Vulkanische bliksem: hoe ontstaat het?

Aan het begin van de week kwamen er berichten binnen over een vulkaanuitbarsting op de Filipijnen. Bij de aswolk die uit een eruptie van Mount Taal vrijkwam, waren ook van tijd tot tijd indrukwekkende lichtflitsen te zien. Veel mensen vragen zich af hoe deze lichtflitsen ontstaan. Reden genoeg om in te zoomen op het fenomeen ‘vulkanische bliksem’.

Onweer

In feite heb je te maken met dezelfde reactie als in een onweersbui. Dat is echter een te makkelijk antwoord dan hoe het proces werkelijk in elkaar zit. Laten we ons er eens wat dieper in verdiepen. In een onweersbui worden lichtflitsen opgewekt op het moment dat er sprake is van statische elektriciteit. Die statische elektriciteit ontstaat wanneer het ladingsverschil tussen de bovenkant van de wolk en de onderkant groot genoeg is.

Fa sempre più paura nelle #Filippine il #vulcano #Taal non lontano da Manila. Colonne di cenere alte chilometri. Si teme un'eruzione esplosiva. Evacuate cinquecentomila persone

Al #Tg2Rai delle 20.30 del #13gennaio pic.twitter.com/bEu31ST2wX

— Tg2 (@tg2rai) January 13, 2020

Seit Montag speit der Vulkan #Taal in der Nähe von #Manila Asche und Gestein aus und treibt Zehntausende Menschen aus ihren Städten. Die Touristen beobachten das Spektakel aus der Ferne. #vulcano pic.twitter.com/13xGD9wfgI

— NZZ (@NZZ) January 14, 2020

Positieve en negatieve ladingen

Deeltjes in de lucht hebben altijd een elektrische lading. Sommige deeltjes zijn positief geladen, andere negatief. In sommige gevallen ontstaat er echter een ladingoverschot. Dit gebeurt voornamelijk in cumulonimbus-wolken, oftewel buienwolken. Van alle wolkensoorten zijn de stijg- en daalbewegingen hier namelijk het sterkst.

De koudere deeltjes krijgen een positieve lading, de warmere deeltjes een negatieve lading. Het gevolg hiervan is dat de bovenkant van de wolk (waarin de deeltjes zeer koud zijn) overheersend positief geladen raakt en de onderkant (waarin de deeltjes relatief warm zijn) overheersend negatief geladen wordt.

Op een gegeven moment wordt het spanningsverschil op korte afstand zo groot (honderden miljoenen Volt), dat er een tegenreactie in gang wordt gezet. De natuur zoekt in die zin altijd naar evenwicht. De tegenreactie is het begin van een onweersontlading.

• Hoe ontstaat bliksem eigenlijk?

Soorten bliksem

Er zijn drie typen bliksem:

• Intracloud (IC): binnen dezelfde wolk
• Cloud-to-cloud (CC): tussen twee wolken
• Cloud-to-ground (CG): van wolk naar grond

Met name de CG-bliksems maken de meeste indruk vanaf het aardoppervlak. Dit komt omdat dit het enige type bliksem is waarbij de ontlading tot aan de aarde reikt. De bliksem is hier het felst en de donder het hardst.

• Zo’n fantastisch schouwspel staat gegarandeerd prachtig aan jouw muur!🌩️

Vulkanische bliksem en haar ontstaan

Goed, we hebben nu gekeken naar bliksem als het gevolg van een onweersbui. Maar het proces bij vulkanische bliksem is eigenlijk precies hetzelfde als bij onweer. Alleen hebben we hier niet te maken met ladingsverschillen door toedoen van waterdeeltjes, maar van asdeeltjes.

Binnen in de vulkaan is het namelijk gloeiend heet: tot wel meer dan 1000°C. De stofdeeltjes die uit de vulkaan komen, dragen deze hitte met zich mee tijdens de uitbarsting. Ze komen echter in contact met lucht die veel kouder is. Dat temperatuurverschil veroorzaakt het spanningsverschil bij vulkanische bliksem. De rest van het proces is hetzelfde als bij onweer.

• Kom nog meer te weten over vulkanisme met dit boek. 📖

Wat gaat er nu nog gebeuren?

De komende tijd blijft Mount Taal nog wel even actief, dat is toch de verwachting. Men vreest voor een grote uitbarsting één van de komende maanden of jaren, omdat de vulkaan erg veel activiteit vertoont. Voor de economie van de Filipijnen is dit tamelijk dramatisch, omdat Mount Taal erg in trek is bij buitenlandse toeristen. Bezoekers die zich in de buurt van de vulkaan bevinden, zullen de berichtgeving de komende tijd goed in de gaten moeten blijven houden.

Sommige linkjes bevatten affiliate