Winterse signalen (deel 8)

Afgelopen dagen is het Azorenhoog vanaf het zuidwesten naar Europa opgeschoven. Ten westen van de hogedrukas is een zuidwestelijke luchtstroming ontstaan die zachte Atlantische zeelucht naar West-Europa blaast. Volgende dagen houdt dit hoog stand. Een witte kerst zit er niet in maar na Kerstmis zien we wel pogingen van stevige depressies en een krachtige straalstroom om het luchtpatroon te doorbreken om ons (tijdelijk) in een westcirculatie te brengen.

Mogelijk zakt de straalstroom snel genoeg naar het zuiden en wordt het dan ook terug kouder. Aan de andere kant van de oceaan, met name in Noord-Amerika, staat een echte winterinval voor de deur. In dit artikel een overzicht van de winterse signalen. Hoe staan we er momenteel voor? 

• Volg onze updates mee via Twitter
• Volg onze updates mee via Facebook op NoodweerBenelux

Krijgen we nog winterweer in 2017?

Zachte zuidwestelijke luchtstroming

De luchtdrukconfiguratie zit momenteel volledig fout voor winterweer in onze contreien. Het hogedrukgebied dat zich typisch boven de Azoren bevindt is de afgelopen dagen opgeschoven naar Europa. Ten westen van de hogedrukas ontstond bij ons een zuidwestelijke luchtstroming met de aanvoer van zachte Atlantische zeelucht.

Deze bovendien nog eens erg vochtige lucht in combinatie met een gebrek aan wind zorgt bovendien voor volledig grijze dagen. En december was al zo somber.. Met wat pech schijnt de zon niet meer tot Kerstmis.

Aan de foute kant van de straalstroom blijft het alvast tot Kerstmis zacht en grijs.

De temperatuurafwijkingskaart laat zien dat we een zeer zachte kerstdag krijgen. Aan de andere kant van de oceaan, in Noord-Amerika zorgt een winterinval voor een koude Kerstmis.

Tot en met Kerstmis moeten we niet veel verandering verwachten. Een zachte (zuid)westelijke stroming met veel wolkenvelden en gemiezer primeert. Over Noord-Amerika valt de meanderende straalstroom precies goed voor een stevige winterinval. Vanaf het noorden stroomt er ijskoude lucht over het continent.

Tot slot wil ik in deze alinea nog zeggen dat we tot nu toe zeker niet mogen klagen over de decembermaand. Zo kreeg Ukkel al 5 sneeuwdagen en lag de gemiddelde temperatuur onder normaal. In ons klimaat is het normaal dat we tijdens de winter regelmatig zachte periodes krijgen.

Sneeuwdek Eurazië

Op de weerkaart hieronder is te zien dat het sneeuwdek in Eurazië afgelopen week weinig is veranderd. Rusland is volledig bedekt en ook Oost-Europa ligt onder een (dik pak) sneeuw. De sneeuwval van afgelopen week in Centraal-Europa is ook mooi zichtbaar. Scandinavië blijft er helemaal wit uit zien maar dat was vorige week ook al zo. De sneeuw die vorige week nog aanwezig was in de Benelux en het UK is bijna volledig verdwenen.

Vergeleken met vorig jaar staan we er niet beter voor. Vorig jaar was het sneeuwdek meer uitgebreid en stabieler richting Europa en zeker richting Zuidoost-Europa (Turkije bijvoorbeeld). In Centraal-Europa ligt er wel meer sneeuw, vorig jaar viel er zeer weinig sneeuw in de Alpen door het bekende Eurohoog. Gelukkig is dat dit jaar anders. Oost-Europa kreeg aan de oostkant van het Eurohoog toen meermaals polaire uitvallen met sneeuw (wat dus ook te zien is op de linkse kaart).

Tot slot nog even kijken naar Noord-Amerika waar er momenteel veel minder sneeuw ligt in vergelijking met vorig jaar. Komende dagen (zeker vanaf Kerstmis) zal een Arctische koude uitbraak plaatsvinden waardoor het sneeuwdek zich snel zal uitbreiden. Ongetwijfeld zal deze rechtse kaart er volgende week helemaal anders uitzien.

Temperatuur van het zeewater wereldwijd

De afwijking van de zeewatertemperaturen is in de Noordzee en een groot deel van de Middellandse Zee negatief. De temperatuur van het water ligt dus iets lager dan gemiddeld. Oorzaak hiervoor is een (tot nu toe) koele decembermaand. We kregen dan wel niet echt koude uitschieters, het was meestal wel iets kouder dan normaal.

Voor winterweer staan we er op dat vlak dus zeker niet slecht voor al moet wel gezegd worden dat de zachte temperaturen van de komende dagen de watertemperaturen wel wat zal doen toenemen (zeker aan de oppervlakte). Dieper zullen de zachte temperaturen erg weinig invloed hebben.

Bovendien wil ik bij bovenstaande kaart ook de watertemperatuur aanhalen ten westen van Zuid-Amerika. Rond de evenaar is de temperatuur daar veel lager dan normaal. Dat is wat we noemen een “La Niña“. Zonder in detail te gaan is er een periodiciteit in de zeewatertemperaturen voor de kust van Zuid-Amerika. Dit jaar zitten we in een negatieve fase en is de temperatuur lager dan normaal.

