21 maart 2022 - 4 min. lezen
0 reacties 0

Afgelopen vrijdag werden er op het koudste plekje op onze planeet, Antarctica, buitengewoon warme temperaturen gemeten. Alhoewel directe observaties over dit gebied relatief schaars zijn, lieten computersimulaties wel duidelijk merken dat er zich nooit eerder geziene temperaturen voordeden. Maar hoe warm werd het dan? Wat is de oorzaak van deze warme temperaturen op Antarctica? En wat zijn de gevolgen? In onderstaande blog gaan we wat dieper in op de gebeurtenissen van afgelopen vrijdag op het zuidelijkste continent op Aarde.

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Temperatuuranomalie over Antarctica

De koudste locatie op Aarde, het Antarctische continent, heeft deze week een episode van warm weer meegemaakt zoals nooit eerder is waargenomen. Boven de oostelijke Antarctische ijskap werden vorige vrijdag namelijk temperaturen tot meer dan 40 graden boven normaal waargenomen. Het spreekt zeker tot de verbeelding dat deze episode warmterecords heeft gebroken, en klimaatwetenschappers flink heeft laten schrikken.

Wat als “warm” wordt beschouwd boven het ijslandschap van Oost-Antarctica is natuurlijk relatief. We kunnen uiteraard niet verwachten dat zulk een warmte-opstoot gepaard gaat met zwembroeken- en bikiniweer over dit deel van onze planeet. In plaats van normale temperaturen voor maart van -50 tot -60°C, bereikte het kwik nu -10 tot -20°C. Volgens Antarctische normen is dat echter een enorme hittegolf.

Nemen we er een even voorbeeldje bij. De gemiddelde maximumtemperatuur in Vostok – in het midden van de oostelijke ijskap – ligt in maart rond de -53°C. Op vrijdag sprong de temperatuur echter richting een maximum van -17.7°C, de warmste temperatuur die er ooit in maart is gemeten sinds de metingen 65 jaar geleden begonnen. Het brak het vorige maandrecord met maar liefst 15 graden.

voorbeeld-gletsjer-ijsland

Op een ander station, het Concordia-onderzoeksstation van Oost-Antarctica, klom het kwik tot -12°C, de hoogste kwikstand ooit gemeten in eender welke maand van het jaar. De gemiddelde temperatuur in maart ligt in dit gebied rond -54°C.

Wat de hoge temperaturen nog merkwaardiger maakt is het feit dat ze optreden in maart. Dit terwijl de zomer over het Antarctische continent gewoonlijk duurt van december tot februari, met dan de dagen met het meeste zonlicht.

Oorzaak en gevolgen van de warme temperaturen

De oorzaak van deze warme temperaturen is een gevolg van de aanvoer van warme, vochtige lucht. Het patroon van hoge- en lagedrukgebieden zorgde er namelijk voor dat er noordelijke winden van het warme Australische continent richting Antarctica werden gevoerd. Het gebeurt wel vaker dat zachtere lucht vanuit het noorden wordt aangevoerd. Deze keer gebeurde de aanvoer van deze luchtsoort echter bijzonder krachtig en over een zeer grote oppervlakte, aangedreven door een zeer sterke tak van de straalstroom. Dit gaf de lucht minder tijd om af te koelen en uit te drogen.

Naast de directe aanvoer van warme lucht speelde daarom ook het transport van vocht mee, doordat de aangevoerde lucht een lange weg over de oceaan tussen Australië en Antarctica aflegde. Het overmatige vocht was namelijk in staat om grote hoeveelheden warmte vast te houden, en de wolken die ermee gepaard gingen werkten als een “dekentje” en konden deze warmte opnieuw naar het oppervlak uitstralen, waardoor deze niet kon ontsnappen naar de hogere atmosfeer.

Deze abnormaal hoge temperaturen hebben volgens modellen voor significante smelt gezorgd over delen van oostelijk Antarctica (de zogenaamde EAIS). Dit is uitzonderlijk omdat het grootste deel van dit gebied niet vaak smelt, en al zeker niet in maart. Deze ene gebeurtenis heeft waarschijnlijk echter geen invloed op de stabiliteit van het ijs in dat gebied. Het is ook moeilijk om deze ene gebeurtenis toe te schrijven aan klimaatverandering, maar de stijgende temperaturen die de voorbije decennia duidelijk zijn waargenomen doen wel enkele serieuze alarmbellen rinkelen. Indien deze trend zich doorzet in de toekomst, met steeds meer van zulke gebeurtenissen, kunnen de gevolgen voor onze planeet groot zijn…

ijskristallen op takjes

Yoni

Door Yoni

Afgestudeerd geograaf aan de KULeuven en doctorandus binnen klimatologie/glaciologie aan de VUBrussel. Binnen NoodweerBenelux ben ik vooral bezig met het schrijven van artikels en het programmeren van tools om bepaalde weerelementen te voorspellen.


Verder lezen

Alles bekijken
10

Natte lente na een El Niño-winter

3 dagen geleden - 7 min. lezen

Winters slotoffensief in de Alpen

4 dagen geleden - 4 min. lezen