Adios aan de gletsjers van de Pyreneeën

Afgelopen jaren zijn de gemiddelde temperaturen in Europa in alle seizoenen drastisch omhoog gegaan. Een rechtstreeks effect is het smelten en terugtrekken van de gletsjers. Dit gebeurt niet alleen in de Alpen maar ook in de Pyreneeën. Momenteel zijn er nog ongeveer 9 echte gletsjers in dit gebergte, maar op basis van de huidige klimaatprojecties is het mogelijk dat er in 2050 geen gletsjers meer te vinden zullen zijn in de Pyreneeën.

De Pyreneeën

De Pyreneeën is een Alpiene bergketen die zich van west naar oost uitstrekt op de grens tussen Frankrijk en Spanje. Ten westen ligt de Atlantische Oceaan en ten oosten ligt de Middellandse Zee. De hoogste bergen situeren zich ongeveer rond de de 3000 meter met een maximale hoogte van 3404 meter (Pico de Aneto) in het Maladeta-massief. Alle gletsjerpieken liggen boven de 3000 meter, daaronder zijn geen gletsjers (meer) te vinden.

In tegenstelling tot de Alpen zijn de gletsjers in de Pyreneeën relatief weinig bestudeerd. Dat komt door de beperkte omvang van de gletsjers en het afgelegen gebied van het gebergte. Tijdens het Pleistoceen bereikten de gletsjers hun maximale omvang. Meer recent bereikten ze de maximale lengte, halverwege de 19e eeuw (kleine ijstijd). Omwille van de kleine omvang van de gletsjers is het wel steeds moeilijk geweest om de omvang van de gletsjers correct in te schatten. Zo was het steeds moeilijk om seizoensgebonden sneeuwvelden te onderscheiden van gletsjerijs.

Gletsjer evolutie

Gletsjers bestaan uit een ablatiegebied (waar de smelt groter is dan de accumulatie) en een accumulatiegebied (waar de smelt kleiner is dan de accumulatie). Wanneer gletsjers in evenwicht zijn, winnen ze evenveel massa in het accumulatiegebied dan dat er massa verloren gaat in het ablatiegebied. De scheidingslijn wordt de evenwichtslijn genoemd. Het evenwicht wordt gegenereerd door ijsvloei, die massa van het ene gebied naar het andere gebied voert, waardoor de gletsjer zijn omvang behoudt.

Echter, door de temperatuurstijging van de afgelopen decennia is de evenwichtslijn verstoord en de hoogte in gegaan, waardoor gletsjers nu meer massa verliezen dan dat er massa wordt opgeslagen. Het evenwicht is zo verloren gegaan, waardoor de gletsjers moeten krimpen/terugtrekken om een nieuw evenwicht te zoeken. Wanneer de evenwichtslijn helemaal tot bovenaan de gletsjers stijgt, kunnen ze geen evenwicht meer vinden en smelten ze helemaal weg.

Afgelopen 35 jaar is de helft van de Pyrenese gletsjers verdwenen, waardoor er nog slechts 9 echte gletsjers aanwezig zijn. Het wordt verwacht dat binnen 2-3 decennia alle ijsmassa’s zullen wegsmelten, eveneens de grootste (Maladeta, Aneto, Monte Perdido). Dit komt omwille van de temperatuurstijging en een grotere gevoeligheid van kleine gletsjers hiervoor ten opzichte van grote gletsjers.

Afgelopen jaren/decennia kenden de gletsjers in de Pyreneeën quasi allemaal een serieus massa-verlies. Enkele uitzonderlijke jaren met veel sneeuw zorgden tijdelijk voor wat massa winst (zie blauwe kleuren hier onder).

De Pyrenese gletsjers in beeld

Niets is duidelijker dan vergelijkende foto’s om de evolutie van de Pyrenese gletsjers in beeld te brengen. Op de website SwissEduc kunnen foto’s vanuit hetzelfde perspectief met elkaar vergeleken worden:

En tot slot de Monte Perdido met de meest bekende gletsjer van de Pyreneeën aan het einde van de vallei van Ordesa. Foto’s komen van de Spaanse krant (El Pais). Het terugtrekken is hier bijzonder duidelijk. Aan de onderkant is recent een zogenaamd gletsjermeer gevormd, dat veroorzaakt werd door een uitschuring van de vallei tijdens de kleine ijstijd.

Omwille van de responstijd zal het niet meer mogelijk zijn om de gletsjers in de Pyreneeën te redden. De gletsjers zullen zich namelijk verder aanpassen aan de toename van de temperatuur gedurende de afgelopen jaren met meer massa-verlies tot gevolg, zelfs al zouden de temperaturen nu stabiliseren. Het wordt dus stilaan tijd om adios, vaarwel, te zeggen aan de gletsjers van de Pyreneeën.