Winterse signalen deel 1: Hogedruk gaat voor anker.

Het is weer zover! De blogserie “winterse signalen” is terug en dat tot en met februari. Wat deze serie speciaal maakt, is dat we aandacht besteden aan de winterse randvoorwaarden die voor winterweer kunnen zorgen in de Benelux (MJO, polar vortex, sneeuwdek in Siberië,…).

Voorlopig oogt de druksetting indrukwekkend geblokkeerd voor de komende 2 weken. Een hogedrukgebied is voor anker gegaan en de precieze beweging van dit hoog zal doorslaggevend zijn voor de aangevoerde lucht. Maritiem zacht, of toch continentaal en koud? Let’s see.

• Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
• Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
• Bekijk het weerbericht voor komende dagen

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Hogedruk met somber weer

Hogedruk staat niet altijd garant voor zonnig weer. Laat dat deze week maar weer duidelijk zijn. De eigenschappen van een hogedrukgebied zijn subsidentie en weinig wind. En in de herfst/winter zijn die twee nu net een combinatie voor potentieel zeer sombere en grijze dagen. Door subsidentie (het dalen van de lucht) stabiliseert deze aangezien de hogere luchtlagen meer opwarmen dan de lagere luchtlagen. Daardoor ontstaat een stabiele atmosfeer en soms een zogenaamde “subsidentie-inversie“.

• Wat is een inversie?

Vocht dat onder zo’n inversie opgehoopt zit kan geen kant uit, smeert zich uit en zorgt voor uitgestrekte velden van lage bewolking. En dat is wat we nu krijgen in de Benelux. De Atlantische Oceaan voorziet vocht, de hogedruk blokkeert alles. Daar waar de wolken dik genoeg zijn kan er ook wat (mot)regen vallen. Het zijn de donkere dagen voor Kerstmis zeker?

Zacht en grijs weer

Op hoogte pieken de temperaturen nu tot zo’n 5°C op 850 hPa. Dat levert onder een dik pakket wolken nu maxima op tussen 8 en 10°C. Zacht, en grijs weer dus. Er kan wat regen vallen, maar de hoeveelheden zijn verwaarloosbaar op de meeste plaatsen. Regen hebben we de voorbije dagen wel genoeg gehad. Wie een wandeling gaat maken in de natuur ziet de beken bulken van het water. Het accumulatie seizoen van de grondwatertafels is goed bezig!

Het is dus duidelijk anti-winterweer. Voor koude lucht moeten we al ver naar het noord(oost)en van Europa gaan.

Kleine verschuiving, maar aanhoudend grijs en zacht.

Komende dagen schuift de kern van hogedruk wat meer op naar het (noord)westen en vormt deze een soort van omegablokkade. Dat betekent dat de wind in de Benelux een half toertje maakt en uitkomt in het noord(west)en. Maar, we kampen met een warmbloedig hoog. Het hogedrukgebied zit volledig opgevuld met warme lucht waardoor de windrichting een beperkte rol speelt in het temperatuur en weer verhaal. Het blijft dus alvast tot en met het weekend somber, grijs en zacht, maar wel overwegend droog. Regenzones liggen veraf en de dikke wolken produceren beperkte hoeveelheden neerslag.

Volgende week kouder?

Het is niet dat er op de lange termijn veel actie komt in het weer. De straalstroom blijft meanderen over het hoog, maar de kern van het hoog heeft de neiging om meer richting het noord(west)en op te schuiven. Daardoor komt er in Noord-Oost Europa ruimte voor een uitstroom en opbouw van koude lucht. Die rukt stelselmatig op naar het zuiden en zal een forse winterprik opleveren in Oost- en Zuid-Oost Europa.

De meeste weermodellen zijn het er over eens dat de aangevoerde lucht in de Benelux eveneens drastisch zal afkoelen. Dat betekent wellicht na volgend weekend een overgang naar koeler weer met een stijgende kans op nachtvorst. Neerslag van betekenis zit er ook dan niet in, daarvoor is de kracht van het hogedrukgebied te groot.

Winterkansen voor Kerstmis?

