Winterverwachting 2015-2016

Google gebruiken voor de zoekopdracht winterverwachting 2015 & 2016 levert heel wat bronnen op. De ene bron verwacht opnieuw een ‘horrorwinter’, de andere bron gaat voor een zachte winter. In tegenstelling tot deze artikels gaan wij in deze winterverwachting 2015-2016 een technische benadering toepassen.

• Lees de laatste visies over de winterverwachting van 2017
• Zijn winterbanden handig tijdens winterweer?

Wij zijn net zoals jullie bijzonder nieuwsgierig naar wat de winter van 2015-2016 ons gaat brengen, maar het feit is dat er heel wat atmosferische processen spelen om alles in haar juiste plooi te laten vallen. Als wij (wat nooit zal lukken) het weerbeeld konden bepalen, dan krijgen we een mooie, koude winter met een hoop variatie. 

• Extra info en winterupdates via Facebook: NoodweerBenelux

Sneeuw en ijspret mogen daarbij natuurlijk niet ontbreken. Andere mensen hebben weer baat bij een relatief zachte winter die in ons klimaat vaker voorkomen dan de koudere variant. Dit komt natuurlijk door ons gematigd zeeklimaat met overwegend wind uit het westen tot noordwesten. Ook de directe invloed van de Noordzee speelt een enorme rol in de hoeveelheid sneeuw en vrieskou.

• Updates over de winter & sneeuwval onderaan dit artikel (reacties)

Winterverwachting 2015 & 2016

Een winterverwachting maken is voor onze omgeving onmogelijk. Er zijn hierbij namelijk teveel factoren aan verbonden om precies aan te geven hoe dit zich zal gaan evolueren. We kunnen wel een indicatie meegeven en daarmee kunnen we al verklappen dat er spannende ontwikkelingen gaande zijn!

Het wordt een wat langer artikel omdat er moeilijke factoren aan bod komen die we zo simpel mogelijk voor jullie proberen te vertalen. Veel plezier met het lezen van het artikel en laat hiermee de voorpret alvast beginnen.

Winters verlopen vaak relatief zacht

Met de ligging aan de relatief warme Noordzee hoeven wij u niet te vertellen dat de winters hier overwegend zacht verlopen. Er komen echter uitzonderingen voor. Het KNMI heeft een artikel opgemaakt met de terugblik op koude winters. Op bovenstaande afbeelding ziet u perfect weergegeven vanaf het jaar 1900 hoe de temperatuur zich evolueerde in de winter.

Hierbij geven de rode kleuren de zachtere winters weer en de blauwe kleuren de koudere winters. Opvallend aan deze statistiek is dat de temperatuur over het algemeen lijkt op te lopen en dat de koudere winters soms ook in clusters voorkomen. Soms kunnen we hiermee verbanden zien en dus verklaren hoe dit komt en dat gaan we in dit artikel ook verder analyseren.

• Voorspellen de hoeveelheid eikels de aankomende winter?

AO-index en NAO-index

We zijn nu aangekomen bij een wat moeilijker gedeelte van dit artikel waarbij we factoren gaan benoemen die ons enig inzicht kunnen gaan geven over de aankomende winter. Een belangrijke graadmeter voor de ligging van de straalstroom en dus hiermee de luchtdrukgebieden zijn de AO-index (Atlantische-Oscillatie) en de NAO-index (Noord-Atlantische-Oscillatie).

Hiermee wordt een vergelijking gemaakt tussen de luchtdruk boven de regio Groenland en IJsland en de luchtdruk boven de Azoren (NAO). Onze winter kan pas vuist gaan maken als de straalstroom ten zuiden van ons land geraakt. Hierbij zien we dus het liefst een geblokkeerd stromingspatroon waarbij de depressies boven de Oceaan een halt toegeroepen worden.

Judah Cohen verwacht negatieve AO-index in de winter

Judah Cohen, onderzoeksmeteoroloog bij het Atmospheric and Environmental Research (AER), probeert seizoensverwachtingen te koppelen aan diverse parameters om ze vervolgens betrouwbaarder te maken. Geen simpele klus als u het ons vraagt. In een eerder verschenen artikel gaf hij al bepaalde correlaties aan. Zo keek hij naar de afgelopen zomermaanden en de stand van de AO-index met betrekking tot de daaropvolgende winter en wat blijkt?

Bij een overwegend negatieve AO-index in de zomer komt het vaker voor dat daarop een koudere winter volgt. Het is geen garantie, maar er lijkt statisch een licht voordeel te zijn.

