De meest unieke wolken op een rijtje
Voor de laatste keer verdiepen we ons in de wolkenclassificatie. Vandaag gaan we als toetje nog de meest unieke wolken bespreken die zelden of enkel in specifieke situaties zoals onweer voorkomen. Wij bespreken hier kort pileus/velum, arcus, virga/praecipitatio, mamma, tuba en undulatus asperatus. Eerdere artikels over de wondere wereld van wolken kan je terugvinden via de zoekbalk of via mijn naam: Kevin Smetryns.
Pileus/velum
Pileus noemen we ook wel een dakwolkje. Het ontstaat wanneer een sterk stijgende luchtkolom (bijna altijd een buienwolk) in contact komt met een vochtige luchtlaag. Deze wordt dan omhoog geduwd tot condensatie waardoor tijdelijk en plaatselijk een klein dakje bovenop de buienwolk ontstaat.
Deze zijn doorgaans slechts kort zichtbaar omdat de stijgende wolk snel door de pileus heen breekt. Bij velum wordt de volledige vochtige luchtlaag tot condensatie gebracht waardoor de hele laag zichtbaar is, deze kan dan ook langer blijven bestaan.
Arcus
Arcus komt steeds voor bij actieve buien of onweer. Ook de shelfcloud en de rolwolk zijn types van arcus. Het is een zeer dreigende wolkenstructuur die aan de voorkant onderaan ontstaat. Bijna iedereen heeft wel al eens zoiets gezien, een muur van wolken die op je afkomt met daarachter niks dan zwarte lucht en diep gerommel. Maar hoe kan zoiets ontstaan?
Een onweer bestaat altijd uit een warme stijgende luchtstroom enerzijds (daar voedt het onweer zich mee) en een koude dalende stroming anderzijds (de neerslag die naar beneden valt). Die dalende stroom bereikt de grond en spreidt zich over de grond en voor het onweer uit. Indien deze stroom sterk genoeg is duwt deze de warme invoer naar boven en deze lucht condenseert. Zo krijg je dan een shelfcloud.
Het verschil met de rolwolk tenslotte ligt hem in de positie: een shelfcloud hangt vast aan de moederwolk, een rolwolk is een losse wolk net voorop het onweer die lijkt ‘vooruit te rollen’.
Virga/praecipitatio
Virga en praecipitatio kennen we beter als neerslagstrepen. Het verschil tussen de 2 is simpel: bij virga verdampt de neerslag voor hij de grond bereikt (herken je als slierten onder een wolk), bij die andere bereikt de neerslag de grond (ook wel gekend als regengordijn). Virga kan bij vele wolken voorkomen, zelfs bij de hoogste wolkensoorten zoals cirrocumulus.
Mamma(tus)
Dit zijn bolle wolken die we vooral linken aan onweer maar ook in combinatie met andere wolken kan voorkomen. Het komt voor aan de onderkant van de basiswolk en kan vooral bij onweer (zeker bij valavond) prachtige vormen en kleuren aannemen.
Ze ontstaan door koude dalende luchtstromingen die warmere lucht eronder tegenkomen en condenseren tot wolken. Waarom we deze wolken mammatus noemen hoef ik jullie waarschijnlijk niet uit te leggen!
Tuba
Tuba is een trechtervormige wolk die vanuit een grotere wolk (onweer of andere stevige buien) naar de grond reikt MAAR de grond zelf niet raakt. Soms spreken we ook van een funnelcloud. Het is soms (dus niet altijd) de voorbode van een waterhoos/windhoos of tornado. Indien de trechter effectief de aardbodem raakt kunnen we spreken van een hoos of tornado.
Undulatus Asperatus
Undulatus Asperatus zou mogelijk volgend jaar als een nieuwe wolk officieel erkend worden door het WMO, het World Meteorological Organization. Het is een vrij unieke, vloeiende, golvende wolk die vaak voorkomt bij hevig onweer, wanneer verschillende luchtsoorten met elkaar in contact komen.
Na al deze artikels mag het wel duidelijk zijn: het www lijkt, net als het world wide web, eindeloos in al zijn geuren en kleuren. Hoewel er nog meer wolken te bespreken zijn, nog meer soorten en varianten en nog meer verschillende condities waarin ze kunnen ontstaan, denk ik toch dat met deze artikels het duidelijk wordt dat de wolkenhemel een boeiende zaak is voor ieder persoon.
Van kinds af aan zie je er figuren in en zelfs op je oudste dagen zal je nog steeds er elke dag naar kijken of je het nu wil of niet. Het weer is van iedereen, en het weer zal nooit verouderen zolang de aarde en de zon bestaan. En zolang het weer er is, zal ook NoodweerBenelux jullie blijven informeren naar alle facetten van de wondere wolkenwereld!
