Meisneeuw! Hoe bijzonder is het?

In de ochtend van zaterdag 4 mei 2019 kwam het in Zuid-Limburg en Wallonië tot sneeuw van betekenis. Op sommige plaatsen sneeuwde het goed door en viel er circa 5 centimeter. Ook op 7 mei 2021 viel er lokaal in Nederland en België wat smeltende sneeuw. De vraag rijst: hoe bijzonder is meisneeuw?

Voorwaarden voor meisneeuw

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: sneeuw in mei is geen unicum. Er moet hiervoor wel aan een flink aantal voorwaarden worden voldaan. Zo dient de bovenlucht zeer koud te zijn (-5°C of lager op 1.500 meter), dient het dauwpunt (temperatuur die maatgevend is voor de hoeveelheid vocht in de lucht) onder 0°C te liggen en moet de luchtsoort onstabiel van aard zijn. Deze combinatie van factoren wordt steeds zeldzamer naarmate het voorjaar vordert.

Toch gebeurt het soms dat alle puzzelstukjes goed vallen in deze tijd van het jaar. Dit komt vooral als de luchtdruksetting optimaal is, met een sterke noordelijke stroming rechtstreeks vanuit het noordpoolgebied. Net zoals april heeft ook mei vaak de neiging om noordelijke winden te genereren, vandaar dat koude luchtsoorten klimatologisch gezien heel normaal zijn in deze tijd van het jaar. Desondanks blijft meisneeuw eerder de uitzondering op de regel.

Meisneeuw in het verleden

Als het tot sneeuw komt die blijft liggen in mei, gebeurt dit altijd in de eerste maandhelft. Een uitzondering hierop vormen de Hoge Venen, waar het tot begin juni wit kan zijn, maar aangezien dit gebied slechts klein van omvang is en bovendien vanwege zijn hoogte (500 tot 650 meter) niet representatief is voor de rest van de Benelux, focussen we ons op het laagland (tot circa 200 meter hoogte).

In dat geval komt sneeuw die blijft liggen ná de maandhelft niet meer voor. In Ukkel is 14 mei (1902) de meest laattijdige dag met meisneeuw en in De Bilt is dat 17 mei (1935). En beide situaties vonden ook nog eens plaats in de eerste helft van de vorige eeuw, toen het klimaat sowieso nog veel kouder was dan nu.

Sneeuwdek is zeldzaam in mei

We kunnen dus stellen dat een sneeuwdek in het laagland een bijzonder fenomeen is in mei. Het is alweer 40 jaar geleden dat er voor het laatst een sneeuwdek lag in het laagland van België en Nederland. Dat was op 4 mei 1979: Zuid-Limburg en het noorden van Nederland kleurden toen wit. Op deze plaatsen viel zo’n 4 centimeter.

Smeltende sneeuw komt vaker voor

Smeltende sneeuw komt veel vaker voor in mei, zelfs nog tot en met de derde decade van de maand. De meest recente gebeurtenis is nog niet eens zo heel lang geleden: 23 mei 2013. In de ochtend kwam het tot smeltende sneeuw in de polders van Flevoland. Ook tijdens de buien van afgelopen zaterdag kwam het in het laagland her en der tot natte sneeuwvlokken.

In dergelijke situaties, met sneeuw in het laagland, komt het in de Hoge Venen bijna altijd tot een sneeuwdek van een aantal centimeter…zo ook in 2013 en dit jaar.

Conclusie

Het antwoord op de vraag van de titel luidt: ja, de meisneeuw van 4 mei jongstleden is historisch gezien best bijzonder. Dat de sneeuw bleef liggen en er zich tot op geringe hoogte (200 meter) een sneeuwdek van enkele centimeters vormde, geeft vooral de doorslag om de sneeuwsituatie van 4 mei 2019 als ‘bijzonder’ te kwalificeren. Sneeuw die blijft liggen is namelijk zeldzaam in de ‘bloeimaand’. Als het uitsluitend smeltende sneeuw zou zijn geweest, had het minder bijzonder geweest, aangezien smeltende sneeuw veel vaker voorkomt in mei. Maar juist daar was nadrukkelijk geen sprake van: in Vaals lag ‘s morgens echt een sneeuwdek.

• Wil je nog meer te weten komen over winterse omstandigheden in de maand mei, lees dan dit artikel.