3

Afgelopen week kwam het op meerdere plaatsen tot sneeuwval en dat, na een vrij zachte winter, zowaar tijdens de maand april. Op de ene plek resulteerde dit in een flink sneeuwtapijt, op een andere plaats viel er slechts een flinterdun laagje. Over de Ardennen viel er zo’n 10 tot plaatselijk 15 cm. Bovendien werden op 1 april 2022 op meerdere plaatsen record koude temperaturen gemeten. Maar hoe uitzonderlijk zijn sneeuw en kou in april eigenlijk in ons huidig opgewarmde klimaat? En is die kans kleiner geworden doorheen de 20e en 21e eeuw? In onderstaande blog gaan we na hoe deze kansen veranderd zijn door de jaren heen.

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.

Hoe uitzonderlijk was de sneeuwval van 1 april 2022?

Hoe uitzonderlijk zijn sneeuw en kou in april nu? Het is zo dat sneeuwdagen in april (dagen waarop er sneeuw of smeltende sneeuw valt) vroeger geregeld voor kwamen. Aan het begin van de 20e eeuw waren dit gemiddeld iets meer dan 2 sneeuwdagen per aprilmaand. Ook in de jaren 1970 waren de aprilmaanden vrij sneeuwrijk. April 1970 kende zelfs 9 sneeuwdagen in Ukkel en 11 in De Bilt! Op de figuur hieronder zien we echter dat de trend, de rode lijn, een negatieve richting heeft. Met andere woorden, het aantal sneeuwdagen in april is sterk afgenomen met de jaren. Tussen 2004 en 2015 was er zelfs geen enkele sneeuwdag in Ukkel in de maand april. Voor ons huidige klimaat, dat van 1991-2020, krijgen we gemiddeld nog een halve sneeuwdag in april. Of dus anders gezegd: ongeveer eens om de 2 jaar valt er tegenwoordig nog sneeuw in april te Ukkel.

Aantal sneeuwdagen in april te Ukkel door de jaren heen sinds 1901 (bron data: KMI).

Ook in Nederland kunnen we dezelfde trend afleiden. Ook hier was de aprilmaand van 1970 bijzonder sneeuwrijk, met 11 sneeuwdekdagen in Nederland. De trend laat echter, net zoals in Ukkel, een duidelijk dalende trend zien met tegenwoordig nog minder dan 1 sneeuwdekdag per aprilmaand. Zowel in Ukkel als De Bilt wordt sneeuw in april dus steeds zeldzamer in ons gematigde en reeds flink opgewarmde zeeklimaat…

Hoe uitzonderlijk waren de koude temperaturen van 1 april 2022?

Uitzonderlijke temperatuuranomalie

Ook gingen er met de sneeuw bijzonder lage temperaturen gepaard. In Ukkel kregen we zelfs de koudste 1 april sinds de metingen met een maximumtemperatuur van slechts 2.7 graden. Ook in De Bilt bleef het, net als in een groot deel van Europa trouwens, met maximaal 4.7 graden een tiental graden kouder dan normaal.

Over grote delen van westelijk en het centrale deel van Europa bleef het op 1 april zo’n 5 tot 15 graden kouder dan normaal (bron: TropicalTidbits).

Statistiek met overschrijdingskansen

Om nu na te gaan hoe uitzonderlijk die koude temperaturen waren gebruiken we data voor Ukkel en De Bilt tussen 1901 en 2021 (en voor Ukkel gecorrigeerd voor de open thermometerhut tot en met 1983). Hiermee berekenden we vervolgens een overschrijdingskans voor bepaalde maximumtemperaturen op een dag tijdens de maand april. Met andere woorden, we zochten de kans dat een bepaalde maximumtemperatuur wordt overschreden op een dag tijdens een aprilmaand.