Als de actuele afwijking vergeleken wordt met de theoretische afwijking (kaart hieronder) dan valt het op dat dit mooi overeenkomt. Een La Niña is het dus. Op zich heeft dit fenomeen weinig gevolgen voor Europa maar wel voor Noord-Amerika bijvoorbeeld.

Tijdens een La Niña wordt de vorming van een hogedrukrug (zwarte lijn) ten westen van Noord-Amerika bevordert waardoor de straalstroom sterk gaat meanderen over het continent. Gevolg is talrijke koude-uitbraken naar de Verenigde staten (zwarte pijlen). Het zuiden van de VS wordt daarentegen getroffen door droger weer (met bosbranden in Californië). Vergelijken we onderstaande kaart met de straalstroom kaart voor komende week dan vallen de gelijkenissen erg hard op.

Zoals geschreven heeft een La Niña meestal weinig rechtstreekse invloed op het weer in Europa. Echter, door de vorming van een hoge druk rug ten westen van de VS wordt de straalstroom getriggerd te meanderen en vindt er meer uitwisseling plaats tussen de de Arctische gebieden en lagere breedtegraden.

Dit verhoogt de kans op een zwakke PV waardoor een La Niña dus impliciet ook wel ons weer kan beïnvloeden. Zoals al vaak gereageerd in het discussieplatform verhoogt een hogedrukrug de WAA (warme lucht advectie) naar de Noordpool.

Polar Vortex in december 2017

Over naar de Polar Vortex. Zoals reeds veel aangehaald in het discussieplatform is deze momenteel duidelijk zwakker dan normaal (en dat al een hele tijd). We lijken tijdens deze periode van het jaar voortdurend kleine instortingen te krijgen maar een grote (SSW) blijft voorlopig uit.

Onderstaande kaart toont dat de PV momenteel sterk afwijkt van de normale positie (kruisje). De kern bevindt zich namelijk boven Siberië en boven het noorden van Amerika bevindt zich amper koude of een sterke stroming.

Komende 10 dagen zal de SPV zich geleidelijk wat verplaatsen richting de Noordpool en in kracht toenemen. Dit gaat waarschijnlijk zeer snel en is zeker niet abnormaal in een winter. Boven het noorden van Amerika zullen de stratosferische temperaturen ook dalen.

Als we kijken naar de “Vertical Wave Activity Flux” of meer eenvoudig gezegd de uitwisseling tussen troposfeer en stratosfeer dan zien we enkele interessante periodes. De rode gebieden zijn momenten met een sterke uitwisseling, een verhoogde druk en daardoor een verzwakking van de PV. Een eerste echte verzwakking vond plaats half november en een tweede verzwakking ergens begin december.

Momenteel is er een derde echte verzwakking gaande. In de voorspelling zien we dan vanaf pakweg 24 december een geleidelijk versterking (verlaging van de druk). Begin januari zou er echter een sterke verzwakking kunnen komen als gevolg van sterke drukstijgingen in de stratosfeer door een intense uitwisseling. Volgens deze kaart is de versterking van de SPV dus maar tijdelijk en mogen we begin 2018 wel iets verwachten van de PV.

Bovenstaande kaart komt mooi overeen met de sterkte van de zonale winden in de stratosfeer die hieronder worden weergeven. Alle verzwakkingen van de PV zijn mooi zichtbaar. Richting het einde van het jaar zal de SPV zich zeer snel versterken maar vanaf begin januari zou deze weer volledig kunnen instorten. Gissingen? Er zijn signalen!

NAO- en AO index

De AO-index is momenteel ruim positief wat overeenkomt met de lage druk over Groenland. Richting het einde van het jaar vergroot de kans op een dalende AO-index veroorzaakt door drukstijgingen boven het noorden. Duimen voor de dalende lijntjes!

De NAO-index is neutraal en wordt naar alle waarschijnlijk positief. Oorzaak hiervoor is het Azorenhoog dat hoge luchtdruk geeft voor Zuid-Europa (Lissabon) en lagedruk over het noorden (IJsland). Er zijn nog niet meteen signalen voor een sterk negatieve NAO-index.

Wat vertelt de weerpluim?

Momenteel zijn de temperaturen hoger dan het langjarig gemiddelde en op de pluim is te zien dat dit alvast tot Kerstmis zo blijft. Bovendien is er enorm weinig verschil tussen dag en nacht wat duidt op bewolking. Na Kerstmis zouden de temperaturen onder invloed van een westelijke (of zelfs noordwestelijke) stroming dalen richting de normale waarden voor de tijd van het jaar. De neerslag moeten we er dan wel bijnemen.

Op de weerpluim is te zien dat er voor richting eind 2017 nog wel een zeer grote onzekerheid heerst.

Na Kerstmis verhoogt de kans op neerslag. Mogelijk trekken verschillende depressies met bijhorende neerslagzones over het land. We laten ons graag verrassen door een trekdepressie die koude lucht aanzuigt en zo misschien wel weer voor winterse buien kan zorgen.

Zo, dat was het voor vandaag. Volgende week woensdag hopelijk weer beter nieuws voor de winter!

Afbeelding: Doggettx – license 2.0