Waar vindt men de hoogste onweersactiviteit in Europa?

Onweer wordt gezien als één van de spectaculairste natuurkrachten op onze planeet, maar het kan echter ook zeer gevaarlijk zijn. Randverschijnselen zoals overstromingen, hevige windstoten, blikseminslagen en grote hagel zorgen elk jaar opnieuw voor grote schade. Waar vindt men nu de hoogste onweersactiviteit in Europa? Vandaag beantwoorden we deze vraag en gaan we dieper in op de klimatologie van onweer in Europa.

• Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
• Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
• Bekijk het weerbericht voor de komende dagen

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Wat bepaalt de onweersactiviteit in een gebied?

Welke factoren zijn van belang?

Om bovenstaande vragen te beantwoorden is het nodig om na te gaan welke factoren het voorkomen van onweer beïnvloeden:

• Warmte. Om onweer te krijgen moet het warm genoeg zijn. Op die manier wordt de atmosfeer onstabiel. Dit betekent dus dat des te hoger de temperatuur aan de oppervlakte is, des te sneller onweersbuien zullen ontstaan. Dit omdat de CAPE parameter hier gunstig door beïnvloed wordt. Koude lucht aan de oppervlakte werkt vaak onweer tegen.
• Vocht. Ook vocht is belangrijk. Hoe hoger de luchtvochtigheid, hoe efficiënter de onweersbuien kunnen ontstaan. Ook dit heeft invloed op CAPE. Droge lucht in de atmosfeer werkt vaak onweer tegen. Echter, wanneer een hoge temperatuur en een hoge vochtigheid samen voorkomen, is de kans op onweer veel groter.
• Een trigger. Dit is een mechanisme om de onweersbuien wat te helpen. Vaak hebben we dan ook een duwtje in de rug nodig vooraleer ze zich kunnen vormen. Voorbeelden van zulke factoren zijn bijvoorbeeld bergen (orografische lifting), fronten (isentropic lifting), enzovoort.

Hoe meet men onweersactiviteit?

Bij het analyseren van de klimatologie van onweer is het noodzakelijk om te weten hoe en hoe intensief er waargenomen wordt. Op een aantal plaatsen zijn er namelijk vele weerstations, alsook professionele meetapparatuur beschikbaar om onweer te registeren, terwijl in andere minder toegankelijke gebieden het waarnemen veel moeizamer verloopt. Ook de tijd is hierin belangrijk: vroeger werden er veel minder waarnemingen gedaan.

Naast het manueel waarnemen op basis van weerrapporten worden deze problemen vandaag deels opgelost door nieuwe methoden zoals soundings, “reanalysis modellen” (het recreëren van de staat van de atmosfeer in het verleden), bliksemdetectie vanaf de grond, en satellieten die uitgerust zijn met apparatuur voor bliksemdetectie. Door de invoering van die nieuwe technieken wordt het waarnemen van onweer vergemakkelijkt. Bovendien is het nu mogelijk om op veel grotere schaal te analyseren.

Waar registreert men nu de hoogste onweersactiviteit in Europa? Met bovenstaande factoren in het achterhoofd zullen we deze patronen ook proberen verklaren.

Waar registreert men de hoogste onweersactiviteit in Europa en waarom?

Welke zijn de meest onweergevoelige gebieden in Europa?

Om deze vraag te beantwoorden duiken we in de wetenschappelijke literatuur. Een eerste studie van Enno et al. (2020) heeft gebruik gemaakt van bliksemdetectiesystemen over de periode 2008-2017. De resultaten zijn hieronder weergegeven. Wat opvalt is dat hier de gebieden rond de Middellandse Zee (Turkije, Griekenland, Italië, enz.), alsook de bergachtige gebieden (Alpen, Pyreneeën, Kaucasus, etc.) het meeste onweer te verduren krijgen (maximaal 88 dagen per jaar gemiddeld). Hoe meer naar het noorden en noordwesten, hoe minder onweer er plaatsvindt. In delen van IJsland onweert het bijvoorbeeld amper of niet.

Een tweede studie, ditmaal van Kotroni & Lagouvardos (2016), maakte net zoals de studie hierboven, gebruik van bliksemdetectiesystemen. Ook zij kwamen met gelijkaardige resultaten. Opnieuw blijkt het Middellandse Zeegebied, en met name de regio rond de Alpen, het meest onweersgevoelig. Dit sluit mooi aan bij de bevindingen van de andere studie hierboven.

Een derde studie, ditmaal van Taszarek et al. (2019) heeft een combinatie van methoden gebruikt (reanalysis, bliksemdetectie, soundings en weerrapporten). De resultaten zijn in onderstaande figuur weergegeven. Ook hier zien we een duidelijke trend terugkomen, die geldt voor elke methode. Het gebied rond de Middellandse Zee en de bergachtige gebieden zijn het meest kwetsbaar voor onweer. In dit geval komt vooral Italië naar voren als de hotspot van Europa (tot maximaal 65 dagen per jaar gemiddeld). In het noordwesten is er alweer duidelijk minder onweer.

Waarom vindt men hier de hoogste onweersactiviteit in Europa?

Wanneer we terug gaan kijken naar onze verklarende factoren, kunnen we de patronen hieraan proberen te linken. Het gebied rond de Middellandse Zee, en dan in het bijzonder de omgeving rond de Alpen, lijkt dus de bliksemhotspot van Europa te zijn. In deze regio komt dan ook vaak een hoge instabiliteit voor als gevolg van hoge zomertemperaturen en grote hoeveelheden vocht.

• Benelux behoort tot het Tornado Alley van Europa

Dit wordt gunstig beïnvloedt door de nabijheid van het warme water van de Middellandse Zee. Dat, in combinatie met bergketens waaronder de Alpen, de Apennijnen en de Dinarische Alpen die orografische lift veroorzaken, zorgt vaak voor gunstige weerpatronen voor het ontstaan van onweer.

Regio rond de Alpen is de bliksemhotspot van Europa

We kunnen dus stellen dat door het ontstaan van nieuwe technieken het waarnemen en analyseren van bliksem op grote schaal vergemakkelijkt werd. Deze nieuwe technieken lieten ons dan ook toe om te analyseren waar het meest onweergevoelige gebied van Europa zich bevindt.

Terug naar de hoofdvraag van ons artikel: waar registreert men nu de hoogste onweersactiviteit in Europa? Wel, uit alle resultaten blijkt dat dit vooral de bergachtige gebieden en de regio rond de Middellandse Zee zijn. In het bijzonder springt de regio rond de Alpen hieruit, doordat daar alle gunstige factoren (warmte, vocht, trigger) daar samenkomen. Hoe meer naar het noordwesten van Europa, hoe minder onweer waargenomen wordt.