Kijken we nu samen op de grafiek hierboven dan zien we een flink negatieve AO-index in de afgelopen zomermaanden. Waarom is dit nu zo interessant? Dit zou kunnen betekenen dat geblokkeerde situaties in de straalstroom zich vaker kunnen voordoen deze aankomende winter.

Het geeft nog geen garantie op winterweer omdat de luchtdrukgebieden dan wel op de juiste positie moeten liggen voor (structureel) winterweer. Bovendien moeten we nog meerdere factoren bekijken.

Activiteit van de zon

De zon, onmisbaar voor onze planeet, is van groot belang wanneer we kijken naar wat ons weer beïnvloedt. Op de zon bevinden zich de zogenaamde zonnevlekken. Deze geven aan wanneer de zon actief (grootste kans om Poollicht te zien) en minder actief is. Er is een theorie, die we deels kunnen onderbouwen, dat er bij een zwakke activiteit meerdere koudere winters voorkomen in onze omgeving.

Als u de bovenstaande afbeelding bekijkt, dan vallen de jaren 2009 tot 2012 op met een zwakke zonneactiviteit. Dat waren onze koude winters of de winter met een vorstperiode (2012). Als we naar de verwachting kijken van de zonneactiviteit, dan zien we een dalende lijn. Op dit moment is de zon ook niet meer zo actief. Wat we ook kunnen bewijzen is dat de meeste Elfstedentochten verreden zijn bij een lage zonneactiviteit. Ja, dat is toch interessant!

Ik durf de stelling dan ook aan dat er binnen nu en 5 jaar weer een Elfstedentocht verreden gaat worden. (Ook bij een zwakke zonnecyclus moeten alle factoren nog goed vallen om tot een koude winter te kunnen komen.) De theorie van de lage zonneactiviteit is dat de straalstroom minder krachtig is en eerder kan gaan meanderen. Hierdoor zijn koudere winters mogelijk mits de luchtdrukgebieden op de juiste plaats komen te liggen.

Temperatuur zeewater Noordelijke Oceaan

De temperatuur van het zeewater speelt ook een rol bij de winterverwachting. We hebben immers meestal te maken met een west tot zuidwestelijke aanvoer vanaf de Atlantische Oceaan. De Noordzee warmt de aangevoerde lucht nog eens flink op. Als de straalstroom in de wintermaanden actief is boven onze omgeving en west-oost geprojecteerd staat, dan hoeven we geen winterweer te verwachten. De westcirculatie is dan actief.

Winterliefhebbers verafschuwen deze circulatie die in onze winters vaak voorkomt. Termen als “WC” en de “warme visbak” gaan als frustratie over de diverse weerforums. Eenmaal een weerpatroon ingesteld is, kan het zich lang blijven handhaven soms tot wel 6 weken achter elkaar.

Op dit moment zien we een wat lagere temperatuur dan normaal op de Atlantische Oceaan (weergegeven met het cijfer 1) en we hebben te maken met het fenomeen El Niño (weergegeven met het cijfer 2). De invloed van El Niño is bij ons als minimaal bewezen. De invloed van het koudere water boven de Atlantische Oceaan (mogelijk als gevolg van afsmelting van het Noordpoolijs) is niet aangetoond op het karakter van onze winter. Er zijn heel wat artikelen op internet te vinden die aangeven dat dit ook het stromingspatroon kan beïnvloeden.

Bovendien kunnen wij wel bedenken dat een noordwestelijke aanvoer lagere temperaturen kan generen voor onze omgeving omdat de zeewatertemperatuur immers lager ligt dan normaal. Bekijken we de actuele temperatuur langs onze kust dan ligt deze ten tijde van het schrijven van dit bericht op 16 graden. Dit is het laagste niveau van de afgelopen 5 jaar. Wat de trend hiermee verder gaat worden, is niet te zeggen.

Jaartemperatuur 2015

Een leuk feit van dit jaar is dat de temperatuur zich eindelijk weer eens normaal gedraagt. Na het absurd warme jaar 2014 waarbij zowat elke maand te warm verliep, hebben we nu te maken met normale temperaturen. We hadden een hittegolf in juli, maar dat werd snel gecompenseerd door lagere temperaturen later in de maand. Verder viel de juli storm op aan het einde van de maand toen zich een ander stromingspatroon instelde.

De lente was relatief koel en zeer droog. Vaak hadden we te maken met een geblokkeerd stromingspatroon. Dit is dan weer netjes te verklaren met de AO-index en NAO-index die relatief laag waren. Opvallend daarin is met name de hittegolf en de lente waarbij het dagenlang droog bleef.