De overgang naar meer polaire/continentale lucht toont zich ook duidelijk in de weerpluimen. Die koelen na het weekend steeds meer af met vanaf de derde decade van december stijgende vorstkansen. Hoe koud het precies wordt is nog wel even koffiedik kijken. Dat het kouder wordt, staat wel vast. De frisse tot koude opties zijn in de aanloop naar Kerstmis in de meerderheid, een gunstig signaal. We hebben al anders gehad.. Nu duimen voor bevestiging en geen oostelijkere positie van het hogedrukgebied.

Winterse randvoorwaarden

Tot slot kijken we nog naar de huidige winterse randvoorwaarden. Dit gaan we vanaf nu wekelijks doen. Soms wat compacter, soms wat meer uitgebreid.

MJO

De MJO heeft vooral een invloed op de positie/ontstaansdrang van hogedrukgebied. In fase 6-7-8 wordt een noord(west)elijke positie van een hogedrukgebied bij Europa bevorderd. Concreet wil dit zeggen dat de straalstroom meer meandert en dat de kans op winterweer in Europa groter is dan bij een fase 1-2-3-4-5. Kijkend naar de onderstaande plots zit de MJO dus wel snor. We migreren nu stilaan van fase 6 naar fase 7, en later misschien naar fase 8. De invloed hiervan is nu duidelijk zichtbaar op de weerkaarten met voortdurend signalen tot blokgebieden. Ooit zal het wel goedvallen zeker..?

Stratosfeer

De Stratosferische Polar Vortex (SPV) is de laatste weken krachtig. Krachtiger dan normaal. Dit is niet per se negatief. Het hangt vooral af van de koppeling. Als de stratosfeer en troposfeer (waar het weer zich afspeelt) goed gekoppeld zijn, betekent een sterke SPV een grotere kans op een sterke straalstroom. Zijn beide atmosferische zones weinig/niet gekoppeld, dan is er eigenlijk geen invloed.

• Wat was de Polar Vortex ook alweer?

Op onderstaande plot is te zien dat de koppeling er afgelopen dagen/weken wel was waardoor de sterke SPV de straalstroom heeft aangezwengeld. Voor komende 1-2 weken zien we echter een volledige afsplitsing. Het gedrag van de SPV en de straalstroom evolueert weer los van elkaar. Pas tegen het einde van het jaar lijkt er opnieuw een uitwisseling te ontstaan, waarbij de zwakkere straalstroom en een opwaartse uitstroom deze keer de SPV zou kunnen verzwakken. Interessant! En de eerste keer dat we dit zien deze winter. Een aanval op de krachtige Polar Vortex. Ongetwijfeld meer aandacht hiervoor de komende weken.

Sneeuwdek

Een blik op het sneeuwdek dan. Dat is momenteel duidelijk groter dan normaal richting Europa en in Scandinavië. De oorzaak daarvan is de ijskoude eerste decade van december in het Hoge Noorden. In het oosten van Europa en westen van Azië is het sneeuwdek momenteel kleiner dan normaal, en zo ook in Noord-Amerika.

In de Europese gebergtes ligt op veel plaatsen zelfs een record hoeveelheid sneeuw. Dat is onder meer het geval in de Pyreneeën. Voor de start van het wintersportseizoen zijn de condities dik oké.

Zeewater temperaturen

De zeewatertemperaturen tot slot vertonen een heterogeen beeld. In het westen van de Middellandse Zee zijn deze kouder dan normaal, in het oosten warmer. De temperaturen van de Noordzee en de Baltische Zee/Botnische Golf zijn rond normaal. De noordelijke Atlantische Oceaan is duidelijk warmer dan normaal. Vooral dit laatste kan een trigger zijn voor meer depressie-activiteit ten westen van Europa. De overige gebieden zullen weinig impact hebben.

Samenvatting en winterprognose

De laatste weekprognose van het Europese weermodel vat wat mij betreft de situatie goed samen. Komende dagen (al zeker tot en met het weekend) blijft het ruim zachter dan normaal. Hoe meer naar het noorden en oosten, hoe groter de positieve anomalie. Na het weekend krijgt de aangevoerde lucht in Europa een meer oostelijke polaire en continentale component en kan het afkoelen beginnen. Dat levert dan in de aanloop naar Kerstmis kouder weer op met een negatieve temperatuur anomalie. De meest koude lucht is voor Oost-Europa bestemd. Daar valt de winter keihard in. Voor West-Europa is het nog geen zekerheid. Over de hele termijn blijft het zo goed als droog. Dat is ook een consistentie.