Wat zijn maartse buien en hoe ontstaan ze?
Geregeld komt het wel eens voor dat het tijdens de maand maart nog koud en wisselvallig weer is. In zulke perioden is er vaak sprake van “maartse buien” of “voorjaarsbuien”. Net zoals bij de aprilse grillen heeft u er ongetwijfeld dan ook al eens over gehoord in het weerbericht. Buien die elke type neerslagsoort kunnen bevatten trekken daarbij over de Benelux waarbij het nog guur en winters kan aanvoelen. Er bestaat namelijk niet voor niets een weerspreuk die luidt “maart roert zijn staart, april doet wat hij wil”. Maar wat verstaan we nu exact onder maartse buien of voorjaarsbuien? Hoe worden ze gevormd? Welk weertype is typerend tijdens maartse buien en bij welk stromingspatroon ontstaan ze?
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Definitie van maartse buien
Wat zijn nu maartse buien en hoe ontstaan ze precies? Laten we beginnen met te vermelden dat de maand maart zoals gekend een overgangsmaand is tussen de winter en de lente. De dagen worden langer, maar het weer kan nog alle kanten op. Het kan reeds zonnig zijn en meer dan 20 graden worden, maar vrieskou en sneeuw kunnen echter ook nog van de partij zijn. Wanneer we een wisselvallige periode in maart kennen waarbij er buien vallen van regen, (korrel)hagel, (natte) sneeuw en/of onweer die de temperatuur op enkele minuten tijd sterk kunnen doen dalen, spreken we over maartse buien of voorjaarsbuien. Zulke buien kunnen dus gepaard gaan met elke neerslagsoort en zijn in staat om het landschap opnieuw wit te kleuren door hagel en/of sneeuw. Ook in april is dit nog mogelijk en in dit geval spreekt men over de “aprilse grillen“. Tussendoor schijnt vaak de zon en warmt het opnieuw wat op.
- Weten of er een weersverandering op komst is? Dat kan met dit stormglas! ⛈️
Hoe ontstaan maartse buien?
Temperatuurcontrast tussen land en zee
Een van de grote drijfveren achter de maartse buien is de oceaan. Aan het begin van de lente zijn de zeeën en oceanen namelijk op hun koudst. De winter is net achter de rug, waardoor de de Noordzee maximaal afgekoeld is en het zeewater voor de Belgische en Nederlandse kust vaak in de maand maart het koudst is. Echter warmt het Europese vasteland vele malen sneller op dan de Noordzee en de Atlantische Oceaan door de relatief grotere warmtecapaciteit van water.
Boven het sneller opwarmende vasteland kan door het toedoen van thermische stijgbewegingen efficiënter wolkenvorming plaatsvinden en bijgevolg kan er ook makkelijker een groot lagedrukgebied ontstaan. Boven de koude zeeën, waar het kouder is, nestelen zich als gevolg van thermische daalbewegingen vaker hogedrukgebieden. Tussen deze luchtdruksystemen in kan de wind gemakkelijk vanuit het noord(west)en waaien. Vaak betreft het dan ook maritiem arctische of polaire lucht. Het is dus niet toevallig dat we deze windrichting vaker in het voorjaar zien dan in andere jaargetijden, net door de thermische verdeling van de land- en zeewatertemperaturen.
Onstabiele atmosfeer door koude bovenluchten
Voor het ontstaan van de buien zelf is het natuurlijk van belang dat de atmosfeer onstabiel is. Dat kan wanneer de bovenluchten bijzonder koud zijn. Hoe kouder de bovenlucht, des te meer kans er namelijk is op stevige buien. Vooral als de lucht dan ook nog eens van over zee komt en dus veel vocht bevat, kan zo’n koude bovenlucht resulteren in buien met onweer, korrelhagel en sneeuw. Aan de kust wordt de vorming van deze buien dan ook nog vaak in de hand gewerkt door kustconvergentie, terwijl boven de Ardennen net makkelijker orografisch gedreven buien kunnen ontstaan.