Verder valt op dat de nachten relatief koel zijn. Er zijn al diverse records gesneuveld dit jaar met lage minima. Vooral de temperatuur op 10 cm hoogte breekt het ene na het andere record. Een deel kan verklaard worden in de heldere nachten met weinig wind maar ook de schonere lucht kan van invloed zijn. Vroeger was het veel vaker heiig en kijk nu maar eens naar buiten. De lucht is vaak helderder.

Onlangs bracht ik nog een bezoek aan de Luchthaven van Schiphol waar medewerker Peter de Vries luchtvaartwaarnemer is in functie van het KNMI. Hij werkt op de luchtvaarttoren en hij kon bevestigen dat het zicht de laatste jaren steeds beter wordt. Bewijs moet er nog komen of schonere lucht deze afkoeling veroorzaakt, opvallend is het wel.

Waarom haal ik nu de jaartemperatuur van 2015 aan? Omdat er geen echte warme uitschieters naar boven bij zitten. Als die trend zich voortzet is dit interessant voor onze winter.

Wat betekent de SAI (Snow Advanced Index)?

Simpel gezegd komt het erop neer dat hoe sneller Siberië besneeuwd raakt (stel maand oktober), hoe hoger de kans is op een winter die strenger dan normaal verloopt. Dat zou te maken hebben met de ontwikkeling van hogedrukgebieden in de betrokken regio die we in het vakjargon wel eens Russische beer noemen. Een uithaal van dit hogedrukgebied geeft diep winterweer tot ver in West-Europa.

Opmerkelijk aan de SAI-index, sinds het begin van het meten van deze parameter (1997) heeft Judah Cohen een statische correctheid van 70% bereikt. Dat betekent concreet dat de SAI-index als graadmeter kan gebruikt worden indien de komende jaren bevestiging volgt in de winterperiode. Op die manier wordt het maken van een betrouwbaardere weersverwachting een pak groter. Tot nu blijft het helaas nog experimenteren.

Als klap op de vuurpijl, een SSW?

Judah Cohen, AO- en NAO-index, Matthew Hugo en klimaatmodellen… Allemaal geven ze een visie op de toekomst, maar wat we nog steeds niet kunnen inschatten is een potentiële SSW. Deze Sudden Stratopheric Warming vloeit door op hoogte in de atmosfeer en laat zich pas enkele weken later gelden op het weerbeeld aan de grond. Tot voor kort zijn er weinig relaties gelegd met een SSW, al gaat men er wel vanuit dat een sterke polar vortex (gebied met koude lucht op de Noordpool) klappen krijgt bij een flinke warming.

De plaats waar lagedruk en hogedruk zich dan gaan vastzetten kan een signaal zijn voor een arctische uitbraak van deze bijzondere koude lucht (herinner de SSW tussen 10 tot 30 hPa in de winter van 2012-2013). In de maanden die volgden haalde de winter ongemeen hard uit met sneeuwval tot laat in het voorjaar.

Wat zeggen de klimaatmodellen over onze winter?

Kijken we naar het IRI (International Research Institute), dan verwachten ze een normale winter voor onze omgeving. De betrouwbaarheid van de klimaatmodellen is echter zeer gering. In onze omgeving zijn teveel aspecten en factoren aanwezig die het weer beïnvloeden. Denk hierbij aan ons grillig klimaat. Bovendien is de termijn erg ver vooruit.

Conclusie

Het is heel moeilijk en haast onmogelijk om een correcte winterverwachting te maken. Seizoensvoorspellingen zijn niet betrouwbaar genoeg voor onze omgeving. Bovendien beschikken we niet over een glazen bol. Wel zijn er bepaalde factoren die het winterweer kunnen beïnvloeden. De zon is dit jaar niet meer zo actief.

Tegelijkertijd zien we dat de straalstroom niet zo sterk is waardoor deze vaker meandert. Dit verklaart deels de droge lente en de hittegolf begin juli 2015. Als we de AO-index en de NAO-index bekijken dan zien we een negatieve trend in de afgelopen zomermaanden, wat zich mogelijk kan herhalen in de winter.

Wanneer de posities van de luchtdrukgebieden juist komen te liggen, kan dit koud winterweer veroorzaken in onze omgeving. Gezien het feit dat het zeewater in de Atlantische Oceaan ook kouder is dan normaal en het temperatuurverloop van dit jaar, geven wij de voorkeur aan een iets koudere winter dan normaal. De weergoden zullen beslissen in de maanden december, januari en februari.