12 augustus 2020 - 7 min. lezen
0 reacties 0

Nog moe van de lange nachten om komeet Neowise te spotten? Bereid je dan maar goed voor, want daar komen voor de liefhebbers waarschijnlijk weer een paar nachtjes bij! Komende nacht bereikt de welbekende meteorenzwerm Perseïden zijn maximum. Hierbij zijn er relatief veel meer meteoren (vallende sterren) zichtbaar dan normaal. In deze blog neemt gastblogger Wesley jullie mee naar de wondere wereld van “vallende sterren”.

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Deel jouw eigen passie? Ben je geïnteresseerd om als vrijwilliger weergerelateerde artikels te schrijven? Contacteer ons dan via [email protected]

Vanwaar komen de Perseïden?

De Perseïden zijn net als andere meteorenzwermen afkomstig van een komeet. Ze bestaan simpelweg uit gruis/stofdeeltjes die in verschillende maten en aantallen worden achtergelaten in de baan van de komeet. Als de baan met deze deeltjes dan ook nog de baan van onze Aarde doorkruist, krijgen we ieder jaar rond dezelfde periode te maken met dit stof en gruis. Zo krijgen we ieder jaar weer rond midden augustus met de Perseïden zwerm te maken.

  • Spot nog meer boeiende hemellichamen dankzij deze lenzentelescoop van National Geographic.

De herkomst

De Perseïden zwerm is oorspronkelijk afkomstig van komeet 109P/Swift-Tuttle. Deze komeet is ontdekt op 16 juli 1862. De komeet heeft een omlooptijd van 133 jaar en kende het perihelium (dichtste nadering langs de zon) rond midden juni in 1859. 133 jaar later, eind november 1992, vond voor de tweede bekende keer het perihelium plaats. Deze terugkeer in 1992 maakt komeet 109P/Swift-Tuttle dan ook een periodieke komeet. De komeet zal pas in mei 2126 opnieuw dicht langs de zon scheren.

  • Kom alles te weten over sterren en planeten via dit handig boek! Van de vraag “Wat zijn sterrenbeelden tot is er leven op Mars?” Klik!

In juni 2126 wordt verwacht dat komeet Swift-Tuttle zich het dichtst langs de baan van onze Aarde beweegt. Hierbij bevindt de Aarde zich nog altijd zo’n 1,14 AU (ongeveer 170,5 miljoen kilometers) van de komeet. Dit kan dus geen gevaar opleveren, omdat de Aarde pas in augustus de gruis/stof baan van komeet Swift-Tuttle passeert.

De locatie van komeet 109P/Swift-Tuttle voor  vandaag, met de zichtbare omloopbaan (grijze ovaal) waar de Aarde momenteel doorheen koerst. (SkySafari 6 Pro)

Werking van een meteorenzwerm

Zoals eerder vermeld worden meteorenzwermen hier op Aarde veroorzaakt door het doorkruisen van de omloopbaan van een komeet. Zodra de Aarde deze baan van de komeet doorkruist zullen de stofdeeltjes mede door de aantrekkingskracht van de Aarde in onze atmosfeer belanden. In combinatie met de toenemende wrijving verbranden de gruisdeeltjes vervolgens. Dit zien we bij een heldere, donkere hemel als snelle, kortdurende (witte) lichtflitsen.

De richting van meteoren

Wie vaker kijkt naar meteorenzwermen heeft al gemerkt dat de meeste meteoren uit één specifiek punt aan de sterrenhemel lijken te komen. Dit punt wordt ook wel de radiant van een meteorenzwerm genoemd. Echter is dit een vorm van gezichtsbedrog. U kunt dit vergelijken met een langgerekt treinspoor. Door de toenemende afstand lijken de twee stroken van een treinspoor in de verte samen te komen tot één strook. Toch blijven ze eigenlijk volledig parallel aan elkaar lopen.

Dit is goed vergelijkbaar met meteoren die de atmosfeer binnenkomen. De meteoren lijken zich van elkaar af te bewegen. Maar eigenlijk komen alle stofdeeltjes ongeveer in dezelfde richting de atmosfeer binnen. Omdat de Aarde niet stilstaat en om haar eigen as draait, staat de radiant zelf ook vrijwel nooit stil aan de hemel. Zo kan de radiant zich bijvoorbeeld van links naar rechts bewegen. Daarnaast kan de radiant ook in de hoogte aan de sterrenhemel verschillen. Dit is afhankelijk van de manier waarop de stofdeeltjes de atmosfeer binnenkomen.