- Meer weten over onweer? Dan biedt dit boek uitkomst!
Bij zulke buien kan de temperatuur in enkele minuten meerdere graden dalen. De hevige neerslag en wind vanuit de bui brengt namelijk de koude lucht mee naar beneden en ook isothermie kan hierin een rol spelen. Tussen de buien door is de lucht vaak diepblauw en warmt het weer op. Dit wisselvallige en grillige karakter is dan ook erg typerend voor de maartse buien en aprilse grillen.
Hoe vaak komen maartse buien voor?
Klimatologie van de maand maart
Maartse buien zien we om de 1 à 2 jaar wel eens terugkeren in de Benelux. We kunnen stellen dat een gemiddelde maand maart voor het klimaat van 1991-2020 zo’n 2 à 3 sneeuwdagen en 4 à 5 onweersdagen telt in zowel Ukkel als De Bilt. Voor de Hoge Venen en de Ardennen is dat vanzelfsprekend iets meer. Wel moet hierbij opgemerkt worden dat “echte” maartse buien de laatste jaren een iets zeldzamer fenomeen zijn geworden. Gedurende de afgelopen drie decennia is de maand maart namelijk sterk opgewarmd. Het aantal sneeuwdagen tijdens deze maand is dan ook flink afgenomen in vergelijking met het vroegere klimaat…
Voorbeeld: witte Pasen 2008
Laten we nu even de bovenstaande uitleg met een voorbeeldje staven. Daarvoor gaan we een aantal jaren terug in de tijd, naar Pasen 2008. In dat jaar viel Pasen uitzonderlijk vroeg, namelijk al op 23 maart. Bovendien diende er zich een typisch stromingspatroon aan voor maartse buien zoals we dit hierboven besproken hebben. Een hogedrukgebied bevond zich boven de oceaan en een lagedrukgebied boven Europa, met daartussen een noord(west)elijke luchtstroming. In deze maritiem arctische luchtstroming waren de bovenluchten bovendien flink koud, waardoor er makkelijk wolken en buien konden ontstaan.
Gedurende deze periode trokken maartse buien over onze regio met regen, sneeuw, hagel en onweer. Overdag bereikten de maxima een graad of 4 à 5, maar tijdens de buien zelf koelde het flink af, waardoor er (natte) sneeuw viel. Het KNMI meldde op de ochtend van tweede Paasdag 24 maart in Vlissingen hierdoor zelfs een sneeuwdek van 11 cm. Verspreid over de rest van Nederland en België lag op sommige plaatsen (al dan niet tijdelijk) ook zo’n 3 tot 5 cm sneeuw. In België werd het zo zelfs de eerste witte Pasen in 57 jaar tijd.
Conclusie
Wat zijn maartse buien en hoe ontstaan ze? Maartse buien of voorjaarsbuien zijn een wisselvallig en grillig weerpatroon tijdens de maand maart, waarbij er buien met neerslag van allerlei soorten kunnen vallen (regen, (korrel)hagel, (natte) sneeuw en/of onweer). Tijdens de buien koelt het fel af, maar tussendoor schijnt de zon en warmt het weer op. De maartse buien ontstaan klassiek bij de aanvoer van maritiem polaire of arctische lucht, met koude bovenluchten waarin er makkelijk buien kunnen ontstaan.
Een van de grote drijfveren achter dit stromingspatroon is het grote temperatuurcontrast tussen het vasteland en de oceaan. De maartse buien komen zowat elk jaar terug, maar worden stilaan wat zeldzamer door de opwarming van het klimaat. Een mooi voorbeeld was de witte Pasen van 2008, toen er op sommige plaatsen meer dan 10 cm sneeuw viel. In ieder geval is het een boeiend en interessant weertype voor de weerliefhebber en kan het steeds weer mooie beelden opleveren!
Sommige linkjes bevatten affiliate
