Hooikoorts dit jaar extreem vroeg

U heeft er wellicht ook wel last van gehad tijdens de feestdagen: kriebelende, tranende ogen en een loopneus. Misschien dacht u dat u een griepje onder de leden had, maar dit zou ook zomaar eens hooikoorts kunnen zijn. In artikel gaan we kijken welke pollen nu al in de lucht zijn en waarom dit nu al vroeg het geval is.

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van winterweer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Hazelaar en els in bloei

Een hazelaar is een zogenaamde ‘windbestuiver’. Dit betekent dat deze door stuifmeel bestoven wordt, meegevoerd via de wind.  Hazelaars produceren erg veel pollen. Sommige mensen zijn gevoelig voor deze pollen en krijgen hooikoortsachtige klachten wanneer de pollen hun neus- of oogslijmvliezen bereiken.

Het weer speelt hierbij ook een rol: des te warmer het is, des te hoger de stuifmeelconcentratie. Op winderige dagen gaat de verspreiding van stuifmeel gemakkelijker. Bij regenweer wordt het stuifmeel letterlijk weggespoeld. ’s Avonds is de hoeveelheid stuifmeel het grootst.

De katjes van de hazelaar zijn al aan het eind van de zomer te zien als het blad nog aan de struiken zit. In de loop van de herfst kunnen de katjes nog enige verdere ontwikkeling doormaken. Maar tijdens een langdurige vorstperiode in de winter valt de ontwikkeling zo goed als stil. Zodra de temperatuur omhoog gaat, ontwikkelen de katjes zich verder en kunnen ze een lengte bereiken van ongeveer 12 cm. Dan zijn ze rijp en geven ze pollen af aan de lucht. Soms, tijdens erg zachte herfstmaanden, gaat de ontwikkeling wel door en kan de hazelaar al eind december bloeien.

De herfstmaanden van 2019 kunnen als volgt worden samengevat: 10,8 tegenover normaal 10,6 °C in Nederland. 11,3 t.o.v. 10,9 °C normaal in België en 10, tegen een normale temperatuur van 9,4 °C in Luxemburg. December 2019 was in de Benelux ongeveer 2 graden warmer dan het langjarige gemiddelde. Hierdoor is de hazelaar dus inderdaad al eind december beginnen bloeien.

Wat betreft de els, is er wel iets opvallend aan de hand: niet de zwarte en witte els, die van nature in de Benelux voorkomen, veroorzaken op dit moment hooikoortsklachten. De veroorzakers zijn nu de uitheemse elzen, die vooral geplant zijn langs straten in grote steden. Schattingen wijzen uit dat ongeveer een derde van de hooikoortspatiënten klachten ondervindt van de hazelaar en hetzelfde percentage geldt voor de els.

Invloed klimaatverandering op het bloeiseizoen

Zoals eerder gezegd, zorgt een hogere temperatuur voor een vervroeging van het bloeiseizoen van bomen en planten. Dus ook voor een toename van het aantal pollen. Een halve eeuw geleden begon de bloei van de hazelaar ongeveer half februari. De laatste jaren is dit dus half december. Toen was een gemiddelde decembermaand nog een graad of 3. Tegenwoordig ligt dit al een graad hoger. Door deze opwarming wordt het groeiseizoen verlengd en neemt het aantal allergiedagen en de kans op hooikoorts toe.

Een ander gevolg van de klimaatverandering is het intensiveren van buien. Deze gaan vaker gepaard met onweer. Normaal gezien spoelt regen de atmosfeer schoon en verdwijnen de pollen. Maar bij onweersbuien is dit niet het geval. Het omgekeerde kan zelfs voorkomen waarbij er een piek in de pollenconcentratie waargenomen wordt. Door ‘updrafts‘ kunnen pollen omhoog in de atmosfeer worden gebracht, waar deze in kleinere stukjes breken door de elektrische lading.

Deze kleinere pollen worden door de ‘downdraft’ en ‘outflow‘ weer naar het aardoppervlak getransporteerd en verspreid. Juist deze kleinere deeltjes komen makkelijker diep in de menselijke luchtwegen en veroorzaken meer klachten bij astmapatiënten en hooikoorts. Dit fenomeen wordt ook wel ‘thunderstorm-asthma’ genoemd. De verwachting is dat dit in de toekomst, door de klimaatverandering, vaker zal voorkomen.