Supercells en rolwolken in België
Gisteren werd België en Nederland getroffen door (hevig) noodweer. De elementen om tot zo’n onweders te komen waren latente onstabiliteit (cape) veroorzaakt door de hoge temperatuur en anderzijds bevonden we ons in een gebied met een zeer hoge windschering op diverse niveaus in de troposfeer. Beide parameters vonden elkaar in de vroege namiddag en resulteerden in buien die vrij zeldzaam zijn voor Belgische normen. We heten ze supercells en deze fenomenen gaan veelal gepaard met een rolwolk of andere dynamische verschijnselen (windhoos, hagel).
Synoptische situatie en waarschuwing
Op 3 en zeker 4 augustus 2013 werd het duidelijk dat er maandag iets stond te gebeuren waar velen zich niet aan zouden verwachten. De kans op supercells (geen gewone onweders) was een flink stuk hoger dan op andere dagen dat er onweer zou ontstaan. Dat komt omdat deze buien nood hebben aan een hoge windschering tussen 0 en 8 km. Wanneer de wind in die niveaus uit verschillende richtingen komt en met een verschillende snelheid zijn de buien in staat om rotatie te vertonen (een draaibeweging).
Onze waarschuwing op zondag 4 augustus 2013 ging er eerst vanuit dat het zuidoosten van de Benelux de volle laag ging krijgen. Dat kwam door de iets hogere 2m temperatuur die werd voorspeld door het Amerikaans weermodel (GFS). Naarmate de dag vorderde hebben we de waarschuwingskaart bijgewerkt richting een code rood voor het volledige land en een code paars voor het zuidoosten.
De code paars hield in dat er zich in de Ardennen onweersbuien konden ontwikkelen met flinke hagel (2-5 cm). De code rood in de rest van het land werd gekozen vanwege de kans op windschade en eventuele supercells.
Supercell in de late namiddag
Iets na 16:00 lokale tijd ontstonden de eerste buien in de buurt van de Benelux. Met een cape van 800 tot 1000 en een favoriete setting aan windschering konden dat in principe al supercells worden. Dat bleek volgens de radar van Belgocontrol snel het geval. Hieronder een beeld van een alleenstaande bui met een hoog reflectiegehalte in dBZ.
Typisch aan supercells is de onderstaande structuur waarin de neerslagkern in het zuiden veel actiever is dan in het noorden van de bui. In het oranje tot rode deel vormen zich dus het vaakst windhozen. Als stormspotter moet u dan ook aan de zuidwestelijke flank zitten om regen te vermijden en een mooi zicht te hebben op de bui.
Speciaal aan de bovenstaande onweersbui is dat hij in het beginstadium vermoedelijk geen supercell was. Pas toen hij gebruik kon maken van de windshear in alle niveaus werd het even later geplitst in 2 afzonderlijke onweersbuien. We heten dit stormsplitting en dat fenomeen is het teken voor stormjagers om één van de buien verder in de gaten te houden.
Dat leek de linkerzijde te worden van de bui, want er ontwikkelde zich een nieuwe felle neerslagkern die richting het noordwesten trok. We heten dit in het vakjargon een leftmover en dat is vrij zeldzaam op onze breedtegraad.
Ontwikkeling buienlijn NW-Frankrijk
De eerste supercell was gedetecteerd en het koufront was nog niet eens in de buurt van de Frans-Belgische grens. Op deze lijn moest het echte werk gebeuren. Niet veel later was dat dan ook het geval met felle echo’s (neerslagsignalen op de radar) ter hoogte van Boulogne – Abbeville.
- Onweer op komst? Check de live onweerradar
Met een rotvaart trok dit systeem richting het westen van België. Even had ik er goede hoop op dat het één lange lijn ging worden met een grote squall line tot gevolg. Maar toen ik de radarbeelden omstreeks 20:00 opnieuw bekijk, bleef de aangroei beperkt tot de kustregio van België.
Tot mijn grote spijt opnieuw een domper op de feestvreugde voor mijn regio, want het is deze zomer al de tweede keer dat fotografisch onweer niet in de buurt van mijn fototoestel komt.
Koufront veroorzaakt rolwolk
Desondanks het feit dat ik deze rolwolk aan de kust en de supercell in het midden van België gemist heb, heeft het weerstation van Waregem toch nuttige en waardevolle data verzameld over de doortocht van het koufront. U kan deze meetgegevens raadplegen via Weerstation Waregem (grafieken).
Zo bleef de 2m temperatuur en het dauwpunt vrij hoog tot net na 21:30 om daarna sterk te dalen. Dat ging gepaard met hevige windstoten en chaotische wolkenformaties. Hieronder en om af te sluiten enkele foto’s die ik jullie niet wil onthouden.
Bron foto: belgocontrol.be – Stijn de Baets en Ria Ceulemans
