IJsheiligen liggen opnieuw op de loer. Gevaar voor vrieskou.
Van 11 tot en met 14 mei is het weer zo ver: dan komen de IJsheiligen aan de beurt. Volgens de volksweerkunde komt er na deze dagen geen nachtvorst meer voor. Dit was vroeger van belang voor het planten van gewassen, want nachtvorst tijdens de bloei kan verstrekkende gevolgen hebben voor de gewassen. Maar in hoeverre klopt de volksweerkunde in dit geval, en is vorst na de IJsheiligen uitzonderlijk?
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als liefhebber van het weer en klimaat aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Deel jouw eigen passie? Ben je geïnteresseerd om als vrijwilliger weergerelateerde artikels te schrijven? Contacteer ons dan via [email protected]
Einde van het winterseizoen
Traditioneel luidden de IJsheiligen dus het einde van het winterseizoen in. Hiermee werd het optreden van nachtvorst bedoeld, ofwel een minimumtemperatuur beneden 0˚C.
Laten we nu eens kijken wanneer de laatste nacht met vorst gemiddeld voorkomt. Op afbeelding 1 zien we de laatste dag met nachtvorst voor De Bilt, het hoofdstation in Nederland. Op afbeelding 2 zien we dit voor Ukkel, het hoofdstation in België. Beide grafieken hebben betrekking op waarnemingen op meethoogte (1,5 meter). De doorgetrokken lijn is het 20-jarige lopend gemiddelde, dat wil zeggen: het gemiddelde over de periode van 10 jaar voor een bepaald jaar tot 10 jaar na datzelfde jaar.
Wat onmiddellijk opvalt, is dat het 20-jarig gemiddelde nooit rond de IJsheiligen lag of ligt. In Ukkel viel in het verleden de laatste vorstdag gewoonlijk rond half april, eerder dan in De Bilt, waar het in de laatste paar dagen van april meestal nog tot vorst kwam. Enkele jaren kwam het wel na de IJsheiligen nog tot nachtvorst. In De Bilt kwam het in 1961 zelfs nog op 28 mei tot vorst. Voor Ukkel staat de meest laattijdige vorst op 22 mei 1955.
- Meet de temperatuur dankzij dit handig weerstation. Gedaan met het handmatig bijhouden van alle weerparameters. Dit kwalitatief en duurzaam weerstation is een must-have voor de weerliefhebber.
Sommige jaren was de vorst echter al vroeg het land uit en was de laatste vorstdag al half maart of nog eerder. In De Bilt zijn sinds 1901 slechts 9 jaren voorgekomen met vorst na de IJsheiligen, best uitzonderlijk dus. De volksweerkunde heeft het dus vaak bij het rechte eind gehad.
Nachtvorst in andere delen van de Benelux
In andere delen van de Benelux valt de laatste vorst meestal nog later, zoals in de Ardennen en het oosten van Nederland. Daar komt het een enkel jaar zelfs in juni nog tot vorst, bijvoorbeeld op 26 juni 2013 in de Hoge Venen.
Wat niet meegenomen is in ons onderzoek, is vorst aan de grond (op een meethoogte van 10 cm). Grondvorst kan zeer laat in het seizoen nog voorkomen. Op de zandgronden in het zuiden en oosten van Nederland kwam het vorig jaar op 4 en 10 juli lokaal nog tot grondvorst.
Effecten van klimaatverandering
Een ander belangrijk fenomeen is ook zichtbaar in de grafiek, met name in Ukkel. Afgelopen decennia is de laatste vorstdag alsmaar vroeger op het jaar genoteerd en het 20-jarig gemiddelde is verschoven naar het einde van maart.
- Een nuttig boek om te hebben in de boekencollectie. De vele vragen rond klimaatverandering of klimaatverstoring duidelijk uitgelegd.
In De Bilt is het effect iets minder duidelijk, maar ook hier verdwijnt de vorst eerder. Volgens schattingen van het KNMI zal de laatste vorstdag in 2050 gemiddeld tussen 22 april en 4 mei vallen. Niet alleen de timing verandert (de laatste vorstdag valt eerder op het jaar), ook het aantal vorstdagen vermindert.
Op afbeelding 3 is te zien dat het aantal vorstdagen in de Bilt de laatste jaren steeds minder is geworden. De effecten van klimaatverandering drukken dus steeds meer en meer hun stempel op de karakteristieken van het winterseizoen.
IJsheiligen 2020
De IJsheiligen lijken dit jaar nog wel te proberen om hun naam eer aan te doen. Zoals te zien is in de weerpluim van afbeelding 4, staat ons een warmere episode te wachten aan het eind van deze week.
- Wil je het weer ook beter begrijpen en kunnen voorspellen. Wij zijn enorme fan van dit boekje. Simpel en duidelijk!
Begin volgende week wordt het dan in één klap een stuk kouder en enkele runs gaan zelfs voor temperaturen dichtbij het vriespunt of zelfs er onder. Het zal er dus om spannen of de natuur nog een keer verrast zal worden door de vorst.
Vorst na de IJsheiligen is dus uitzonderlijk. Daarnaast valt de laatste vorstdag gemiddeld steeds eerder in het jaar en neemt ook het aantal vorstdagen voorzichtig af. Mogelijk brengen de IJsheiligen dit jaar 2020 nog wel vorst met zich mee.
Sommige linkjes bevatten affiliate
