Overzicht nachthemel: december 2020
De meteorologische herfst van 2020 is sinds vandaag niet meer. De winter is gestart. De weergoden respecteren dit timeframe vrij strikt, want afgelopen nacht viel de eerste sneeuw van betekenis op de hoogste toppen van de Ardennen. De voorbije maand verliep vaak bewolkt en grijs, maar afgelopen zaterdag hebben talloze mensen een groene vuurbol gespot aan de nachtelijke hemel. Hoogstwaarschijnlijk gaat het om een meteoor afkomstig van de STA. Wat er deze maand allemaal aan de nachthemel te zien is bespreken we hieronder.
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Bekijk de weerberichten op Youtube
- Bekijk de weersverwachting voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
December 2020
Maanfasen
Op 30 november om 10.32u hadden we te maken met een volle maan. Het licht van de maan neemt daarna stelselmatig af tot en met 14 december. Op 8 december is de maan nog slechts voor de helft verlicht. Een kleine week daarna zien we de schaduwzijde van de maan en is het nieuwe maan.
Vanaf 14 december om 17.18u neemt het licht van de maan stelselmatig weer toe. Op 22 december is de rechterhelft van de maan opnieuw verlicht. Op 30 december eindigen we opnieuw met een volle maan om 04.30u.
Begin van de winter
Op 1 december begon de meteorologische winter. Dit ging meteen gepaard met een winterprikje, vooral dan op de hoogste toppen van de Ardennen. In de nacht van 30 november op 1 december trok een neerslagzone over de Benelux. De neerslag viel overal als regen, ook in de Ardennen. Door de bevroren ondergrond aldaar, veroorzaakte de regen ijzel en bijgevolg spekgladde wegen. Enkele uren daarna transformeerde de neerslag in het witte goud en werd een sneeuwlaag van meerdere centimeters gevormd.
Astronomisch gezien, begint de winter dit jaar op 21 december om 11.02u. Op dat moment schijnt de zon loodrecht op de Steenbokskeerkring. Dit is de kortste dag op het noordelijke halfrond. De nachten zijn lang en de dagen kort. Op de noordelijke pool is het zelfs continu nacht, ook wel poolnacht genoemd.
Op de zuidpool is het andersom en beleeft men een pooldag, waarbij het heel de dag licht is. Vanaf dit moment worden bij ons de dagen opnieuw langer en de nachten korter. De Aarde vervolgt zijn weg rond de zon, waardoor op 20 maart 2021 de astronomische lente begint.
Weetje: Op 21 december staat het zuidelijk halfrond naar de zon gedraaid, waardoor het daar zomer is. Bij ons is het winter.
Nachthemel
Zaterdag 5 december staan alle Galileïsche manen van Jupiter ten oosten van de planeet. Als eerste staat Io, daarna Europa, dan Callisto en ten slotte Ganymedes. Jupiter staat op 5 december in het zuidwesten op een hoogte van ongeveer 10° boven de horizon. Door deze relatief lage hoogte is een goed uitzicht op de horizon vereist. Om de manen waar te nemen is een eenvoudige verrekijker (op statief) voldoende.
Op donderdag 10 december staan alle Galileïsche manen van Jupiter dan weer ten westen van de planeet. Eerst staat Io, dan Ganymedes, dan Europa en ten slotte Callisto. Ook nu heb je door de geringe hoogte (9°) boven de zuidwestelijke horizon een eenvoudige verrekijker (op statief) nodig om de manen te kunnen waarnemen.
Zaterdag 12 december staat onze maan in het perigeum van haar baan om de Aarde. Dit is het punt dat het dichtst bij onze planeet ligt. Door de afstand van ‘maar’ 361 duizend kilometer lijkt de maan groter dan normaal. Doordat het op 14 december nieuwe maan is, zullen we weinig merken van die grote maan, daar de maan slechts voor 6% verlicht zal zijn.
Op woensdag 16 december bevindt de planeet Mercurius zich in het aphelium van zijn baan rond onze zon. De kleinste planeet van ons zonnestelstel staat het dichtst bij de zon en ontvangt zo ongeveer 4,5 keer meer licht en warmte van de zon dan de Aarde. Op 16 december bevindt hij zich op een afstand van 69 miljoen kilometer. Dit is meer dan gemiddeld. Indien we zouden kunnen verhuizen naar Mercurius en naar buiten zouden kijken op 16 december, dan zouden we de zon bijna 2,3 keer zo groot zien als hier op Aarde.
Vrijdag 18 december is een ideaal moment om de gasnevel M42 aan de nachtelijke hemel te spotten. M42 wordt ook wel de Orionnevel genoemd. De Orionnevel is zeer interessant voor wetenschappers, omdat er nog steeds sterren in gevormd worden. Deze nevel is mooi zichtbaar met het blote oog onder de ster Alnilam in donkere en heldere omstandigheden. Met een verrekijker of kleine telescoop is er meer structuur te zien.
Zondag 20 december is de planeet Mercurius in bovenconjunctie. Dit betekent dat de planeet achter de zon langs beweegt en bijgevolg onzichtbaar wordt voor ons op Aarde. Voor 20 december bevond Mercurius zich aan de ochtendhemel, na de conjunctie is hij weer te zien aan de avondhemel.
Op 24 december staat de maan in het apogeum van haar baan rond de Aarde. De afstand van de Aarde tot de maan bedraagt dan 405 duizend kilometer, waardoor deze nu het verst van onze planeet verwijderd is. De maan lijkt nu kleiner dan normaal.
Meteoren
Ook tijdens de maand december zijn er enkele meteorenzwermen actief die voor vallende sterren kunnen zorgen.
Beginnen doen we met de Monocerotiden. Deze zwerm is actief van 27 november tot en met 20 december. Het maximum vindt dit jaar plaats op 9 december. Er zijn dan ongeveer 3 vallende sterren per uur zichtbaar van deze zwerm in het sterrenbeeld Monoceros.
Daarnaast is ook de meteorenzwerm σ-Hydrids actief van 3 december tot en met 20 december. Tijdens het hoogtepunt op 9 december zijn er ongeveer 7 vallende sterren per uur zichtbaar van deze zwerm.
De meest actieve zwerm deze maand is deze van de Geminiden. De zwerm is actief van 4 december tot en met 17 december en kent zijn maximum op 14 december. Bij ideale omstandigheden zijn er dan 150 vallende sterren per uur zichtbaar van deze zwerm. Het is dan net nieuwe maan, dus de maan zal geen stoorzender zijn. De meteoren zijn snel, helder en hebben korte sporen. Ze zijn te herkennen aan hun gelige kleur.
Ten slotte hebben we ook nog de Ursiden. Deze zwerm is actief van 17 december tot en met 26 december. Het maximum valt dit jaar op 22 december. Er zijn dan ongeveer 10 vallende sterren per uur zichtbaar. De meteoren van deze zwerm zijn traag en gelig van kleur.
