Zomer 2021 vergeleken met andere zomers

Veel mensen zullen zich deze zomer niet herinneren als een mooie. Het ontbreekt in tegenstelling tot de laatste jaren aan echte hitte, de zon gaat vaak schuil achter wolken en vrijwel elke dag valt er wel ergens in de Benelux regen. Juli 2021 was een sombere en natte maand en augustus doet het niet veel beter tot op heden. Hoe scoort zomer 2021 nu in relatie tot andere zomers in onze klimatologische geschiedenis? Daar is nogal wat discussie over de laatste tijd. Dit is heel logisch, want mensen hebben verschillende voorkeuren. Bovendien is lang niet overal in de Benelux het weerbeeld hetzelfde geweest. Maar wat vertellen de cijfers nu daadwerkelijk? Tijd voor een analyse van zomer 2021 vergeleken met andere zomers.

• Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
• Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
• Bekijk het weerbericht voor de komende dagen

Bij de analyse is De Bilt als basis genomen, omdat de dataset van dit weerstation teruggaat tot 1901 en dus zeer groot is. Bedenk wel dat het beeld in andere regio’s van de Benelux fors kan afwijken.

Temperatuur

Het is al vaker gezegd: qua temperatuur verloopt deze zomer bovengemiddeld warm. Als we het vergelijken met de nieuwe normen van 1991-2020, dan zien we bij de gemiddelde temperatuur (17.8°C tegenover 17.5°C), de gemiddelde maximumtemperatuur (22.4°C tegenover 22.3°C) en de gemiddelde minimumtemperatuur (12.5°C tegenover 12.1°C) allemaal positieve anomalieën. Hieraan kun je trouwens wel het karakter van deze zomer goed zien. De gemiddelde maximumtemperatuur ligt nauwelijks (een tiende graad) boven normaal, maar de gemiddelde minimumtemperatuur bijna een halve graad. Het warme karakter van deze zomer zit hem vooral in de nachttemperaturen. Overdag is het daarentegen nauwelijks warmer dan wat volgens de nieuwe klimatologische normen gebruikelijk is.

Er wordt de laatste tijd ook vaak gesuggereerd dat deze zomer zo zou kunnen thuishoren in het oude klimaat. Wat betreft de temperatuur is dat echter overduidelijk niet het geval, als we een analyse maken van zomer 2021 vergeleken met alle zomers sinds 1901 tot en met 17 augustus. We zien dan dat de gemiddelde temperatuur, de gemiddelde maximumtemperatuur en de gemiddelde minimumtemperatuur stuk voor stuk in het warmste kwart van de dataset liggen.

Het moet wel vermeld worden dat het temperatuuroverschot van zomer 2021 volledig is opgebouwd in juni. Toen lag de temperatuur in de eerste drie weken vele graden boven normaal en werd er binnen no time een voor die tijd recordaantal zomerse dagen opgebouwd. Tussen 20 juni en 20 juli lag de temperatuur gemiddeld genomen rond normaal, met daarbij een afwisseling van kortdurende koele en warme tijdvakken. En sinds 20 juli ligt de temperatuur op een enkele dag na vrijwel volledig duidelijk onder normaal.

• Zelf ook het weer op jouw locatie meten? Dat kan met dit handige weerstation.

Warme dagen

Het aantal dagen met 20+ ligt ver boven normaal in relatie tot 1991-2020. Normaal treden er tussen 1 juni en 17 augustus circa 54 warme dagen op in De Bilt, nu zitten we op 62 van die dagen.

In de eeuwige ranglijst staat zomer 2021 maar liefst op een gedeelde 7e plek van de 121 in de lijst met zomers met de meeste warme dagen in De Bilt. Ook hier zien we dus dat zomer 2021 ver boven normaal scoort qua hoeveelheid warme dagen.

Zomerse dagen

Het aantal dagen met 25+ ligt iets onder normaal in relatie tot 1991-2020. Normaal treden er tussen 1 juni en 17 augustus circa 19 zomerse dagen op in De Bilt, nu zitten we op 17 van die dagen.

In de eeuwige ranglijst staat zomer 2021 op een gedeelde 34e plek van de 121 in de lijst met zomers met de meeste zomerse dagen in De Bilt. Hier zien we dus dat zomer 2021 boven normaal scoort qua hoeveelheid zomerse dagen.

Opvallend detail hierbij is dat 11 van de 17 zomerse dagen vóór 19 juni vielen, de eerste drie weken van de zomer grofweg al met al. Sindsdien – we hebben het dan over een tijdvak van twee maanden – traden nog slechts 6 zomerse dagen op.

