12 juli 2020 - 6 min. lezen 0 reacties

Afgelopen zomers waren buitengewoon warm en droog, met lange perioden zonder neerslag en gloeiende temperaturen. Er sneuvelden dan ook meerdere hitte- en droogterecords. Op vele plaatsen werd in de Benelux zelfs voor de eerste keer de kaap van 40 graden bereikt. In juli 2018 beleefden we dan weer één van de langste hittegolven uit de geschiedenis. In dit artikel stellen we ons daarom de vraag of die tropische temperaturen nu vaker voorkomen dan vroeger. Hoe sterk is de kans op hitte toegenomen tegenover vorige eeuw? Neemt de kans op zomers weer met zeer hoge temperaturen toe?

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Deel jouw eigen passie? Ben je geïnteresseerd om als vrijwilliger weergerelateerde artikels te schrijven? Contacteer ons dan via [email protected]

Hoe vaak komen zeer hoge temperaturen voor in juli?

Om deze vraag na te gaan, gaan we op zoek in de archiefdata van de Belgische en Nederlandse nationale weerdiensten. Daarop pasten we statistiek toe. Hiervoor werden data voor Ukkel en De Bilt tussen 1901 en 2019 gebruikt. We berekenden daarbij een overschrijdingskans voor bepaalde maximumtemperaturen op een dag tijdens de maand juli. Met andere woorden: we zochten de kans dat een bepaalde maximumtemperatuur wordt overschreden.

We hebben deze kans geplot, die als volgt geïnterpreteerd kan worden (figuur hieronder). De kans dat de maximumtemperatuur op een dag in juli 15°C overschrijdt, is nagenoeg 100%. Dagen waarop de maximumtemperatuur hieronder blijft, komen dan ook zeer weinig voor.

Anderzijds is kans dat het op een dag in juli warmer wordt dan +21°C ongeveer 50%. Voor +30°C is dat slechts 5%. Een overschrijdingskans van 50% komt hierbij overeen met een temperatuur van 21.0°C voor de Bilt en 21.5°C voor Ukkel. De 39.7°C van juli 2019 in Ukkel was hierbij duidelijk een uitschieter.

We kunnen nog een stapje verder gaan en bekijken hoe vaak een bepaalde maximumtemperatuur overschreden werd tijdens de maand juli. Dit kunnen we zien in de onderstaande figuur. Die geeft op de onderste as het aantal dagen weer in de maand juli waarop een bepaalde maximumtemperatuur wordt overschreden, aangegeven met de verschillende kleuren.

Een voorbeeld kan als volgt geïnterpreteerd worden (zie ook blauwe pijlen in de linkse grafiek). Eens om de 20 jaar (verticale as) is er een maand juli waarop de 30°C tijdens 6 dagen (horizontale as) wordt overschreden voor Ukkel. Voor de Bilt is dat slechts eens om de 40 jaar gebeurd (blauwe pijl rechtse grafiek).

Rekening houden met het veranderende klimaat

We hebben hierboven echter iets niet in rekening gebracht: het veranderende klimaat. Het is namelijk zo dat, indien we iets willen zeggen over hoe uitzonderlijk de huidige temperaturen zijn, data uit 1901 niet representatief zijn voor het huidige klimaat.

Dit wordt duidelijk in de onderstaande figuur. Er is een duidelijke trend zichtbaar wat betreft de maximumtemperaturen die gehaald worden tijdens de maand juli.

  • Op welke manier beïnvloedt onze atmosfeer het weer op mondiaal vlak? Een schitterend boek voor de (weer)liefhebber.

Het klimaat aan het begin van de datareeks omvatte julimaanden waarin de maximumtemperatuur bijna nooit hoger kwam dan 35°C. Recent zien we dan duidelijk een stijgende trend in de temperatuurreeks. Dit zowel voor Ukkel als De Bilt. Hieruit zou dan logischerwijs moeten volgen dat de kans op zomers met zeer hoge temperaturen duidelijk toegenomen is.

