19 augustus 2020 - 5 min. lezen
0 reacties 0

Tijdens de zomer zien we op meerdere dagen stevige onweersbuien ontstaan. Opvallend daarbij is dat een deel van die buien ontstonden door zogenaamde ‘outflow boundaries’ van andere buien. Dit mechanisme dient geregeld als extra trigger voor de vorming van nieuwe onweersbuien. Wat zijn outflow boundaries juist? Hoe ontstaan ze en hoe kunnen ze andere onweersbuien doen ontstaan?

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Deel jouw eigen passie? Ben je geïnteresseerd om als vrijwilliger weergerelateerde artikels te schrijven? Contacteer ons dan via [email protected]

Luchtstromen in een onweersbui

Om te beginnen bekijken we eerst even de ‘anatomie’ van een onweersbui. Een bui bestaat voornamelijk uit 2 soorten luchtstromen. Dit is enerzijds de updraft, die de bui voedt, en anderzijds de downdraft, waar lucht opnieuw naar buiten stroomt. De updraft houdt de aanvoer van warme en vochtige lucht in de richting van de onweersbui intact, waar de bui van leeft (de ‘inflow’).

microburst langemark

De downdraft produceert daarentegen vaak wind en regen. Dit zijn met name grote hoeveelheden lucht die naar de oppervlakte worden gestuwd vanuit de bui. Ze kunnen gezien worden als een soort van koufront, met koelere temperaturen en windvlagen. In de figuur hieronder worden deze beide luchtstromen grafisch voorgesteld.

  • Ooit al gehoord van een stormglas? Dit staat erg mooi in de woonkamer en geeft een weersverandering aan.
De verschillende luchtstromen in een onweersbui. De rode luchtstroom is de updraft, deze voedt de bui. De blauwe pijltjes geven de downdraft weer (Gfycat).

Neerwaartse luchtbewegingen

In dit artikel zijn echter vooral de downdrafts belangrijk en daarom gaan we er even dieper op in. Er zijn namelijk verschillende processen die voor deze snelle neerwaartse bewegingen kunnen zorgen. Een eerste is zware neerslag, die ervoor kan zorgen dat er grote massa’s lucht mee naar beneden worden “gesleurd” door de regen/hagel.

  • Meet de hoeveelheid neerslag of windstoten met je eigen digitaal weerstation. Dit toestel van Alecto kunnen we aanraden.

Een andere factor is de aanwezigheid van een koude luchtmassa op hoogte: koude lucht daalt namelijk, terwijl warme lucht de neiging heeft om te stijgen. Die afkoeling kan onder andere bereikt worden door advectie (aanvoer) van koude lucht op hoogte. Dit kan echter ook door evaporatieve afkoeling in een droge luchtlaag en/of afkoeling doordat neerslag doorheen de luchtkolom valt.

De neerwaartse bewegingen in een bui worden downdrafts genoemd. Het zijn grote hoeveelheden lucht die vanuit de bui de oppervlakte bereiken (Gfycat).
microburst animatie
Een onweersbui met een duidelijke microburst.

Wanneer zulke neerwaartse winden de oppervlakte bereiken spreken we over “downbursts of valwinden”, die we onderverdelen naarmate hun grootte (microbursts vs. macrobursts) en het proces dat de valwind veroorzaakt (dry downbursts vs. wet downbursts). De lucht wordt dan als het ware naar beneden gesleurd, botst dan met de oppervlakte en spreidt zich vervolgens horizontaal uit, zie figuur hierboven en hieronder. Dit vormt de basis voor het ontstaan van de zogenaamde outflow boundaries.

Voorbeeld van een downburst met krachtige windstoten.

Hoe ontstaan outflow boundaries?

Outflow boundaries ontstaan dus door deze downbursts. Het is namelijk zo dat wanneer die lucht op de oppervlakte botst, er een soort van vorticiteit (draaiing of krul) wordt gegenereerd. Terwijl de lucht zich horizontaal uitspreidt, krult deze dan ook opnieuw naar boven toe door het gegenereerde momentum (zoals te zien op de figuren hierboven of het filmpje hieronder).

Omdat de koude lucht denser is dan de warme lucht, zal deze zich onder de warme lucht proberen dringen. Op die manier zijn deze soms dan ook in staat om de warme, vochtige lucht die zich voor hen uit bevindt mee omhoog te dwingen, waardoor er nieuwe buien ontstaan.

Deze outflow boundaries kunnen vervolgens vele uren aanhouden na een onweersbui, en zelfs afstanden tot over 100 kilometer ver afleggen van de plaats waar ze zich hebben gevormd. Daar kunnen ze dan de vorming van nieuwe buien triggeren doordat de lucht er opnieuw omhoog geduwd wordt.

Op onderstaande radarbeelden zijn nog een aantal voorbeelden te zien die het hierboven beschreven proces grafisch voorstellen. Ook bij ons ontstonden vorige week onweersbuien op de outflow boundaries van eerder gevormde buien.

Op dit radarbeeld is de outflow boundary te herkennen aan de cirkelvormige blauwe structuur die zich rondom de bui uitspreidt (WeatherFlowBlog).
Ook hier is de outflow boundary goed te herkennen en zorgt het voor het ontstaan van nieuwe buien ten westen van Baltimore (WeatherFlowBlog).
Vorige week ontstonden ook bij ons nieuwe buien op outflow boundaries.

Conclusie

Onweersbuien bestaan uit 2 soorten luchtstromen: de updraft (voeding van warme, vochtige lucht naar de bui toe) en de downdraft (grote neerwaartse bewegingen vanuit de bui). Wanneer die neerwaartse bewegingen plaatsvinden, worden grote hoeveelheden lucht naar beneden gestuwd die vervolgens botsen met het aardoppervlak (downbursts).

Daar spreidt de outflow (de ‘uitvloei’) zich horizontaal uit en krullen ze opnieuw naar omhoog door de gegenereerde vorticiteit. De randen van deze outflow word en dan de outflow boundaries genoemd. Daar kan de warme lucht voor hen uit opnieuw omhoog gestuwd worden, met mogelijk het ontstaan van nieuwe onweersbuien tot gevolg.

Sommige linkjes bevatten affiliate

Yoni

Door Yoni

Afgestudeerd geograaf aan de KULeuven en doctorandus binnen klimatologie/glaciologie aan de VUBrussel. Binnen NoodweerBenelux ben ik vooral bezig met het schrijven van artikels en het programmeren van tools om bepaalde weerelementen te voorspellen.


Verder lezen

Alles bekijken

Weersverwachting Ronde van Vlaanderen 2024

8 uren geleden - 6 min. lezen
13

Natte lente na een El Niño-winter

4 dagen geleden - 7 min. lezen