Tropische dagen

Het aantal dagen met 30+ ligt ver onder normaal in relatie tot 1991-2020. Normaal treden er tussen 1 juni en 17 augustus circa 4 tropische dagen op in De Bilt, nu zitten we op 1 dag.

In de eeuwige ranglijst staat zomer 2021 op een gedeelde 55 plek van de 121 in de lijst met zomers met de meeste tropische dagen in De Bilt. Daarbij wel als kanttekening plaatsen dat er meer dan 20 andere zomers waren met één tropische dag. Hier zien we dat zomer 2021 gemiddeld scoort qua hoeveelheid tropische dagen.

Neerslagsom

Tot en met 17 augustus is er tot nu toe 203.8 mm aan neerslag gevallen in De Bilt. Dat is een licht positieve afwijking ten opzichte van de op 1991-2020 gebaseerde klimaatnorm, immers het verschil is maar heel klein (zo’n +3 mm).

In de eeuwige ranglijst staat zomer 2021 op plek 47 van de 116 in de lijst vanaf het natste jaar gerekend (nummer 1 is dus het natste jaar). Ook hier zien we dus dat zomer 2021 iets boven normaal scoort qua neerslag, maar de afwijking met het gemiddelde is niet groot. 

Maar dit geeft niet het representatieve beeld voor de hele Benelux. Het zuiden en oosten van de Benelux – waaronder het grootste deel van België, Luxemburg en het zuidoosten van Nederland – alsmede het uiterste noorden van Nederland zijn een stuk natter dan het westen van de Benelux. Maastricht-Airport bijvoorbeeld beleeft de op 1 na natste zomer in haar meetreeks. Veel meer stations in België en Zuidoost-Nederland noteren een top 5-notering in de ranglijst van natste zomers. De hevige regenval in juli heeft hier voor een belangrijk deel toe bijgedragen.

• Hoe de extreme neerslag in juli meteorologisch tot stand heeft kunnen komen, lees je in dit artikel.

Extreem nat is het deze zomer ook in het noorden van Nederland. Zo noteert station Leeuwarden de natste zomer in haar meetreeks, al is die meetreeks een stuk korter dan bijvoorbeeld Maastricht (1951 als beginjaar). Daarentegen is het in het westen van België en het midden, westen en zuidwesten van Nederland helemaal niet natter dan gebruikelijk. Sterker nog, daar noteert men op grote schaal zelfs de droogste zomer sinds 2018.

Zonneschijn

Tot en met 17 augustus heeft de zon tot nu toe 541.5 uur geschenen in De Bilt. Dat is een licht positieve afwijking ten opzichte van de op 1991-2020 gebaseerde klimaatnorm, immers het verschil is maar heel klein (zo’n +6 uur).

In de eeuwige ranglijst staat zomer 2021 op plek 42 van de 121 in de lijst vanaf het zonnigste jaar gerekend (nummer 1 is dus het zonnigste jaar). Hier zien we dat zomer 2021 iets boven normaal scoort qua zonneschijn, maar de afwijking met het gemiddelde is niet groot.

• Het klimaat van de Benelux wordt steeds zonniger en dit heeft zijn redenen.

Naar het zuiden en oosten toe is het wel een stuk somberder dan in het noorden en westen. In België en het zuidoosten van Nederland ligt de hoeveelheid zonuren lokaal iets beneden normaal.

Warmtegetal

• Hier lees je meer over het warmtegetal en definitie ervan?

Het warmtegetal ligt ver onder normaal in relatie tot 1991-2020. Normaal treedt er tussen 1 juni en 17 augustus een warmtegetal van circa 86 op in De Bilt, nu zitten we op 53.3.

In de eeuwige ranglijst staat zomer 2021 op plek 46 van de 121 in de lijst met zomers met het hoogste warmtegetal. Hier zien we dus dat zomer 2021 iets boven normaal scoort qua warmtegetal, maar de afwijking met het gemiddelde is niet groot.

ADS-dagen

• Meer te weten willen komen over ADS-dagen, lees dan deze blog.

Het aantal ADS-dagen ligt onder normaal in relatie tot 1991-2020. Normaal treden er tussen 1 juni en 17 augustus circa 25 ADS-dagen op in De Bilt, nu zitten we op 20 van die dagen.

In de eeuwige ranglijst staat zomer 2021 op een gedeelde 49e plek van de 116 in de lijst met zomers met de meeste ADS-dagen in De Bilt. Daarbij wel aangetekend dat er 6 andere zomers waren met 20 ADS-dagen. Hier zien we dus dat zomer 2021 gemiddeld scoort qua hoeveelheid ADS-dagen.

