Hoe uitzonderlijk is 15 graden en meer in februari?
Het stond al een aantal dagen in de weerkaarten en nu is het zover. Een Eurohoog brengt met een sterke zuidelijke luchtstroming continentaal (sub)tropische lucht met zich mee. Zo beleven we een wel erg warme periode op het einde van de winter op vele plaatsen in de Benelux. Op meerdere plaatsen worden dan ook temperaturen tot 15 graden en meer gehaald. Wanneer deze grens voor het eerst gehaald wordt, spreken meteorologen van de eerste “lentedag”. Het staat uiteraard buiten kijf dat deze temperaturen veel te hoog zijn voor ons gematigde zeeklimaat, maar het past wel binnen de context van de opwarming van de Aarde. Maar hoe uitzonderlijk is 15 graden en meer in februari dan eigenlijk? Hoe vaak gebeurde dit al eens eerder in het verleden? En komt het nu meer voor dan vroeger?
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Hoe uitzonderlijk is 15 graden en meer in februari?
Lentedagen tijdens februari in Ukkel en De Bilt
Hoe uitzonderlijk is een lentedag, i.e. een temperatuur boven 15°C, nu in februari? Om te beginnen sommen we even de huidige stand van zaken op. Een temperatuur boven 15°C in februari is namelijk al enkele keren voorgekomen in de Benelux. Van de 3370 februaridagen tussen 1901 en 2020 leverde dit 50 lentedagen op in februari voor Ukkel, en in De Bilt waren dit er 25. De laatste keer dat zulke hoge temperaturen op grote schaal voorkwamen is ook nog niet zo heel lang geleden, namelijk in 2019. Tijdens die februarimaand werden zelfs temperaturen boven 20°C bereikt in de Benelux.
- Alles weten over de klimaatverandering? Dan is dit E-book een aanrader!📖
De hoogste temperatuur ooit gemeten in februari ligt op 20.2°C voor Ukkel (26 februari 2019) en 18.9°C voor De Bilt (26 februari 2019). Die beruchte februarimaand van 2019 leverde in de Benelux dus een hoop temperatuurrecords, met zelfs de eerste 20 graden ooit tijdens het winterseizoen. We merken dan ook een trend op die stelt dat de eerste lentedag steeds vroeger in het jaar valt…
Statistiek met overschrijdingskansen
We kunnen echter nog een stapje verder gaan en bekijken hoe vaak een maximumtemperatuur van +15°C overschreden werd. Om de hoofdvraag van het artikel duidelijker te beantwoorden gebruiken we hiervoor data voor Ukkel en De Bilt tussen 1901 en 2020 (en gecorrigeerd voor de open thermometerhut tot en met 1983).
Hiermee berekenden we vervolgens een overschrijdingskans voor bepaalde temperaturen op een dag tijdens de maand februari. Met andere woorden, we zochten de kans dat een maximumtemperatuur van, in dit geval, +15°C wordt overschreden tijdens die maand.
We hebben deze kans geplot die als volgt geïnterpreteerd kan worden. De kans dat de maximumtemperatuur op een dag in februari boven -5°C (horizontale as) uitkomt is nagenoeg 100% (verticale as). Dagen waarop de maximale temperatuur hier beneden blijft komen dan ook zeer weinig voor. De kans dat het op een dag in februari warmer wordt dan 6°C is ongeveer 50% voor zowel Ukkel (bovenste box) als De Bilt (onderste box). Voor 10°C is dit ongeveer 10 à 15%, voor 15°C nog lager.
Aantal dagen met lentetemperaturen
We kunnen met bovenstaande analyse van de overschrijdingskansen ook bekijken hoe vaak een bepaalde maximumtemperatuur overschreden werd. Dit zien we in de onderstaande figuur. Die geeft op de onderste as het aantal dagen weer in februari waarop een bepaalde temperatuur wordt overschreden, aangegeven met de verschillende kleuren.
Een voorbeeld kan als volgt geïnterpreteerd worden. In Ukkel (linkse box) is er eens om de 60 jaar (verticale as) een maand februari waarop de 12.5°C (blauwe bol) tijdens 10 dagen (horizontale as) wordt overschreden. Een ander voorbeeld stelt dat er in De Bilt (rechtse box) eens om de 10 jaar (verticale as) een februarimaand is met minstens 10°C als maximumtemperatuur (gele bol) gedurende 10 dagen (horizontale as).
