1e categorie). Binnen een mum van tijd groeide de orkaan uit tot categorie 4. Deze status werd op 26 september in de middag bereikt.
Na een kleine verzwakking tot categorie 3 op 27 en 28 september intensiveerde het systeem, enigszins tegen de verwachtingen in, op 29 september opnieuw. Ditmaal werd categorie 5 bereikt, de hoogst mogelijke orkaanmodus. Hiermee is Lorenzo de meest oostelijke orkaan in het Atlantisch bassin ooit met deze kracht. Lang duurde deze orkaanmodus niet, want op 30 september begon het systeem terug langzaam af te zwakken.
Op woensdag 2 oktober bereikte Lorenzo als een orkaan van de 2e categorie de Azoren. Kort daarna zwakte hij af naar categorie 1 en het is de verwachting dat hij voorlopig die modus zal houden.
Lorenzo op de Azoren
Op de Azoren heeft orkaan Lorenzo voor behoorlijk wat overlast gezorgd. Langs de kusten van de eilanden zijn veel bomen en elektriciteitsmasten omgewaaid. Sommige stranden hebben golven van circa 22 meter hoog te verwerken gehad. In delen van de archipel is de stroom uitgevallen. Scholen hebben uit voorzorg de deuren gesloten. Gelukkig is er tot nu toe naar verluidt niemand gewond geraakt.
De problemen zijn het grootst op de westelijke eilanden, die het dichtst bij de koers van Lorenzo liggen. De exacte omvang van de schade zal de komende tijd duidelijk worden.
Orkaanmodus bij Ierland?
De komende dagen trekt Lorenzo als categorie 1 orkaan naar het noordoosten toe. Donderdagavond komt hij aan bij Ierland. Of Lorenzo de orkaanmodus dan nog steeds bezit, zal erom spannen. De straalstroom zorgt ervoor dat de structuur van het systeem steeds meer verdwijnt, waardoor de windsnelheden oplopen. Uit ervaring blijkt dat deze opvulling van een cycloon vaak heel erg snel kan gaan. Maar mocht het zo zijn dat de orkaanmodus toch nog steeds van kracht is tegen de tijd dat Ierland bereikt wordt, dan zou dat wel tamelijk zeldzaam zijn (niet uniek).
Meerdere scenario’s
En na donderdag? Dan begint de grote onzekerheid in de weersverwachtingen. Vaak hebben ex-tropische stormen een grote invloed op het West-Europese weer en kunnen ze de weerkaarten flink in de war gooien. En dat is bij Lorenzo niet anders.
Vooral de passage van ex-Lorenzo op vrijdag en zaterdag is zeer onzeker. Het lijkt erop dat de restanten van het ex-tropische lagedrukgebied over de Benelux gaan trekken. Maar welke koers hij precies gaat volgen, maakt veel uit voor de temperatuur en neerslag. Bij een zuidelijke koers krijgt een groot deel van de Benelux te maken met een noordoostenwind en koude lucht. In opklaringsgebieden landinwaarts zou het dan in de nacht naar zaterdag kunnen afkoelen tot dicht bij het vriespunt. De regen zal zich in dit scenario concentreren op de zuidelijke Benelux. Trekt de depressie noordelijker, dan blijft vrijwel de gehele Benelux in de zachte lucht (zuidwestenwind). In dat geval is er van lage temperaturen geen sprake en zal de neerslag vooral voor het noorden van de Benelux bestemd zijn.
Nog onduidelijker is de situatie op de middellange termijn. Door warmteadvectie aan de voorzijde van Lorenzo bouwt zich boven Scandinavië een hogedrukgebied op. Maar hoe standvastig dit hogedrukgebied wordt, is nog niet zeker. In het geval van een sterk hoog zullen we de noordoostelijke stroming aan de noordflank van ex-Lorenzo ook de gehele volgende werkweek houden. Bij dit scenario horen flink lage temperaturen voor begin oktober, maar wel (op een enkele bui na) overwegend droog weer. In het geval van een zwak Scandinavisch hogedrukgebied komen we alweer heel snel in een de zuidwestcirculatie terecht. Wordt dat scenario waarheid, dan zullen de temperaturen wat hoger uitkomen, maar moeten we dat wel bekopen met wisselvalligheid.
Op dit moment lijkt de laatstgenoemde optie het meest kansrijk voor de middellange termijn. Maar aangezien de koers van Lorenzo veel onzekerheid met zich meebrengt, mogen we het koele scenario met een langdurige noordooststroming nog zeker niet uitvlakken. Wat wel vaststaat, is dat de kans op nazomerweer met maxima van 20°C en meer voorlopig zeer klein is.
