Record zachte winter in Europa
Op 1 maart begon de meteorologische lente. Dat betekent dat we nu ook de balans kunnen opmaken van de afgelopen winter. Het hoeft niet te verbazen dat de winter van 2019-2020 in de statistieken zal verdwijnen als één van de zachtste winters ooit voor de lage Landen. Meer nog, de winter was ook bij uitbreiding voor Eurazië uitzonderlijk zacht. De Europese winter was record zacht. Nooit eerder maakten we zo’n zachte winter mee in Europa.
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van winterweer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Net geen recordzachte winter voor de Benelux
Het is iedereen wellicht opgevallen: afgelopen winter verliep uiterst zacht in de Benelux. Een quasi continue aanvoer van zachte oceaanlucht zorgde ervoor dat winterse opties steeds teniet werden gedaan. Winter- en sneeuwliefhebbers bleven andermaal op hun honger zitten. Hieronder geven we een overzicht van de statistieken per regio.
Belgische winter
Met een gemiddelde temperatuur van 6.3°C zal de Belgische winter in de statistieken duiken als de op 2 na zachtste winter sinds het begin van de metingen in 1833. Het was daarbij 2.7 graden zachter dan gemiddeld (normaal 3.6°C).
Het leek er zelfs even op dat we een zeer uitzonderlijke winter gingen meemaken zonder sneeuw. Een winter zonder sneeuw maakten we immers in België nog nooit mee.
Op de valreep ontsnapten we echter aan dat record, en konden we nog 2 sneeuwdagen in de wacht slepen tijdens de laatste februariweek. Daarmee komt de winter van 2019-2020 op de vierde plek terecht van minst sneeuwrijke winters ooit uit de geschiedenis. Daarnaast kenden we deze winter ook opvallend weinig vorstdagen (Tmin >0) (14 t.o.v. 32 normaal) en kwam er geen enkele ijsdag (Tmax > 0°C) voor.
Dat laatste is niet zo heel uitzonderlijk, maar op de lange termijn zien we wel duidelijk dat zowel het aantal vorst- en ijsdagen is afgenomen de laatste jaren. Daarmee laat ook de trend van de klimaatverstoring zich voelen in ons klimaat.
Nederlandse winter
De winter in Nederland was nog iets uitzonderlijker dan de Belgische editie. Hier maakte men de op 1 na zachtste winter mee sinds 1901. Met een gemiddelde temperatuur van 6.4°C was het zo’n 3.4° zachter dan normaal. Ook in Nederland kreeg men beduidend minder vorstdagen (15 t.o.v. 38 normaal) en was er geen enkele ijsdag. Net als in België moest men ook hier wachten tot de allerlaatste winterweek om wat (smeltende) sneeuw mee te pikken.
Winter in Luxemburg
Hetzelfde verhaal geldt voor onze zuiderburen in Luxemburg. Ook daar verliep de winter uiterst zacht. Met een gemiddelde temperatuur van 4.4°C was het er zo’n 3 graden te zacht. Daarmee is de Luxemburgse winter de op 1 na zachtste uit de geschiedenis.
Record zachte winter in Europa
Het zachte weer deze winter bleef echter niet beperkt tot de Lage landen en Luxemburg. Europa had te maken met een record zachte winter. Op verschillende plaatsen zijn er deze winter ook records gebroken. In grote delen van Europa lag de temperatuur afgelopen winter ruim 2 tot 4 graden boven het langjarige gemiddelde. In delen van Centraal- en Oost-Europa was het zelfs nog extremer en verliep de winter op veel plaatsen wel 4 tot 6 graden te zacht.
Uit de kersverse klimatologische analyse van de Europese klimatologische dienst Copernicus blijkt dat de Europese winter van 2019-2020 in de statistieken zal duiken als de zachtste winter ooit in de geschiedenis. Gemiddeld lag de temperatuur zo’n 3.4°C hoger dan de norm voor de periode 1981-2010. De afgelopen winter verbreekt daarmee het vorige record van 2015-2016 met maar liefst 1.4°C.
Dat we een record zachte winter ervaarden, was deels te wijten aan de zeer zachte februarimaand. Vooral in Oost-Europa en Rusland lagen de temperaturen in februari extreem hoog. Er werden dan ook verschillende records gebroken in deze regio’s. Voor de eerste maal ooit in de geschiedenis kwam de gemiddelde wintertemperatuur in Rusland boven het vriespunt uit. Met een gemiddelde temperatuur van +0.2°C was het er afgelopen winter 6.3°C zachter dan normaal! Daarmee werd het vorige record met maar liefst 3 graden verpulverd.
Ook in Scandinavië verbrak men all-time records. Voor het eerst werd er daar (in Helsinki) een temperatuur van 19°C opgetekend. Dat gebeurde eerder in januari. Nog nooit werden zulke hoge temperaturen gemeten in Scandinavië.
Wat met Groenland?
Opvallend als we naar de statistieken kijken is dat Groenland een koelere winter meemaakte, dit terwijl het over de rest van Europa veel te zacht was. Deze tegenstelling kunnen we perfect verklaren door te kijken naar het algemene atmosferische circulatiepatroon van de afgelopen winter.
De NAO-index lag continu zeer hoog (positief) en dat zorgde voor een persistent lagedrukgebied boven IJsland en Groenland. Hierdoor kon er steeds – verbonden aan dat lagedrukgebied – zeer koude arctische lucht uitstromen richting deze regio, terwijl persistente westenwinden zachte lucht aanvoerden richting Europa.
Klimaatverandering?
Wijzen al deze records nu in de richting van de klimaatverandering? Het antwoord daarop is deels ja.
Éen enkele zachte winter en één enkel temperatuurrecord is niet genoeg om zomaar te kunnen spreken over de effecten van de klimaatverstoring. Daarvoor moet je kijken naar de langere klimatologische termijn (30 jaar of meer). In die context zien we echter wel dat de huidige zachte winter perfect past binnen het plaatje van de klimaatopwarming, met voor onze contreien steeds meer zachtere winters (en temperatuurrecords) en een opwarmende trend op de lange termijn de laatste jaren.
Toch spelen andere factoren ook een belangrijke rol. Zoals hierboven aangehaald, speelt natuurlijke variabiliteit in de atmosferische circulatie ook mee. Dat we een record zachte winter meemaakten in Europa kunnen we ook toeschrijven aan de zeer positieve NAO-index. Die zorgde voor de stevige straalstroom en de persistentie van lagedrukgebieden die zachte lucht aanvoerden. De vraag is echter of deze anomalie alleen het temperatuurrecord kan verklaren.
Mogelijk speelt de gemiddelde opwarming a.g.v. de klimaatverstoring ook een belangrijke rol. Die maakt de kans op het behalen van een absoluut (en extreem) temperatuurrecord meer waarschijnlijk dan vroeger het geval was. Dat blijkt ook uit de data. De temperatuuranomalie van dit jaar wijkt zeer sterk af van de voorgaande metingen.
