Waarom horen we donder na bliksem?

Regelmatig krijgen we in het weerkundig jaar te maken met stevige onweersbuien. Vaak krijgen we in zulke onweerscases de vraag wat donder precies is en waarom we een donderslag horen na de bliksem. In dit artikel geven we op deze vragen een antwoord.

• Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
• Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
• Bekijk de weersverwachting voor de komende dagen

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als liefhebber van het weer en klimaat aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Deel jouw eigen passie? Ben je geïnteresseerd om als vrijwilliger weergerelateerde artikels te schrijven? Contacteer ons dan via jobs@noodweer.be

Wat is donder eigenlijk?

We horen enkel de donder wanneer het onweert. Een belangrijke factor voor het ontstaan van donder is dus een onweersbui, die kan ontstaan door onstabiliteit in de atmosfeer. Hoewel we vaak een donderslag kunnen waarnemen zonder dat we een bliksemflits zien, kan donder niet voorkomen zonder bliksem. Wanneer je een donderslag kan horen, wil dit zeggen dat er ergens in de buurt ook bliksem is waargenomen.

Hoe ontstaat bliksem?

Hoe de bliksem zich vormt, kan je uitgebreid lezen in dit artikel. Ik leg het kort nog eens voor u uit. Bliksem ontstaat in goed-ontwikkelde onweersbuien, ook wel cumulonimbi genoemd. Hierin vinden zeer grote verticale en turbulente luchtbewegingen plaats. In deze luchtbewegingen botsen wolkendruppels en ijskristallen in de wolk voortdurend tegen elkaar.

Door de wrijving die daardoor ontstaat wordt de wolk elektrisch geladen. Als er op die manier een ladingsverschil tot stand komt tussen de wolk en de grond (CG-ontlading), of tussen wolken onderling (CC-ontladingen), kan de bliksem ontstaan en zorgen voor een immense elektrische ontlading tussen de wolken of tussen de grond en de wolk.

Hoe ontstaat donder?

De donder is als het ware een ‘antwoord’ op de bliksem. Donder kan nooit ontstaan zonder bliksem. Wel kan je bliksemflitsen waarnemen zonder dat je een donderslag hoort, als het onweer ver genoeg van je verwijderd is. De donder is per definitie een geluidsgolf die tot stand komt doordat de bliksem een schokgolf veroorzaakt. Bliksems kunnen temperaturen bereiken tot wel 30 000°C, tot wel 5 keer warmer dan de temperatuur van de zon!

Doordat een bliksemflits zich bliksemsnel door de atmosfeer beweegt en op die manier de atmosfeer zeer snel verhit, zet de lucht razendsnel uit en vormt zich een enorme explosie. Daardoor ontwikkelt zich een schokgolf en deze golf verplaatst zich verder door de atmosfeer in de vorm van een geluidsgolf. Als die geluidsgolf jouw oor bereikt, kun je de donder horen.

Waarom horen we een donderslag na de bliksem?

Verschillende voortplantingssnelheden

Een donderslag komt steeds na de bliksem. Dat komt enerzijds omdat de donder pas ontstaat na de bliksem en anderzijds omdat de bliksem zich ook veel sneller voortbeweegt dan de donder. Een bliksemflits plant zich zeer snel voort met de snelheid van het licht. Deze bedraagt zo’n 300 000 kilometer per seconde. Geluid plant zich voort met een snelheid van slechts 330 meter per seconde. Dat is veel trager dus, waardoor je eerst de bliksemflits ziet en dan pas de donder hoorbaar is.

Hoe ver is het onweer van me verwijderd?

Hoe sneller de donder volgt op de bliksem, hoe dichterbij de bliksemontlading zich voordoet. Om te testen hoe ver de bliksem zich van jou bevindt, is het dus handig om te tellen hoeveel seconden er zitten tussen het moment van de bliksemflits en het moment van de donderklap.

Als er ongeveer 3 seconden speling zit tussen bliksem en donder dan is het onweer zo’n kilometer van u verwijderd (3s x 330 m/s = 990 m). Als de donder onmiddellijk achter de bliksemflits komt, dan is het onweer vlak in uw buurt (op minder dan 330 m afstand).

Is donder gevaarlijk?

Als u goed hebt opgelet hierboven, dan kunt u de conclusie trekken dat de donder an sich niét gevaarlijk is. De bliksem daarentegen is dat wél! De donder is simpelweg een reactie op de bliksem en is niets anders dan een geluidsgolf die hoorbaar is. Hoewel een hevige donderklap dus vaak zeer angstaanjagend klinkt, is hij dus zeker niet gevaarlijk.

We onthouden vooral: als u de donder vlak na een bliksemflits waarneemt, dan bent u potentieel in gevaar. Dan is het onweer immers vlakbij en bestaat de kans op een blikseminslag.