25 oktober 2020 - 6 min. lezen
7 reacties 7

IJsland. Een eiland met een schitterend landschap. Je vindt er geisers, gletsjers, watervallen en vulkanen. Ook het noorderlicht kan in volle glorie aanschouwd worden. IJsland ligt net ten zuiden van de poolcirkel. Toch is het klimaat veel gematigder als men zou verwachten. Onweer komt nauwelijks voor in IJsland. Bliksem komt dan wel weer vaker voor (vulkanische bliksem). Laten we eens inzoomen op het bijzonder IJslandse klimaat.

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Het klimaat van IJsland

In IJsland komen volgens de Köppen klimaatclassificatie drie verschillende klimaten voor. Dit zijn de ET, Cfc en Dfc klimaten. We zullen ze één voor één uitlichten.

We beginnen met het ET klimaat. De groep E bevat de polaire en alpine klimaten. De T geeft aan dat het om een toendraklimaat gaat. Het toendraklimaat moet aan de volgende voorwaarde voldoen:

  • Gemiddelde temperatuur van de warmste maand ligt tussen 0 °C en 10 °C.

Dit klimaat vinden we terug in het binnenland en in de gebieden met reliëf.

Het volgende klimaat is het Cfc klimaat. De groep C omvat alle gematigde klimaten, zo ook de Benelux. Het subscript f geeft aan dat er geen droog seizoen aanwezig is. Ook de Benelux kent een Cf klimaat. Het verschil zit hem echter in de laatste letter van het klimaat. De Benelux heeft een Cfb klimaat. Dit geeft aan dat wij een warme zomer kennen. In IJsland wordt de zomer als koud geclassificeerd. Een Cfc klimaat noemt men ook wel koel zeeklimaat. Dit moet aan de volgende eisen voldoen:

  • De koudste maand heeft een gemiddelde van boven het vriespunt (0 °C)
  • De gemiddelde temperatuur komt in 1-3 maanden boven de 10 °C
  • Er is geen significant neerslagverschil tussen de seizoenen

In IJsland bevindt dit klimaat zich aan de zuidkust.

Als laatste is daar nog het Dfc klimaat. Dit is het subarctisch klimaat. De f en de c betekenen hetzelfde als bij het Cfc klimaat. Het enige verschil tussen Cfc en Dfc ligt in de gemiddelde temperatuur in de koudste maand. Bij een gematigd klimaat ligt deze boven het vriespunt. Om als subarctisch klimaat geclassificeerd te worden, moet de gemiddelde temperatuur van de koudste ónder het vriespunt blijven. Een deel van het binnenland heeft een subarctisch klimaat.

Het schitterende IJslandse landschap

Hoe kan IJsland zo een gematigd klimaat hebben?

IJsland ligt op een lengtegraad van ongeveer 65° noorderbreedte. De noordpoolcirkel ligt op dit moment ruim één breedtegraad verder naar noorden. Men zou misschien een klimaat in IJsland verwachten dat ongeveer gelijk is aan andere gebieden die zo dichtbij de poolcirkel liggen. Denk hierbij aan het zuiden van Lapland of een deel van Alaska. Niets is echter minder waar. Hier zijn meerdere redenen voor.

De eerste en belangrijkste reden is de Noord-Atlantische stroom, ook wel Noord-Atlantische drift genoemd. De Noord-Atlantische stroom is een krachtige, warme zeestroom in de Atlantische Oceaan en is een verlenging van de Golfstroom.

De Golfstroom vindt zijn oorsprong in de Golf van Mexico (vandaar de naam). De stroom volgt de oostkust van Amerika. Daarna beweegt de stroom oostwaarts de Atlantische Oceaan over. De Golfstroom splitst zich vervolgens op in de Noord-Atlantische stroom, de Irmingerstroom en de Noorse stroom.

De Noorse stroom heeft geen effect op IJsland, maar zorgt er wel in Noorwegen voor dat de havens ook ’s winters bevaarbaar blijven. De Noord-Atlantische stroom heeft zoals gezegd wel invloed op IJsland. Het warme zeewater zorgt er vooral ’s winters voor dat het in het zuiden en westen van IJsland niet zo ver afkoelt.

Ook de Irmingerstroom heeft invloed op het klimaat in IJsland. Deze stroom transporteert relatief warm water naar het noorden en buigt ten zuiden van IJsland naar het westen af. Het warmere water heeft ook een positieve kant. Het brengt voor de zuidkust van IJsland veel mogelijkheden voor visserij met zich mee.

Iets wat niet per se gevolgen heeft voor de temperatuur, maar wel interessant is, is het IJsland-laag. Als gevolg van de algemene luchtcirculatie ligt er vaak een lagedrukgebied ten westen van IJsland. Samen met het Azoren-hoog vormen deze drukgebieden de Noord-Atlantische oscillatie-index (NOA). Kort gezegd betekent een positieve index (lage druk bij IJsland en hoge druk bij de Azoren) voor warm winterweer in de Benelux. Een negatieve index geeft ons kouder winterweer.

De verschillende stromen in de Atlantische Oceaan

IJsland in een veranderend klimaat

Volgens het IPCC AR5 rapport (2014, AR6 komt in 2022 uit) ziet het IJslandse klimaat er in 2065 als volgt uit:

  • Gemiddelde jaartemperatuur ligt 1.34–2.10°C hoger dan nu het geval is
  • Er valt jaarlijks 1.2–4.3% meer neerslag
  • Geen verschillen in wind ten opzichte van het klimaat in 2020

Klimaatveranderingen zullen waarschijnlijk een aanzienlijk effect hebben op gletsjers. Het smelten van gletsjers zal (naast de verwachte toename van neerslag) een verandering in de oppervlakte- en oppervlakkige afvoer tot gevolg hebben. Deze veranderingen zijn een van de belangrijkste gevolgen van toekomstige klimaatveranderingen in IJsland. De verwachte toename van runoff (water wat over het land wordt afgevoerd) kan bijvoorbeeld gevolgen hebben voor het ontwerp en de werking van waterkrachtcentrales die veel in IJsland voorkomen.

De drie belangrijkste gletsjers zijn de Langjökull, Hofsjökull en Vatnajökull. Uit modelleringen blijkt dat deze gletsjers kunnen verdwijnen in de komende 100-200 jaar. De runoff van deze gletsjers zal tegen 2030 met ongeveer 20% toenemen ten opzichte van de huidige getallen.

De gletsjers zijn rustplaatsen voor vele soorten dieren, waaronder papegaaiduikers en ijsberen. De papegaaiduiker is een trekvogel, maar heeft veel kolonies op IJsland. Met het smelten van de gletsjers zal het leefgebied van de ijsbeer drastisch verkleinen. Hierdoor zullen de populatieaantallen (nog verder) teruglopen. De ijsbeer zal ook op zoek moeten naar ander voedsel. Dit gebeurt al op Spitsbergen, waar ijsberen zich steeds meer in de buurt van mensen vertonen (en soms ook mensen aanvallen).

Een positief punt van de opwarming is de landbouw. Met warmere zomers en een langer groeiseizoen neemt de opbrengst per gebied toe. Dit geldt vooral voor het groeien van gras, granen en bossen. Echter, ook droogtes liggen op de loer, wat negatieve gevolgen heeft voor de landbouw.

Een geiser

Gastblog

Door Gastblog

Expert in weer en klimaat of een ander boeiende niche in de wetenschap? Geregeld worden wetenschappers aan het woord gelaten via een gastblog.


Verder lezen

Alles bekijken