Rekening houden met het veranderende klimaat
Stijgende trend van de temperatuur
We zijn nu al een heleboel wijzer geworden, maar we hebben hierboven echter iets niet in rekening gebracht: het veranderende klimaat. Het is namelijk zo dat, indien we iets willen zeggen over hoe uitzonderlijk de huidige temperaturen zijn, data uit 1901 niet representatief zijn. Om te weten hoe uitzonderlijk de huidige temperaturen in februari zijn, moeten we hier dus rekening mee houden. Dit wordt duidelijk in de onderstaande figuur. Er is een namelijk een stijgende trend zichtbaar wat betreft de gemiddelde maximumtemperaturen.
Komt 15 graden in februari vaker voor dan vroeger?
In een volgende figuur plotten we dus de data op de dezelfde manier als eerder, maar nu splitsen we ze op in 2 referentieperioden. Dit worden respectievelijk de vorige (1961-1990) en laatste (1991-2020) 30 jaar van de datareeks. Daarop valt wel iets interessant te zien: er is namelijk een verschuiving van de overschrijdingskansen. Voor Ukkel (bovenste box) bedroeg de temperatuur behorende bij een overschrijdingskans van 50% tijdens het vroegere klimaat 6°C, nu is dat reeds 7.5°C.
- Zelf de temperatuur meten? Dat kan eenvoudig met dit weerstation!🌡️
Anders gezegd kunnen we stellen dat een februaridag nu een grotere kans heeft op hogere temperaturen dan tijdens het vroegere klimaat. Voor De Bilt (onderste box) zijn deze waarden respectievelijk 6°C en 7°C. Met andere woorden: de kansen op warmere temperaturen zijn op beide plaatsen duidelijk gestegen.
Ook in termen van herhalingsperiode valt die verschuiving op. In de figuur hieronder zien we bijvoorbeeld dat er voor Ukkel (bovenste box) eens om de 3 jaar (verticale as) een februarimaand is waarop de maximale temperatuur 15°C (horizontale as) overschrijdt in het huidige klimaat (rode bol). In het vroegere klimaat was dat slechts eens om de 8 jaar (blauwe bol). Dezelfde redenering kan gemaakt worden voor De Bilt (onderste box).
Ook tijd speelt een rol
Afnemende daglengte en zonnekracht
Naast het evoluerende klimaat, is het ook van belang rekening te houden met de tijd en dus de decade van de maand. Ten opzichte van het begin van de maand schijnt de zon namelijk significant langer op het einde van februari. Dit terwijl ook de intensiteit van de inkomende zonnestraling al flink toeneemt. Het is dan ook logisch dat de kansen op warmer weer toenemen naarmate de februarimaand vordert.
Invloed van decade op behaalde maximumtemperatuur
Uit onderstaande figuur blijkt dan ook dat lentedagen in de eerste decade van september het zeldzaamst zijn. In de eerste decade bedraagt deze kans ongeveer 0.5% voor Ukkel en 0.3% voor De Bilt. In de tweede decade stijgen de kansen echter naar respectievelijk 1.9% en ongeveer 0.7% en tijdens de derde decade nog iets hoger. Februari 2019 was hier een voorbeeld van.
Conclusie: hoe uitzonderlijk is 15 graden en meer in februari?
Hoe uitzonderlijk zijn temperaturen van 15 graden en meer in februari nu? Zoals hierboven duidelijk werd, zijn er verschillende manieren om uit te drukken hoe uitzonderlijk de huidige temperaturen wel zijn. We moeten dan wel rekening houden met het veranderende klimaat, met de decade van de maand en het aantal dagen in deze maand waarop de bepaalde maximumtemperatuur wordt overschreden. Des te hoger die temperatuur, des te eerder op de maand dit gebeurt en des te meer dagen waarop deze maximumtemperatuur overschreden wordt, des te uitzonderlijker de gebeurtenis te noemen is.
Maximumtemperaturen boven 15°C blijven dus uitzonderlijk in februari, maar de kansen moeten wel in perspectief worden geplaatst. Tussen 1901 en 2020 waren er in Ukkel en De Bilt respectievelijk slechts 50 en 25 februaridagen met temperaturen boven 15 graden, maar we zien echter wel dat de kans op zulke extremen toegenomen is over de tijd. De laatste keer dat het zo vroeg zo warm werd is dan ook niet zo heel lang geleden, namelijk in februari 2019. Benieuwd of er nog meer records tijdens deze meerdaagse zullen sneuvelen!
Sommige linkjes bevatten affiliate