De positie van de radiant

Op de plek waar de stofdeeltjes haaks/recht de atmosfeer bereiken zal de radiant dus op 90 graden hoogte staan. Dit is tevens het hoogste punt aan de sterrenhemel en wordt ook wel het ‘zenit’ genoemd. De Aarde is rond en daardoor is de locatie waarop de stofdeeltjes loodrecht de atmosfeer bereiken erg klein. Hierdoor zal de radiant elders niet in het zenit komen te staan.

Hoe verder een locatie verwijderd is van het punt waar de stofdeeltjes loodrecht de atmosfeer binnen koersen, hoe lager de radiant van de meteorenzwerm zich aan de hemel bevindt. Dit is puur omdat de Aarde een ronde vorm heeft.

Maar, wat zeker niet vergeten mag worden is dat de radiant door de draaiing van de Aarde (bijna) nooit op dezelfde plek aan de horizon staat. Gedurende de nacht kan de hoogte ook nog eens significant verschillen. Er is één belangrijke uitzondering. Dit is wanneer de gruisdeeltjes loodrecht op het middelpunt van de Noord- of Zuidpool terecht komen. Dit omdat het middelpunt van zowel de Noord- als Zuidpool om zijn eigen as draait. De ruimteobjecten die zich recht boven dit punt bevinden zullen dus stilstaan en zich nauwelijks tot niet verplaatsen aan de sterrenhemel.

Schematische tekening over de werking van een meteorenzwerm, in verband met het bijbehorende stuk tekst onder de kop ‘de werking van een meteorenzwerm’.

Zichtbaarheid van de Perseïden zwerm voor de komende nachten

Omdat het de komende nachten op veel plekken in de Benelux helder wordt, is het zeker de moeite waard om ’s nachts enige tijd een blik op de sterrenhemel te werpen. Het maximum vindt vanavond, 12 augustus 2020, rond 20:00 plaats. Op dat moment is de zon nog niet onder. Enkele uren zijn er bij een goed donkere en heldere hemel ongeveer 30-40 meteoren per uur te zien.

  • Lieven een spiegeltelescoop dan een lenzentelescoop? Dit toestel is een aanrader in het segment!
Een meteoor tijdens de Perseïden zwerm van vorig jaar, 11 augustus 2019

Let hierbij wel op dat deze aantallen verspreid over de gehele sterrenhemel te zien zijn, terwijl je met het oog maar een klein deel van de sterrenhemel in de gaten kunt houden. Verwacht dus ook niet dat je daadwerkelijk 30-40 meteoren per uur gaat zien. Het aantal zal een stuk lager liggen. Om toch zoveel mogelijk meteoren waar te kunnen nemen is het verstandig om ergens in de buurt van de radiant te kijken. Hier zijn namelijk relatief gezien de meeste meteoren te zien.

Beste tijdstip om te kijken?

Het beste tijdstip om te kijken is enkele uren voor de maanopkomst en wanneer de radiant van de Perseïden zwerm op zijn hoogste punt aan de hemel staat. De maan komt de komende nachten rond 01u00 op in noord-noordoostelijke richting. Ze staat dan ongeveer 40° onder de radiant die in noordoostelijke richting, op ongeveer 40 graden hoogte, staat.

Vanaf 01 uur zullen de meest zwakke meteoren wegens het maanlicht nog moeilijk zichtbaar zijn. Tussen 03u00 en 05u00 bereikt de radiant de meest ideale hoogte (54 tot 70° hoogte). De kijkrichting is richting het noordoosten om zoveel mogelijk meteoren te kunnen spotten, totdat het gaat schemeren.

Ook voor de nachten daarna is deze informatie van toepassing, al zal het aantal meteoren per uur dan wel beduidend lager komen te liggen. Twee voordelen zijn dan wel dat de maan steeds later in de nacht zal opkomen, en de radiant een paar graden hoger aan de hemel komt te staan.

Sommige linkjes bevatten affiliate

Gastblog

Door Gastblog

Expert in weer en klimaat of een ander boeiende niche in de wetenschap? Geregeld worden wetenschappers aan het woord gelaten via een gastblog.


Verder lezen

Alles bekijken

Weersverwachting Ronde van Vlaanderen 2024

12 uren geleden - 6 min. lezen
13

Natte lente na een El Niño-winter

4 dagen geleden - 7 min. lezen