Extreem veel neerslag in de Alpen

Niet alleen in de Benelux slaat het weer dit weekend drastisch om met temperaturen die bijna 10 graden inleveren en enkele stevige buien. De Arctische lucht trekt namelijk ook verder Europa in en zal zeer veel neerslag in de Alpen opleveren. De zuidkant van de Alpen ligt in de vuurlinie door de vorming van een venijnige Genua depressie met risico’s op water/sneeuw overlast. Modderstromen zijn zeer waarschijnlijk vermits de bodem volledig uitgedroogd is. 

• Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
• Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
• Bekijk het weerbericht voor de komende dagen

Extreem veel neerslag in de Alpen

Net als in België was het afgelopen zomer zeer droog in de Alpen. In Zwitserland bijvoorbeeld werden verschillende records verbroken met in Davos geen neerslag tussen 17 mei en 4 september. Dit zorgde uiteraard voor een volledig uitgedroogde bodem waarin neerslag zeer moeilijk kan infiltreren. Dit is één van de factoren die bijdraagt tot het risico op wateroverlast de volgende dagen.

Sneeuwval en stormachtige wind voor noordkant

De Arctische lucht die vanaf morgen over Europa naar het zuiden stroomt zal zaterdag in eerste instantie voor veel regen en sneeuw zorgen lang de gehele noordkant van de Alpen. De koude lucht botst namelijk op de noordflanken en wordt gedwongen om te stijgen. Dit resulteert in een intensificatie van de neerslag, die zich zal focussen op de noordkant. Een typische nordstau fase dus. De sneeuwgrens zakt met het instromen van de koude lucht tot op een hoogte van 1000 meter in het oosten en 1500 meter in het westen. Mogelijk sneeuwt het bij intense neerslag ook nog lager door zogenaamde isothermie.

De neerslagkolom koelt dan extra af tot aan  het aardoppervlak. Zaterdagavond en zondag wordt de aangevoerde lucht nog kouder en zou het zelfs kunnen sneeuwen op een hoogte van 600 meter. Ook het zuiden van Duitsland zal dan sneeuw krijgen. Op basis van de laatste modeloutput verwachten we tussen 20-60 cm sneeuw voor de noordkant, welke door de wind wel sterk zal verwaaien.

Belangrijke factor wordt namelijk de wind die in de bergen aanwakkert tot stormkracht. De botsing en splitsing van de lucht tegen de noordkant zorgt ook voor de vorming van mistral, die in de Rhône vallei (trechter tussen het Centraal-Massief en de Alpen) zeer felle windstoten kan opleveren tot 100 km/uur. Ook ten noorden en noordoosten van de Pyreneeën zal de tramontana-wind in alle hevigheid toenemen met windstoten tot maar liefst 120 km/uur.

Genua-laag met overvloedige neerslag aan zuidkant

Zoals de theorie het voorschrijft, zorgt de uitdiepende hoogtetrog in combinatie met de luchtstroom vanaf het noordwesten over de Alpen, voor cyclogenese aan de lijzijde (de zuidkant in dit geval). Het is een kwestie van potentiële vorticiteit die aan de achterzijde meer positief wordt wat leidt tot cyclogenese. Daarnaast zorgt ook het grote temperatuurs- en windcontrast (dat gecreëerd wordt door de naar het zuiden schietende mistral en tramontane) voor een extra trigger met cyclonische bewegingen ten zuiden van de Alpen.

Ongeveer ter hoogte van de Golf van Genua zal er zo een kleine depressie ontstaan die verantwoordelijk zal zijn voor de overvloedige neerslag. Het Genua-laagje blijft vervolgens stationair hangen en zorgt zo permanent voor de aanvoer van zachte, vochtige Middellandse Zeelucht. Deze vormt een onuitputtelijke bron van water rond de kleine depressie. In de plaats van het Genua-laagje komt dan op zondag een ontwikkelende depressie aan de westelijke Middellandse Zee, die eveneens voor de aanvoer van neerslag zorgt tegen de zuidkant. Weermodellen berekenen neerslaghoeveelheden van meerdere honderden millimeters. Dit zal ongetwijfeld zorgen voor wateroverlast op de lagere hoogtes en sneeuwoverlast op hoogte. Gevaar voor lawines loert om het hoekje!

De koude lucht vanaf het noorden geraakt niet over de Alpen en vanaf het zuiden wordt er zachte Middellandse Zeelucht aangevoerd. De sneeuwgrens ligt dus vrij hoog waardoor het tot pakweg tot op een hoogte van  2300-2500 meter vooral zeer veel zal regenen. Zoals bovenstaande kaart aangeeft, is er komend weekend al 200 mm neerslag mogelijk.

Daar waar de neerslag van verschillende gebieden samenvloeit (typisch in de valleien) zal dit ongetwijfeld tot modderstromen leiden. Boven 2300-2500 meter valt er met deze kaarten mogelijk 1-2 meter sneeuw. Uiteraard ook niet zonder gevaar, wetende dat de sneeuw totaal geen tijd krijgt om zich te hechten op de grond of aan elkaar.

Vergelijkbare situatie in 2000?

Ik ben even in het archief gedoken om te zoeken naar een vergelijkbare situatie. Uiteindelijk vond ik de weerconfiguratie halverwege oktober 2000 het meest gelijkend. Er vielen toen minstens 30 slachtoffers omwille van modderstromen en aardverschuivingen. Lees het volledig artikel. Onderaan het artikel kan je de bijbehorende weerkaart raadplegen.

We houden de weersituatie in de Alpen komende dagen goed in de gaten.  Een klein Genua-laagje is zeer onvoorspelbaar en kan zowel fel als minder fel uitdiepen. In ieder geval heerst er vooral aan de zuidkant van de Alpen de volgende dagen een gevaarlijke weerconfiguratie.