0

De eerste maand van de meteorologische herfst hebben we reeds achter de kiezen. We kregen een groot deel van de maand aangenaam nazomerweer met veel zon en hoge temperaturen. Aan het einde van de maand sloeg het weer het straatje van de wisselvalligheid in, met een komen en gaan van buien, regenzones en bij momenten ook stevig wat wind. Ook begin oktober gaan we op dit elan verder. Iedere maand krijg je via dit handige overzicht een indruk van wat er allemaal aan de nachthemel te zien valt. Naast zes meteorenzwermen vallen ook diverse planeten extra goed op in oktober. Nu maar duimen dat het weerbeeld in de nachtperiode gunstig is om hemellichamen te spotten.

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Oktober 2021

Maanfasen

De maanfasen in oktober

Op woensdag 29 september was de maan nog slechts voor de helft verlicht en was het het Laatste Kwartier. Sindsdien neemt het licht van de maan stelselmatig af, tot en met 6 oktober. We zien dan de schaduwzijde van de maan, de Nieuwe maan. Vanaf 6 oktober om 13.05u neemt het licht van de maan stelselmatig weer toe. Op 13 oktober is de rechterhelft van de maan opnieuw verlicht. Op woensdag 20 oktober is het volle maan om 16.57u. Vanaf dan neemt het licht van de maan opnieuw af, zodat uiteindelijk op donderdag 28 oktober opnieuw enkel de linkerhelft van de maan verlicht is.

Nachthemel

Op zondag 3 oktober staat de planeet Venus in het aphelium van haar baan rond de Zon. Dit betekent dat de afstand vanop het oppervlak van Venus tot de Zon nu groter is dan gemiddeld. De afstand bedraagt nu een slordige 109 miljoen kilometer. Als je weet dat de afstand vanaf onze Aarde tot de Zon ongeveer 150 miljoen kilometer bedraagt, is het logisch om te beredeneren dat Venus meer licht en warmte ontvangt van de Zon. Moest je het idee hebben om ooit op de planeet Venus te gaan staan, dan zou de Zon er daar ongeveer 1,5 keer groter uitzien dan hier.

Woensdag 6 oktober, en bij uitbreiding gedurende de hele maand oktober, is het ideaal om de Andromedanevel te spotten. Bij de wetenschappers staat deze nevel gekend als sterrenstelsel M31. De nevel kun je spotten met het blote oog, kijkend richting het sterrenbeeld Andromeda zal deze nevel te zien zijn op zo’n 75° als een uitgestrekt wazig object. Dit sterrenstelsel bevat ongeveer dubbel zoveel sterren als onze Melkweg. Het heeft wel dezelfde vorm als ons sterrenstelsel. Het Andromedasterrenstelsel is één van de meest nabije sterrenstelsels. De afstand vanaf de Aarde bedraagt ‘slechts’ 2,5 miljoen lichtjaar.

Ook het sterrenstelsel NGC253, ook wel het Sculptorstelsel genoemd, valt in oktober mooi aan de nachthemel waar te nemen. Het sterrenstelsel is te zien in het sterrenbeeld Beeldhouwer en is te bekijken met een goede telescoop of verrekijker. Een goed zicht op de horizon is vereist doordat NGC253 te zien is op ongeveer 15° boven de horizon.

NGC 253 gezien door de ogen van Hubble. Credit: ESO

Op vrijdag 8 oktober is Mars in conjunctie met onze Zon. Dit betekent dat de planeet achter de zon langs beweegt en bijgevolg onzichtbaar wordt voor ons op Aarde.

Nog vandaag staat onze maan in het perigeum van haar baan om de Aarde. Dit is het punt dat het dichtst bij onze planeet ligt. Door de afstand van ‘maar’ 363 duizend kilometer lijkt de maan groter dan normaal. De maan is vandaag voor ongeveer 8% verlicht. Veel van die extra grote maan zullen we dus niet zien.

Zaterdag 9 oktober is de planeet Mercurius in benedenconjunctie. Dit betekent dat de planeet tussen de zon en de Aarde langs beweegt en als bijgevolg eventjes onzichtbaar wordt voor ons op Aarde.

