De geschiedenis van de Noordzee
De Brexit is een feit, maar de Noordzee, of beter, het Noordzeegebied, heeft in het verleden al meerdere heftige ‘Brexits-avant-la-lettre’ meegemaakt. Onder het vredige landschap van onze Noordzee schuilt een bodem die pas de laatste decennia haar geheimen volledig aan het prijsgeven is. Waar het water zich nu uitstrekt, was 10 000 jaar geleden nog land, voor de stijgende zeespiegel en een tsunami het onze voorouders moeilijk maakten. Klimaatwetenschapper Jorn Van de Velde van de UGent duikt voor NoodweerBenelux in de geschiedenis van de Noordzee.
- Samen met al onze fans, volgers en weerliefhebbers zijn we op weg naar 15.000 euro in de crowdfunding! 🏆
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.
De Noordzee door de jaren heen
Hoewel de Noordzee al enige tijd geldt als belangrijke vaarroute, bron voor onze vis en sinds kort een reservoir aan brandstoffen, was dat lang niet altijd zo. Gedurende de ijstijden was een groot deel van wat nu zeewater is, opgeslagen in de ijskappen. Hierdoor lag het zeeniveau een pak lager. Zo ook het uitgestrekte gebied tussen Engeland, België, Nederland en Denemarken.
Uit verschillende archeologische vondsten weten we dat deze regio, die Doggerland genoemd wordt naar de huidige Doggerbank, de woonplaats was van vele jager-verzamelaars. Het moet voor hen een belangrijke vis- en jachtgrond geweest zijn.
Doggerland
Doggerland werd gevormd door het heen en weer trekken van de ijskappen en wind op de pool- en toendravlaktes. Tijdens de laatste ijstijd was waarschijnlijk het grootste deel van het huidige Verenigd Koninkrijk en Denemarken bedekt door ijs.
Toen deze ijstijd op zijn einde liep en de ijskap terugtrok, veranderde deze regio stilaan van toendravlakte in een regio vergelijkbaar met het huidige Scandinavië. Door de nabijheid van de toenmalige Noordzee moet dit een gematigd karakter gekend hebben, wat de jager-verzamelaars aantrok.
Niet alleen dat de ‘Noordzee’ toen laaggelegen land was zou ons in de war brengen als we ons er zouden proberen oriënteren. Van het Kanaal zoals we het nu kennen, was nog geen sprake. De kalkverbinding tussen Frankrijk en Engeland was reeds in een vorige ijstijd doorbroken. Maar de stroomrichting in het Kanaal moet kort na de laatste ijstijd eerder omgekeerd geweest zijn.
Uit geologisch onderzoek is gebleken dat de Thames, Rijn, Maas en Schelde een groot riviercomplex vormden, dat uitmondde in het Kanaal. Dit alles betekent dat niet alleen het landschap, maar ook het weer verschillend geweest moet zijn.
Noordzee en het weer in de Benelux
Waarschijnlijk kende onze regio een continentaler klimaat, gezien de afwezigheid van de nu nabijgelegen zee. Diezelfde afwezigheid zorgde mogelijks voor een lagere hoeveelheid neerslag. Dit doordat de neerslag enkel maar gevoed kon worden door de Atlantische Oceaan met maritieme lucht.
Een laatste aspect waarin de afwezigheid van de Noordzee sterk verschilt, is onze relatie met de zee. Van de stormvloeden die onze band met de zee gedurende de laatste duizend jaar mee vormgegeven hebben, was toen nog geen sprake. Al is het wel mogelijk dat er in de rivierdelta stormopzet plaatsvond en dat de delta daardoor in meer of mindere mate blank stond.
Al is dit moeilijk te zeggen. Omdat het hier waarschijnlijk om een permanent laaggelegen getijgebied bedroeg. Over een grote oppervlakte dooraderd met kreken, moerassen, slikken, schorren… En niet de typische delta tussen de dijken, zoals we ze nu kennen.
Beetje bij beetje verdween dit land door de stijgende zeespiegel echter onder water. Aangetrokken door de rijkheid van de zee bleven deze jager-verzamelaars echter aan de kust wonen, al schoven ze beetje bij beetje op naar wat de huidige kustlijnen zijn. Op Doggerland zelf, dat ondertussen een eiland geworden was, bleven mogelijks ook mensen rondtrekken, al is dit moeilijk met zekerheid te zeggen.
Storrega-landverschuivingen
Naast deze trage veranderingen, vond er ook iets plaats dat deze vroege wereld dramatisch veranderde. Rond 6200 voor onze jaartelling vonden aan de rand van het Noorse continentaal plat, de Storrega-landverschuivingen plaats. Deze onderzeese landverschuivingen werden waarschijnlijk veroorzaakt doordat sediment dat doorheen de ijstijd was opgestapeld door een aardbeving ineenzakte. Dit had een gigantische tsunami over heel de toenmalige Noordzee tot gevolg.
Wat overbleef van Doggerland is door deze dramatische gebeurtenis grotendeels onder water verdwenen. Waarschijnlijk restte er maar een beperkt stuk land. Al bestond dit nog steeds uit een kustlijn die zich zowel voor de kust van het huidige België en Nederland, als voor die van Engeland een eind uitstrekte, met een aantal eilanden die nu zandbanken geworden zijn.
Het zou nog enige tijd duren voor dit laagliggende land volledig door de zee overgenomen werd. Men vermoed dat hier mogelijks de eerste landbouwnederzettingen op het Britse eiland gevestigd werden.
Leren uit het landschap
Langzaamaan leren we meer over dit prehistorische landschap. Door met de juiste blik en middelen naar de bodem te kijken, kunnen we veranderingen waarnemen en begrijpen.
Dit geldt echter niet alleen voor de Noordzee: heel het landschap om ons heen is continu in verandering. We hebben soms de neiging om dit te vergeten, maar door op de juiste manier hiernaar te kijken, kunnen we zeer veel leren en begrip krijgen voor onze omgeving.
