Windhoos zorgt voor veel schade in Zierikzee

Maandag 27 juni 2022 werden verspreid over de Benelux buien voorspeld, lokaal met een donderslag. Er was gedurende de periode van 11u tot 19u een level 1 waarschuwing actief bij NoodweerBenelux. Even na de middag begon de buiencarrousel op volle toeren te draaien. In Zierikzee (Nederland) was zo een bui veel intenser dan verwacht en ontstond zelfs een waterhoos/windhoos die voor veel schade zorgde. Hier gaan we dieper in op hoe deze windhoos kon ontstaan.

• Fan NoodweerBenelux? Volg ons op Twitter en Facebook
• We zijn met bijna 25.000 leden op Youtube!

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Hoe ontstond deze windhoos?

Weersituatie

Vooraleer we precies bepalen hoe de windhoos is ontstaan, moeten we eerst de algemene weersituatie bekijken. Een trog liet de buienactiviteit vanuit het westen steeds verder toenemen door een toenemend contrast tussen het relatief warme aardoppervlak (en zeewater) en koude bovenluchttemperaturen. Op deze manier ontstond een onstabiel profiel en konden buien (al dan niet met stevig onweer) ontstaan. Met enkel onstabiliteit krijg je echter geen windhoos. Daarvoor zijn ook andere ingrediënten nodig.

• Zelf de weerparameters in jouw omgeving in de gaten houden? Bestel dan nu dit weerstation!

Parameters

Een van de belangrijkste parameters voor windhozen is een verandering van de wind met hoogte in zowel snelheid als richting. Deze worden ook wel respectievelijk speed shear en directional shear genoemd. Om deze waarden te bepalen, kan gekeken worden naar soundings (een verticaal profiel van de atmosfeer op een locatie) of de weerkaarten. Wanneer we de weerkaart van het Europese weermodel erbij nemen, dan zien we duidelijk hoge schering in de onderste lagen van de atmosfeer (30-35 m/s). Op onze eigen diagrammen betekent dit regime een bui met supercellulair karakter.

• Welke soorten supercells bestaan er precies?

Naast deze windschering is er ook onstabiliteit (CAPE) nodig. Op een sounding is dat te herkennen aan de temperatuur van het opstijgend deeltje dat warmer is dan de omgeving. De eerste figuur geeft een verticale doorsnede weer van het Amerikaanse weermodel in Zierikzee. Daarbij is het duidelijk dat het opstijgend deeltje (de paarse stippellijn) warmer is dan de omgeving en worden stijgbewegingen in de hand gewerkt.

• Meer weten over hoe je zelf het weer kunt voorspellen? Check dit boek!

De volgende figuur toont dan een sounding van het Nederlandse fijne resolutiemodel Harmonie. Hier is opnieuw de onstabiliteit aanwezig, maar wordt nog meer info weergegeven. Eerst en vooral is op beide soundings duidelijk de winddraaiing te zien met de hoogte (directional shear) door de windvanen. Aan het oppervlak staat een overwegend westelijke wind, terwijl die hogerop meer en meer uit het zuidwesten waait. Daarnaast neemt de windsnelheid ook toe (speed shear).

Beide factoren hebben een belangrijke invloed op rotatie in een onweersbui. Op een hodograph (rechtsboven) wordt de verandering van schering visueel weergegeven door vanuit het centrum van de cirkel een pijl te trekken naar de gekleurde lijn.

• Bescherm je auto tegen extreme weerfenomenen met deze hagelbeschermhoes!

Radaranalyse

Na een situatie met extreem weer kan men ook nog de radarbeelden bekijken om na te gaan of er sprake is van rotatie. Dit wordt nagegaan via de radiale snelheden (radial velocity). Hierbij wordt bepaald of een regendruppel (of een deeltje dat de radar ziet) naar de radar toe of weg van de radar beweegt. Op het radarbeeld van Herwijnen is duidelijk rotatie te zien in de bui.

De groene kleuren betekenen dat de bui naar de radar toe beweegt, terwijl de rode kleuren de tegengestelde beweging aantonen. Rotatie kan dus ontstaan!

Ook op de neerslagradar van NoodweerBenelux was de supercell duidelijk te volgen. We zien een stevige kern met witte kleuren. Dat betekent dat de cel ook hagel kon produceren. De weerkaatsing van de bui richting de radar is dan vaak fors en tekent zich af in een hoge dBZ waarde. Het driehoekig profiel wijst op een stevige onweersbui met organisatie door een sterke updraft.

• Veel last van muggen tijdens zwoel zomerweer? Jaag ze weg met deze anti-muggenstekker!

Schadebeelden en weerstations in de buurt

Op een weerstation in Zierikzee is een windstoot gemeten van maar liefst 132 km/u terwijl er 600 m verderop amper wind aanwezig was. Dit is ook kenmerkend voor een windhoos waarbij enkel een smalle zone hoge windsnelheden noteert.

Deze windsnelheden leiden natuurlijk tot schade en die kwam dan ook vrij snel binnen via de sociale media.

Slotwoord

De windhoos is dus ontstaan vanuit een zeer dynamisch regime (weinig cape – hoge schering). Mede dankzij de sterke windverandering in de onderste kilometer van de atmosfeer en de lage wolkenbasis (volgens Harmonie rond 700 m) was het mogelijk om rotatie te krijgen.

Het warme zeewater heeft ook ongetwijfeld een handje geholpen (vorming waterhoos), eveneens de aanwezigheid van andere buien in de buurt (lokale convergentie). Ook elders in Nederland werden tuba’s waargenomen (windhozen die de grond niet bereiken).

• Bekijk ook deze video van een tornado in Nederland (2022)
• Deze wervelwind werd gespot in Houffalize (2021)

Sommige linkjes bevatten affiliate