Wat zijn stofhozen en hoe ontstaan ze?
Afgelopen tijd zijn ze veel gespot: stofhozen. Ze zien er spectaculair uit, maar zijn (vaak) onschuldig. Vaak is er twijfel of men nu een stofhoos of windhoos heeft waargenomen. Hoe ontstaat een stofhoos eigenlijk? En wat zijn de verschillen met een waterhoos of een windhoos?
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie?Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als liefhebber van het weer en klimaat aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Wat is een stofhoos?
De maand mei is de maand waarin stofhozen het vaakst voorkomen in de Benelux. Dit heeft te maken met twee factoren: de zon en de temperatuur.
De zon is op dit moment al vrij sterk. De afgelopen dagen kwam de zonkracht ’s middags al uit op 6.5! Dit betekent dat iemand na 15-20 minuten al kan verbranden bij een onbeschermde huid. Naast de hoge zonkracht zien we ook dat veel akkers nog kaal zijn, of dat de gewassen net boven de grond uitkomen.
Doordat de sterke zon op de vrij kale akkers schijnt, warmt de bovenste laag van de bodem flink op. De luchttemperatuur was de afgelopen week nog niet eens 20°C. Hierdoor ontstaat er een flinke temperatuurgradiënt tussen het door de zon opgewarmde aardoppervlak en de lucht enkele honderden meters hoger. De afgelopen tijd is deze gradiënt meer dan 20°C geweest! Voor stofhozen is deze grote gradiënt cruciaal.
- Wil jij ook beter het weer begrijpen en vooral kunnen voorspellen, Dit boek is een must-have voor de weerliefhebber.
Warme lucht heeft de neiging om op te stijgen (convectie). De lucht boven de grond begint dus te stijgen waardoor een tekort van lucht ontstaat op de plaats van de opstijgende bel lucht. Om dat tekort op te vullen, stroomt er warme lucht van alle kanten uit de directe omgeving naar de plaats van het tekort. Deze warme lucht ondervindt ook convectie en begint te roteren. Dit is te vergelijken met een leeglopend bad, waar ook rotatie in het water plaatsvindt. Binnen afzienbare tijd kan er een snel roterende zuil warme opstijgende lucht ontstaan.
- Wist je dat sommige mensen genieten van het jagen op stormen? Dit heet stormschasing en is erg populair in Noord-Amerika. Ontdek in dit boek de meest indrukwekkende wolkenformaties van de planeet!
De warme lucht die aangevoerd wordt en de stofhoos levend houdt, raakt uiteindelijk op. Zodra dit gebeurt verdwijnt de stofhoos binnen enkele seconden. De levensduur van een stofhoos ligt tussen enkele seconden en minuten. Meestal komen er windstoten voor van maximaal 70 km/h. In zeldzame gevallen kunnen er windstoten voorkomen van ruim 100 km/h!
Andere namen voor stofhoos
Stofhozen dragen heel veel verschillende namen. U kunt ze kennen onder de Engelstalige naam dust devils. Ze worden liefkozend ook wel windhoosjes genoemd, vanwege de weinige schade die ze met zich meebrengen. In de streek Haspengouw noemt men ze ook wel hou(w)vrouw. In Oost-Nederland gebruikt men de term windheks. Wereldwijd dragen de stofhozen ook nog verschillende andere namen. Hiervan is Willy Willy in Australië toch wel de meest in het oog springende.
Ook is de naamgeving afhankelijk van het materiaal dat een stofhoos oppakt. Boven een zandvlakte en een kale akker is het stof, dus logischerwijs is het dan een stofhoos. Maar in een gemaaid weiland worden ze ook wel hooiduivels genoemd. Ook bij heidebranden en andere grote vuren komen vergelijkbare verschijnselen voor, dan krijgen ze de naam vuurduivels of vuurhozen.
- Haal je eigen onheilspellende onweersbui in de woonkamer! Met dit canvas van een supercell maak je zeker en vast indruk op vrienden en familie.
Overigens komen stofhozen niet alleen op aarde voor. In de jaren ’70 van de vorige eeuw werden ze ook op Mars waargenomen! Stofhozen op Mars kunnen een stuk groter worden dan bij ons. In 2016 werd er een stofhoos met een hoogte van bijna 2 kilometer waargenomen!
Verschil met een waterhoos en windhoos?
Het mechanisme voor het laten ontstaan van een stofhoos en een waterhoos of een windhoos is ongeveer gelijk. Het verschil zit hem in de ‘aanzuigende’ werking is van een snel groeiende stapelwolk of sterke stijgstroom van een bui bij een water- of windhoos. Dus bij een stofhoos is het (vrijwel) onbewolkt, terwijl er bij een waterhoos of windhoos juist veel atmosferische activiteit moet zijn.
- Kijk je vaak naar de hemel? Ontdek wat de wolken vertellen en welke voorspellingswaarde ze hebben voor de toekomst.
Net als bij een stofhoos moet er een grote temperatuurgradiënt aanwezig zijn om een windhoos te vormen. Deze gradiënt is nog groter dan bij een stofhoos. Daarnaast is een vochtigheidsgradiënt nodig. Bovendien moet op zo’n 10 kilometer hoogte een zeer sterke wind staan. Denk hierbij aan de straalstroom. Dan ontstaan de enorme buienwolken die hozen kunnen bevatten.
In de nazomer en het najaar ontstaan de meeste buien boven de relatief warme Noordzee of het IJsselmeer. Hozen die bij buien boven water ontstaan en het land niet optrekken, worden waterhozen genoemd. Het windveld van waterhozen is meestal (veel) minder sterk dan bij windhozen, maar nog steeds sterk genoeg om schade of letsel te kunnen veroorzaken.
Ook is er vaak verwarring over de termen windhoos en tornado. Simpel gezegd: een tornado is een zware vorm van een windhoos. Dus elke tornado is een windhoos. Maar niet elke windhoos is een tornado.
Waar kun je stofhozen zien?
Vaak is een stofhoos te zien boven kale, droge akkers, zandvlaktes of boven gemaaid, drogend gras.
Tot het weekend kunnen de stofhozen zeker nog zichtbaar zijn. In het weekend neemt de kans op bewolking en neerslag toe. Hierdoor is de kans op stofhozen kleiner, omdat de grond beschenen moet worden door de zon en niet nat mag zijn. Na het weekend zit de temperatuur weer in de lift en wordt de kans op stofhozen weer groter.
Sommige linkjes bevatten affiliate
