17 september 2022 - 4 min. lezen
5 reacties 5

Een derde van Pakistan staat onder water en de schade is geraamd op 30 miljard Amerikaanse dollar. Na maanden van extreme droogte sloegen de moessons uitzonderlijk hard toe en viel er meer regen dan de meesten ooit voor mogelijk hielden. Wetenschappers schrijven dit noodweer toe aan klimaatverandering.

De overstromingen begonnen midden juni, en tegen eind augustus sprak Pakistaans Minister voor Klimaatverandering Sherry Rehman van een “klimaatgedreven humanitaire ramp van epische proporties”. 33 miljoen mensen zijn getroffen, waarvan bijna 1500 doden. Tienduizenden stuks vee zijn verloren, meer dan de helft van de oogst is vernield en de schade aan infrastructuur, huizen en gebouwen is niet te overzien. In de ergst getroffen gebieden kan het volgens de laatste berichten nog zes maand duren vooraleer het water is weggewerkt. Door de natte en onhygiënische toestanden liggen bovendien ziektes op de loer, zoals cholera.

De laatste decennia toonden al dat Pakistan een klimaatgevoelig land is. Extreem weer is er niet ongewoon, vooral hitte en smog geven problemen. Volgens de Global Climate Risk Index 2020 stond Pakistan op de vijfde plaats wat betreft gevoeligheid voor klimaatimpact. Toch overtreffen de overstromingen van dit jaar alle verwachtingen. Of anders geformuleerd, het kan een voorbode zijn voor wat elders ook kan gebeuren.

Wat gebeurde er precies deze zomer?

Zware moessonregens na extreme hitte

Volgens Pakistaanse klimaatwetenschapper Fahad Saeed (zie BBC News bronartikel) zit Pakistan tussen twee weersystemen die het land erg gevoelig maken voor extreme events.

Ten eerste ligt in het zuiden de Indische Oceaan, die opgewarmd is waardoor er meer verdamping optreedt. De lucht, die zelf ook warmer is dan normaal, houdt meer vochtigheid vast.

Daarnaast werden zowel India als Pakistan in het voorjaar getroffen door extreme hitte en droogte. Het kwik rees tot 49 graden in Pakistan. Daardoor trad nog meer verdamping op. Door de hitte ontstond een sterk lagedrukgebied dat de vochtige oceanische luchtmassa’s naar zich toezoog en waardoor de moessons veel heviger waren dan normaal.

Satellietbeeld Pakistan (groen: akkers in de Indusvlakte) (NASA Worldview Earthdata / Wikipedia)

Gletsjers van de Karakoram

Dan is er nog de geografie van het land. Pakistan ligt op het Indische subcontinent, maar is in het noorden en westen begrensd door hoge bergketens. Die dragen bij tot het vormen van orografische neerslag. Ten westen liggen de kurkdroge Kirtar en Sulaiman Ranges, en in het noorden in Kasjmir ligt de geweldige besneeuwde Karakoram, deel van de Himalaya. Buiten de poolgebieden liggen hier de meeste gletsjers.

In het oosten en zuiden is Pakistan vrij plat, dit gebied is eigenlijk de overstromingsvlakte van de grote Indusrivier en haar zijtakken zoals de Sutlej. Alle afvloei van de bergen wordt door de Indus opgevangen. En omdat de bodem vochtiger is in de vlakte, liggen alle akkers van het land daar, alsook de meeste grote steden.

Overstromingen gebeuren omdat rivieren buiten hun oevers treden, maar in regio’s in de buurt van het hooggebergte ziet men een ander soort overstroming. Water van smeltende gletsjers vult gletsjermeren, en die kunnen zeer plotse overstromingen en grote schade veroorzaken.

Zowel de geografie, riviernetwerken, weersystemen en de beperkte paraatheid dragen bij aan de klimaatgevoeligheid van Pakistan. Maar hoe paraat kan je staan voor overstromingen van ‘epische’ proporties?

Paraatheid?

Klimatoloog Saeed beaamt dat de paraatheid ontoereikend was, deels omdat Pakistan een ontwikkelingsland is, maar hij waarschuwt dat eigenlijk geen enkel regime voorbereid is de magnitude van de overstromingen die ze daar nu zien. Dit kan overal gebeuren, en hij verwees naar de – in vergelijking kleine – overstromingen in België en Duitsland vorige zomer waarbij tientallen doden vielen en waar niemand op voorbereid was.

Wat ook sterk naar voor komt in het verhaal van Pakistan, is dat landen met een kleine voetafdruk vaak de grootste klimaatproblemen ondervinden, terwijl ze die niet of slechts minimaal veroorzaakt hebben. Die lijn kan zelf doorgetrokken worden naar het individu, de allerarmsten verliezen het meest.

Wie gaat de klimaatprijs betalen?

Volgens Our World in Data had Pakistan in 2020 een gemiddelde CO2 voetafdruk van 1,06 ton per persoon. Dat ligt onder het wereldwijde gemiddelde, en ook onder de voetafdruk die duurzaam zou zijn voor elke persoon op aarde (rond de 2 tot 3 ton per jaar). Ter vergelijking, België scoorde rond de 7 ton, de VS met 14 ton, en Qatar spant de kroon met 37 ton.

De vraag wordt dan ook steeds nijpender en relevanter, wie draait op voor de schade? Zo roept Pakistaans minister van Planning, Ahsan Iqbal, de internationale gemeenschap op, en vooral de groot-uitstoters, hun verantwoordelijk op te nemen om bij te dragen aan de heropbouw, en arme landen te helpen om klimaatbestendig te worden.

Kathelijne Bonne

Door Kathelijne Bonne

Als aardwetenschapper ben ik geboeid door hoe atmosfeer, bodem, oceaan en leven continu met elkaar in wisselwerking zijn en hoe die evenwichten door de geologische tijd heen veranderen. Daarover schrijf ik op mijn blog GondwanaTalks en nu ook voor NoodweerBenelux.


Verder lezen

Alles bekijken

Weersverwachting Ronde van Vlaanderen 2024

18 uren geleden - 6 min. lezen
13

Natte lente na een El Niño-winter

4 dagen geleden - 7 min. lezen