Irisatie: zeldzaam optisch verschijnsel
Zonlicht kan verscheidene optische verschijnselen tot gevolg hebben. Denk hierbij aan de kleuren bij de zonsopkomst en zonsondergang. Maar ook fenomenen als een regenboog, halo, bijzonnen of een glorie. Een ander zeldzaam optisch fenomeen is irisatie. Deze zeldzame wolken ontstaan uit de breking van licht (maanlicht dan wel zonlicht) in regen- of ijsdeeltjes.
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Het proces van irisatie
De naam irisatie vindt zijn oorsprong in de Griekse mythologie. Irisatie komt van de godin Iris. Zij is de boodschapper van de goden en tevens de personificatie van de regenboog. Wanneer Iris een boodschap van hemel naar aarde brengt, verschijnt volgens de Griekse mythologie een regenboog als brug. Niet gek dus dat men in het Engels ook wel spreekt over “fire rainbows” en “rainbow clouds”. Niet alleen godin Iris maakt het aannemelijk dat men over regenboogwolken kan spreken. Iriserende wolken hebben namelijk ook de kleuren van een regenboog.
- Ontdek in dit boek welke soorten wolken er allemaal bestaan!
Irisatie vindt plaats door diffractie van licht in kleine waterdruppels of ijskristalletjes. Dit gebeurt wanneer licht langs de randen hiervan scheert. De lichtstralen veranderen hierbij van richting. Bij die buiging treedt ook een proces op dat interferentie genoemd wordt. Dit zorgt voor de typische kleuren van de regenboog. In de wolken verschijnen deze kleuren in de vorm van een krans (corona) om de zon of de maan.
Interferentiekleuren kunnen we niet alleen in wolken zien, maar ook in het dagelijkse leven. Ze kunnen verschijnen wanneer licht op een cd of dvd valt of als kinderen bellen blazen. Ook zijn de kleuren te zien in olie op een natte weg. Andere voorbeelden van irisatie zijn de schittering van een spinnenweb. Als laatste is irisatie ook te zien op insecten. Bijvoorbeeld op een goudwesp en een libellenvleugel in de zon.
Voor iriserende wolken zijn een aantal zaken belangrijk.
Ten eerste dient de deeltjesgrootte klein te zijn in de wolk. Zijn de deeltjes groter dan ontstaat een ander optisch fenomeen, een halo.
- Wil je starten met weerfotografie? Dan kan je maar beter de juiste workflow hanteren en een goed toestel aanschaffen!
Ten tweede moeten alle druppels ongeveer een vergelijkbare grootte hebben. Is dit niet het geval, ontstaan niet de schitterende kleuren die iriserende wolken kenmerken.
Waarnemen van iriserende wolken
Als eerste een waarschuwing. Irisatie ontstaat in de buurt van de zon. Kijk echter nooit rechtstreeks in de zon. Dit is slecht voor je ogen! Een tip is om je hand voor de zon te houden, of door een lens te kijken.
Irisatie is waargenomen in altocumulus-, cirrocumulus-, cirrus– en lenticulariswolken. Deze wolken horen bij een dynamisch weertype. Iriserende wolken worden geassocieerd met onstabiel weer. Een andere wolk waar irisatie in plaats kan vinden, die ontstaat bij buienwolken, is de pileus. Pileus wolken ontstaan als volgt. Door het opstijgen van warme lucht groeit een cumuluswolk razendsnel in verticale richting (omhoog).
- Kom meer over het weer te weten in dit boek. Een must-have voor iedereen die graag naar boven kijkt!
Hierbij worden bovenliggende luchtlagen omhoog geduwd. Waterdamp koelt af naarmate deze hoger in de atmosfeer komt, met condensatie tot gevolg. Dit proces gaat dermate snel dat kleine druppels zich vormen als een pluizige dunne wolkenkap. De pileuskap.
Iriserende wolken bevinden zich meestal binnen een hoek van ongeveer 10° ten opzichte van de zon. Dit is dichtbij de zon, dus moeilijker zichtbaar. De wolken kunnen tot 40 graden ten opzichte van de zon voorkomen. Hier zijn ze beter te zien, doordat men niet in de zon kijkt, maar komt nauwelijks voor.
Iriserende wolken kenmerken zich door een ander kleurenpatroon dan in bijvoorbeeld een regenboog of een halo. Bij irisatie vallen sommige kleuren samen, waardoor de kleuren veel zachter zijn. De kleuren worden ook wel als parelmoer beschreven.
Parelmoerwolken zijn een speciale soort van iriserende wolken. Er zijn echter twee grote verschillen met de normale iriserende wolken. In het geval van iriserende wolken is de zon nog boven de horizon en de wolken zitten tot 15 km hoogte. Parelmoerwolken zijn wolken op ~80 km hoogte die beschenen worden door de zon die aan het aardoppervlak al onder is. Meer informatie over parelmoerwolken kunt u vinden in deze blog.
Sommige linkjes bevatten affiliate
