Lake-effect snow: de droom voor iedere sneeuwliefhebber
Er zijn plekken op Aarde waar veel meer sneeuw valt dan in de Benelux. Dat is geen toeval, want de ligging en de bijbehorende meteorologische omstandigheden spelen een grote rol bij de vorming van sneeuw. Zo weten we dat de gematigde en polaire regionen veel meer sneeuw ontvangen dan de (sub)tropen. Maar binnen deze gebieden zijn er ook bijzonder grote verschillen in de frequentie en hevigheid van sneeuwval. De meest sneeuwrijke streken op Aarde hebben hun karakter vrijwel allemaal te danken aan een speciaal weerfenomeen: lake-effect snow. Gastblogger Dexy Roelvink neemt je mee in deze materie.
- Samen met al onze fans, volgers en weerliefhebbers zijn we op weg naar bijna 10.000 euro in de crowdfunding! 🏆
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.
Wat is het lake-effect snow precies?
De grotere landoppervlakten op het noordelijk halfrond, met name Noord-Amerika en Eurazië, koelen al in het najaar sterk af. Eerst treedt deze afkoeling vooral op aan de grond. In de loop van de herfst en aan het begin van de winter sijpelt de afkoeling echter ook meer en meer door naar de hogere luchtlagen.
Er liggen op de gematigde breedten veel grote wateroppervlakten, die nog relatief lang warm blijven. Regelmatig komt het voor dat de arctische lucht die zich boven Siberië en Canada heeft gevormd, op transport gezet wordt. Soms strijkt de lucht daarbij over de warmere zeeën en meren van het
noordelijk halfrond.
Wanneer dit gebeurt, verandert de extreem stabiele arctische luchtsoort (geen wolken, geen neerslag, weinig wind) ineens in een onstabiele variant. De oorzaak daarvan is het toenemende temperatuurverschil tussen de grond en de bovenlucht.
Boven land heeft de luchtkolom over de gehele hoogte vrijwel dezelfde temperatuur (weinig gradiënt: overal zeer koud). Maar boven water aangekomen, ontstaan er grotere temperatuurverschillen (veel gradiënt: onderin zachter, bovenin nog steeds zeer koud).
Door de onstabiliteit die de zee of het meer genereert, vormen zich buienwolken ofwel cumulonimbus. Omdat de luchtsoort van origine nog steeds zeer koud is, zal dit in veel gevallen om sneeuw gaan.
Paradoxaal
De essentie van lake-effect snow is dus dat een ijskoude luchtsoort over een relatief warme wateroppervlakte (zee of meer) stroomt, waardoor er sneeuwbuien ontstaan. Dit klinkt paradoxaal: hoe kan warm water zorgen voor sneeuw? Het gaat hierbij om het onstabieler worden van de atmosfeer: hoe meer temperatuurcontrast tussen grond en bovenlucht, des te meer onstabiliteit.
De temperatuur van het water speelt geen rol, aangezien de neerslag zich boven in de atmosfeer vormt en het daar nu eenmaal ijskoud is.
Meer dan een meter sneeuw
Lake-effect snow kan gepaard gaan met zeer grote hoeveelheden sneeuw. Een dergelijke vorm van sneeuwval is dan ook de meest voorkomende in de gebieden met de meeste sneeuw ter wereld. Dit in tegenstelling tot de Benelux waar sneeuw vooral uit frontale neerslag gegenereerd wordt. Doordat sneeuwbuien in hun koers over water vaak clusteren, kunnen de gebieden stroomafwaarts binnen een mum van tijd bedolven raken onder een dik pak sneeuw. Soms loopt dit wel op tot meer dan een meter. Er zijn gevallen bekend van meerdere meters sneeuw in luttele dagen. In zulke gevallen komen het verkeer en de rest van het openbare leven tot stilstand.
Voorwaarden voor lake-effect snow
Om lake-effect snow te krijgen, moet de atmosferische setting aan een aantal voorwaarden voldoen. Ten eerste moet de temperatuur op 1,5 kilometer hoogte (850 hPa) voldoende laag zijn: -10°C of lager. Ook moet er een groot temperatuurverschil aanwezig zijn tussen het aardoppervlak en de bovenlucht. Een verticaal verschil van 15°C of meer tussen de temperatuur aan de grond en die van de lucht op 1,5 kilometer is vaak wel het vereiste.
Tenslotte moet de stroming voor een belangrijk deel over een wateroppervlakte strijken. Daarmee kan vocht opgepikt worden dat nodig is voor wolkenvorming. De aanwezigheid van lagedrukgebieden is dan weer duidelijk van ondergeschikt van belang. Lake-effect snow heeft zijn bestaansbasis namelijk niet te danken aan lagedrukwerking, maar aan
onstabiliteit.
In een hogedrukgebied kan er evengoed onstabiliteit optreden als in een lagedrukgebied. Er zijn wel koude lagedrukgebieden – zoals polar lows – die lake-effect snow kunnen versterken, maar ze zijn niet noodzakelijk voor het ontstaan ervan.
Voorkeurslocaties voor lake-effect snow
De gebieden die het vaakst met lake-effect snow te maken hebben, zijn het noordoosten van de Verenigde Staten, het uiterste zuidoosten van Canada en het noordwesten van Japan. Niet verwonderlijk zijn dit ook de meest sneeuwrijke regio’s ter wereld. Ze liggen vlak bij gebieden met extreme vrieskou (Canada, Siberië) en alle drie grenzen ze aan een relatief warm(e) binnenzee/-meer. In het geval van Japan speelt het reliëf ook nog eens een belangrijke rol (orografische neerslag). De bergen zorgen voor stuwingseffect in het westen van Japan, waardoor de neerslaghoeveelheden hier sterk kunnen oplopen.
Rondom de Grote Meren in de Verenigde Staten en Canada treedt lake-effect snow uitsluitend in het eerste gedeelte van het winterhalfjaar op. Op een gegeven moment vriezen de meren dicht en stopt het lake-effect. In Japan komt lake-effect snow de hele winter voor, omdat de Japanse Zee altijd
boven het vriespunt blijft.
Lake-effect snow in de Benelux
In de Benelux komt lake-effect snow minder vaak voor. Als het plaatsvindt, dan gebeurt het vooral tijdens een geblokkeerde luchtdruksituatie met een hogedrukgebied boven Groenland of Scandinavië (Scandihoog). In dat geval kan het Noordzeegebied volstromen met ijskoude lucht op hoogte, waarbij de temperaturen op 1,5 kilometer dalen tot onder de -10°C. Vooral de Wadden hebben gedurende zulke situaties in het verleden regelmatig te maken gehad met lake-effect snow.
Er zijn situaties bekend waarin er in korte tijd tientallen centimeters sneeuw naar beneden kwamen. Maar zo intens als in Amerika en Japan pakt lake-effect snow in Noordwest-Europa zelden uit. Daarvoor zijn de bovenluchttemperaturen hier in het algemeen niet koud genoeg.
