Komt er een einde aan de geblokkeerde situatie boven Europa?

Sinds half april is het luchtdrukpatroon vastgeroest boven Europa. We hebben te maken met een geblokkeerde situatie die zeer langdurig aanhoudt en ons nu al enige weken uitzonderlijk warm weer voor de tijd van het jaar brengt. Dit resulteerde in een recordhoeveelheid zomerse dagen voor het voorjaar. Er zijn sterke aanwijzingen in de weermodellen dat er veranderingen in het heersende patroon op komst zijn. Gaat het weertype radicaal veranderen? En pakken de gevolgen daarvan positief of negatief uit?

Geblokkeerde weersituatie

Afgelopen weken werd de Europese weerkaart gedomineerd door een aantal weersystemen. Allereerst lag er een stationair lagedrukgebied in de buurt van het Iberisch Schiereiland. Dit laag zorgde voor zeer onbestendig en vrij koel weer in Spanje, Portugal en Zuid-Frankrijk. Vaak was het in die contreien zelfs koeler dan bij ons. Verder lag er een zeer standvastig hogedrukgebied boven Scandinavië, waar het vele graden warmer was dan normaal. Vorige week was Scandinavië zelfs het warmste deel van heel Europa. Ten slotte bevond zich een andere depressie boven het noordwesten van Rusland. De hoofdstad Moskou heeft daardoor een wisselvalliger voorjaar dan ze daar de afgelopen jaren gewend waren.

Deze drie druksystemen hielden elkaar perfect in evenwicht, waardoor de weerkaart volledig op slot zat. Ondanks een voor de tijd van het jaar zeer hoge NAO-index van 2,12 in de maand mei konden deze oceaanstoringen niet het continent op trekken. Sterker nog, ze werden gedwongen een zuidelijke koers (over Spanje) of juist een extreem noordelijke koers (over het noorden van Noorwegen) te nemen.

Daardoor bleef alles ertussenin onder de vleugels van het steeds sterker wordende Scandihoog. Het leidde tot bijzonder warm weer met weinig variatie in een groot gebied dwars over Europa. Vaak begonnen de ochtenden droog, maar ontstonden er ’s middags in de zeer warme lucht pittige regen- en onweersbuien. Door de geblokkeerde situatie bleef dit weertype weken aanhouden, eigenlijk tot op de dag van vandaag.

Scandihoog verdwijnt, blokkade ook

Komende dagen gaat het hele zaakje op de schop. De koudeput boven Spanje trekt wat naar het noorden toe en ‘vreet’ het Scandihoog als het ware van de onderkant aan. Het hogedrukgebied neemt in kracht af en wordt bovendien gedwongen oostwaarts te trekken. Hiermee komt eindelijk de weg vrij voor de sterke straalstroom/NAO die nog steeds actief is op de Atlantische Oceaan. Voor het eerst in lange tijd kan de klassieke luchtdrukverdeling met een IJslandlaag en een Azorenhoog weer Europa veroveren, wat een westcirculatie oplevert. Daardoor wordt de echte zomerwarmte naar het oosten verdreven en krijgen veel gebieden een wat gematigder weertype. Nog steeds liggen de temperaturen wel iets boven normaal, maar de enorme afwijkingen naar boven zullen tot het verleden gaan behoren.

• Benieuwd naar de luchtdruk en wind boven de Benelux, bekijk de interactieve kaart.

En wat is het effect voor ons?

Voorlopig lijkt de straalstroom ten noorden van de Benelux te blijven waardoor we niet bang hoeven te zijn voor frontale storingen. Wij komen juist onder een uitloper van het Azorenhoog terecht. Dit zorgt ervoor dat de wind weliswaar naar de frisse noordhoek draait, maar de storingen zullen een noordelijker pad volgen. Misschien dat er dinsdag wat motregen kan vallen op een voorbijtrekkend front of anders pas eind komende week, maar dat mag geen naam hebben qua hoeveelheid. Op de meeste dagen blijft het gewoon helemaal droog en de zon zien we elke dag ook ruimschoots aan bod komen.

De temperaturen gaan komende dinsdag en woensdag (tijdelijk) naar beneden, omdat we dan in een wat koelere luchtsoort terecht komen. Het wordt op die dagen niet warmer dan 17-20°C, wat overigens vrij normaal is voor de tijd van het jaar. Later in de week draait de stroming naar het zuidwesten en gaat de temperatuur alweer omhoog naar waarden boven normaal (20 tot 25°C). Af en toe zou er een frontale storing over kunnen trekken met regen, maar het merendeel van de dagen verloopt droog met een afwisseling van zon en wolkenvelden. Een bijkomend voordeel van het verdwijnen van de geblokkeerde situatie is dat de kans op onweersbuien geminimaliseerd wordt.

Weer op de lange termijn

Wat zijn de weersverwachtingen voor de week daarna? Weermodellen lopen nogal uiteen op dat punt. Duidelijk is dat de westcirculatie pogingen doet om naar het zuiden te zakken en grotere delen van Europa te veroveren. Tegelijkertijd geeft het continent tegengas met een zwak hogedrukgebied.

De precieze uitwerking van dit kat-en-muisspel zal bepalen hoe de tweede helft van juni gaat verlopen in de Benelux. Voorlopig lijkt de kans op een doorzettende westcirculatie met meer wisselvalligheid het grootst: zo’n 60%. Maar er is eveneens een flink aantal modelopties die de straalstroom zo ver zuidwaarts laten uitzakken, dat er een enorme opstuw van warmte aan de voorzijde komt. In dat geval krijgen we rond 18 juni te maken met een Spanish Plume. Dan kan het zeer warm worden (30°C en meer). De kans op dit scenario is momenteel 40%.

We houden deze ontwikkeling nauwlettend in de gaten!

• Wat is een Spanish Plume en waarom veroorzaakt het onweer?