In een volgende figuur plotten we dus de data op de dezelfde manier als eerder, maar nu splitsen we ze op in de 2 verschillende referentieperioden. Dit worden respectievelijk de eerste (1901-1930) en laatste (1990-2019) 30 jaar van de datareeks. Daarop valt wel iets interessant te zien. Er is namelijk een verschuiving van de overschrijdingskansen.

Komen zeer hoge temperaturen in juli vaker voor dan vroeger?

Voor Ukkel bedroeg de temperatuur behorende bij een overschrijdingskans van 50% tijdens het begin van vorige eeuw 21.0°C. Nu is dat 22.7°C (pijlen in figuur links). Anders gezegd kunnen we stellen dat een julidag nu een grotere kans heeft op hogere temperaturen dan tijdens het begin van de datareeks.

Voor De Bilt zijn deze waarden respectievelijk 20.2°C en 22.2°C (pijlen in figuur rechts). Met andere woorden: de kansen op warmere temperaturen zijn duidelijk gestegen.

Ook in termen van herhalingsperiode valt die verschuiving op. In de figuur hieronder zien we bijvoorbeeld dat er voor Ukkel eens om de 5 jaar een julimaand is waarop de maandelijkse maximumtemperatuur 34°C overschrijdt in het huidige klimaat (oranje pijl links). In het vroegere klimaat was dat slechts eens om de 15 jaar (blauwe pijl links). Dezelfde redenering kan gemaakt worden voor De Bilt (pijlen rechts). De kans op zomers met hogere temperaturen neemt duidelijk toe.

Worden de zomers in de toekomst nog heter?

De evolutie van de temperaturen in de toekomst zullen sterk afhankelijk zijn van het aantal broeikasgassen in de atmosfeer. Omdat dit onzeker is, zijn er een aantal scenario’s ontwikkeld die de evolutie van het aantal broeikasgassen schetst.

Deze scenario’s noemen we de RCP scenario’s en zijn onderverdeeld in een 2.6, 4.5 en 8.5 scenario. Hoe hoger het scenario, hoe meer broeikasgassen in de atmosfeer en dus hoe hoger de temperatuur kan oplopen.

Een aantal computersimulaties hebben zo berekend dat in het heetste scenario (RCP 8.5) de gemiddelde zomertemperaturen tussen +3.6 tot +4.5°C hoger zullen liggen dan de gemiddelden van het klimaat uit 1961-1990.

Kans op zomers met zeer hoge temperaturen neemt toe

Zoals hierboven duidelijk werd, zijn er verschillende manieren om uit te drukken hoe uitzonderlijk de zeer hoge temperaturen wel zijn. Maximum temperaturen boven 35°C blijven uitzonderlijk, maar er moet in acht genomen worden dat deze kansen in perspectief moeten worden geplaatst.

Dit kan onder andere door rekening te houden met de tendensen van het huidige klimaat. Ook het aantal dagen in de maand juli waarop de bepaalde maximumtemperatuur wordt overschreden is belangrijk. Des te hoger die temperatuur en des te meer dagen waarop deze temperatuur overschreden wordt, des te uitzonderlijker de gebeurtenis te noemen is.

Toch kunnen we stellen dat er een duidelijke trend aanwezig is en dat de kansen op zeer hoge temperaturen toegenomen zijn tegenover vroeger. In de toekomst is het waarschijnlijk dat deze stijgende trend zich verder zet, indien er niet ingegrepen wordt om het aantal broeikasgassen in de atmosfeer te verminderen.

Sommige linkjes bevatten affiliate

Yoni

Door Yoni

Afgestudeerd geograaf aan de KULeuven en doctorandus binnen klimatologie/glaciologie aan de VUBrussel. Binnen NoodweerBenelux ben ik vooral bezig met het schrijven van artikels en het programmeren van tools om bepaalde weerelementen te voorspellen.


Verder lezen

Alles bekijken

Weersverwachting Ronde van Vlaanderen 2024

14 uren geleden - 6 min. lezen
13

Natte lente na een El Niño-winter

4 dagen geleden - 7 min. lezen