Op maandag 11 oktober is de planeet Saturnus stationair in ecliptische lengte. Dit betekent dat de omgekeerde beweging van de planeet ten opzichte van andere sterren/planeten stopt en terug normaal wordt. De planeet is vooral ‘s avonds goed zichtbaar in het sterrenbeeld ‘Steenbok’. De planeet is vrij helder en kan makkelijk met het blote oog worden waargenomen. Een verrekijker (op statief) is al voldoende om de ringen van de planeet waar te nemen.

Ook het sterrenstelsel M33, ook wel de driehoeknevel genoemd, is momenteel goed waar te nemen. Zoals de naam het zegt, is het sterrenstelsel waar te nemen in het sterrenbeeld Driehoek. Het is één van de meest verre objecten dat met het blote oog (onder perfecte omstandigheden) kan worden waargenomen. Het sterrenstelsel bevindt zich op 3 miljoen lichtjaar van ons.

Op zondag 24 oktober staat de maan in het apogeum van haar baan rond de Aarde. De afstand van de Aarde tot de maan bedraagt nu circa 405 duizend kilometer, waardoor deze nu het verst van onze planeet verwijderd is. De maan lijkt nu kleiner dan normaal en is voor ongeveer 88% verlicht.

Maandag 25 oktober bereikt Mercurius zijn grootste westelijke elongatie. Elongatie verwijst naar de hoekafstand tussen een planeet en onze zon. Een elongatie van 0° betekent dat deze planeet in conjunctie is. Een planeet is in oppositie als de hoekafstand 180° bedraagt. De grootste westelijke elongatie verwijst naar het punt waar Mercurius het verst van de zon staat. Ze is dankzij de westelijke positie ten opzichte van de zon voor zonsopkomst te zien en is een ochtendster.

Meteoren

Tijdens de maand oktober zijn er zes meteorenzwermen actief die voor vallende sterren kunnen zorgen.

Een eerste meteorenzwerm is deze van de Oktober Camelopardaliden. Deze zwerm is actief op vijf en zes oktober. Het maximum valt reeds op 5 oktober, er zijn dan ongeveer 5 vallende sterren per uur zichtbaar van deze zwerm. Wetenschappers blijven deze kleine meteorenzwerm observeren, omdat tot op vandaag nog steeds niet duidelijk is welke komeet aan de basis ligt.

Ook de Draconiden zijn deze maand terug actief, van 6 oktober tot en met 10 oktober. Het maximum valt dit jaar op 8 oktober. Er zijn dan ongeveer 5 vallende sterren per uur zichtbaar van deze zwerm. Sommige jaren kunnen we spreken van een echte ‘outburst’ van deze zwerm, waarbij honderden meteoren per uur zichtbaar zijn. In 2011 waren er meer dan 300 meteoren per uur zichtbaar. Een outburst is echter moeilijk op voorhand te voorspellen. Dit jaar moeten we dus de nachthemel blijven bekijken en hopen op een nieuwe outburst.

De Zuidelijke Tauriden zijn actief van 10 september tot en met 20 november. Het maximum valt dit jaar op 10 oktober. Er zijn dan ongeveer 5 vallende sterren per uur zichtbaar van deze zwerm. De meteoren van deze zwerm zijn helder en traag en zijn hierdoor ideaal voor mensen die vallende sterren willen leren fotograferen.

Dan hebben ook nog de δ-Aurigiden die actief zijn van 10 tot 18 oktober. Op het maximum, op 11 oktober, zijn er ongeveer twee vallende sterren per uur zichtbaar van deze zwerm.

Als voorlaatste hebben we de Noordelijke Tauriden. Deze zwerm is actief van 20 oktober tot en met 10 december. Het hoogtepunt valt echter maar volgende maand.

We eindigen met de meest bekende zwerm en dat is deze van de Orioniden. De zwerm is actief van 2 oktober tot en met 7 november. Het hoogtepunt valt dit jaar op 22 oktober. Er zijn dan ongeveer 23 vallende sterren per uur zichtbaar van deze zwerm. De meteoren zijn snel en hebben nalichtende sporen. Op 20 oktober is het helaas volle maan, waardoor het licht van de maan dit jaar een flinke stoorzender zal zijn.

Nu is het enkel nog hopen op heldere nachten …

Delen


Verder lezen

Alles bekijken