Hoe scoort de zomer van 2021?

Op het gebied van gemiddelde maximumtemperatuur scoort zomer 2021 vergeleken met overige zomers nipt boven normaal en qua gemiddelde minimumtemperatuur flink boven normaal. Vooral de hoeveelheid warme dagen is zeer groot te noemen. Het aantal zomerse dagen ligt iets onder de huidige klimatologische norm, maar nog altijd boven normaal als je het hele tijdvak sinds 1901 in ogenschouw neemt. 11 van de 17 zomerse dagen vielen in de eerste drie weken van juni. Op sommige plaatsen langs de kust is nog geen enkele zomerse dag genoteerd. Het aantal tropische dagen ligt iets onder de huidige klimatologische norm, maar rond normaal als je het hele tijdvak sinds 1901 in ogenschouw neemt. Op veel plaatsen is pas één tropische dag genoteerd (op 17 juni) en in de westelijke regio’s op een aantal plaatsen nog geen enkele.

De hoeveelheid neerslag ligt deze zomer gemiddeld genomen normaal tot nipt boven normaal. Daarbij moet men opmerken dat de verschillen tussen regio’s zeer groot zijn. In een aantal gebieden van de Benelux is het de natste zomer of één van de natste zomers uit de meetgeschiedenis, vooral in het zuiden en oosten. In andere delen is echter niet meer regen dan normaal gevallen.

Het is op de meeste plaatsen gemiddeld genomen een normale tot nipt te zonnige zomer. Echter in het zuiden en oosten van de Benelux zijn er regionaal ook locaties die iets minder zonneschijn hebben opgevangen dan wat volgens de nieuwe klimatologische normen gebruikelijk is.

Het warmtegetal en het aantal ADS-dagen liggen (ruim) onder de huidige klimatologische norm, maar nog altijd respectievelijk nipt boven normaal en rond normaal als je het hele tijdvak sinds 1901 in ogenschouw neemt.

Tegenstrijdig

Hier zie je dus waar het schoentje wringt. Als je de dag-, maand- en seizoengemiddelde temperatuurwaarden bekijkt, kun je niet anders zeggen dan dat het een warme zomer is. Dit geldt ook voor het aantal dagen met 20+. Maar de andere parameters liggen dichtbij de mediaan voor alle zomers sinds 1901. Dit oogt tegenstrijdig, maar is simpelweg het gevolg van de enorme opwarming die ons klimaat doormaakt. Naar de normen van de 20e eeuw is de zomer van 2021, uitgezonderd de gemiddelde temperaturen en het aantal zomerse dagen, een middenmoter.

• Meer weten over klimaatverandering en onze toekomst? Bestel dan dit boek.

Desondanks voelt het tegenvallend aan, omdat veel van die normen de afgelopen halve eeuw sterk zijn gestegen. We zijn zo gewend geraakt aan intense hitte, droogte en blakende zonneschijn. Dat geldt zeker voor de afgelopen drie zomers. Dan valt het ineens behoorlijk tegen als een zomer op veel aspecten verloopt zoals een middenmoter in de 20e eeuw.

Conclusie

Zet je dit allemaal op een rij, dan valt op dat zomer 2021, vergeleken met de normen van de 20e eeuw, qua algemene dagtemperaturen absoluut een hoogvlieger is. Daarmee illustreert het de verhoogde ondergrens van het nieuwe zomerklimaat. Hierbij is het wel zo dat de eerste drie weken van juni hieraan een belangrijke bijdrage hebben geleverd. Sindsdien zorgen vooral de hoge nachttemperaturen als gevolg van bewolking ervoor dat de daggemiddelden op peil blijven. Overdag is het echter wel vaak duidelijk koeler dan de nieuwe klimatologische normen.

Qua zomerse en tropische dagen scoort zomer 2021 vergeleken met de hedendaagse klimaatnorm beneden normaal; dit zou in het klimaat van de 20e eeuw respectievelijk boven en rond normaal zijn. Ook qua ADS-dagen en warmtegetal verloopt de zomer van 2021 beneden normaal; dit zou in het klimaat van de 20e eeuw respectievelijk rond en nipt boven normaal zijn.

Zowel qua neerslag als qua zonuren scoort zomer 2021 rond tot iets boven normaal; dit zou in het klimaat van de 20e eeuw ook het geval zijn.

Sommige linkjes bevatten affiliate