We hebben deze kans geplot die als volgt geïnterpreteerd kan worden. De kans dat de maximumtemperatuur op een dag in april ongeveer 2°C (horizontale as) overschrijdt is nagenoeg 100% (verticale as). Dagen waarop de maximale temperatuur hieronder blijft komen dan ook zeer weinig of niet voor. De kans dat het op een dag in april warmer wordt dan 12.5°C is ongeveer 50% voor zowel Ukkel (bovenste box) als De Bilt (onderste box).

Overschrijdingskans (verticale as) voor een maximumtemperatuur (horizontale as) in april sinds 1901 (bron data: KMI en KNMI)

De zwarte stippellijnen geven vervolgens de maximumtemperatuur weer die op 1 april 2022 gemeten werd in Ukkel en De Bilt. Hierdoor kunnen we dus afleiden dat de overschrijdingskans voor zulke koude temperaturen slechts 0.25% is voor Ukkel en 0.78% voor De Bilt, wanneer we alle 3600 aprildagen sinds 1901 in rekening brengen. Dat de temperatuur zo laag bleef in de maand april is dus wel erg uitzonderlijk! In Ukkel was het dan ook de koudste 1 april sinds het begin van de metingen.

Foto: Alexander Manhaeghe / Wortegem-Petegen (1 april 2022).

Rekening houdend met het opgewarmde klimaat

We hebben hierboven echter twee zaken niet in rekening gebracht: het veranderende klimaat en de decade van de maand. Het is namelijk zo dat, indien we iets willen zeggen over hoe uitzonderlijk de huidige temperaturen waren, data uit 1901 niet representatief zijn. Er is een namelijk een stijgende trend zichtbaar wat betreft de gemiddelde maximumtemperaturen. We moeten hier dus rekening mee houden…

De evolutie van de gemiddelde maximumtemperatuur tijdens de maand april sinds 2021 (bron data: KMI en KNMI).

Wanneer we dan alle data bekijken tussen 1991 en 2020 (ons huidige klimaat), vinden we een respectievelijke overschrijdingskans van 0.12% in De Bilt en 0% in Ukkel. Dit wil dan ook zeggen dat de maximumtemperatuur van 2.7 graden in Ukkel de koudste maximumtemperatuur was van alle 900 aprildagen tussen 1991 en 2020. Dit resulteert in een theoretische kans van 0%. Een erg uitzonderlijke situatie die nog nooit eerder gebeurd was in ons huidige klimaat dus!

Rekening houdend met de decade van de maand

Naast het evoluerende klimaat, is het ook van belang rekening te houden met de tijd en dus de decade van de maand. Ten opzichte van het begin van de maand schijnt de zon namelijk ruim langer op het einde van april. Dit terwijl ook de intensiteit van de inkomende zonnestraling al flink toeneemt. Het is dan ook logisch dat de kansen op koud weer afnemen naarmate de aprilmaand vordert. In de tweede en derde decade van de maand april zijn de koude temperaturen die op 1 april 2022 gemeten werden dan ook nog niet voorgekomen in De Bilt en Ukkel.

Foto: Kurt de Meue (1 april 2022).

Conclusie

Dit brengt ons tot de conclusie van ons artikel. Dus hoe uitzonderlijk zijn sneeuw en kou in april nu? Zoals hierboven duidelijk werd, zijn er verschillende manieren om uit te drukken hoe sterk de kans op sneeuw en koude in april veranderd is. We moeten daarbij dan ook wel rekening houden met het veranderende klimaat en de decade van de maand. Het in rekening brengen van deze factoren laat ons toe te stellen dat de kans op zulke koude temperaturen erg klein geworden is en het dus een bijzondere gebeurtenis was!

Uit alle analyses blijkt namelijk dat de kansen op sneeuw en koude duidelijk afgenomen zijn met de tijd. Wanneer we een vergelijking maken met het klimaat aan het begin van de 20e eeuw, zien we dan ook duidelijk een verschuiving in de sneeuwkansen en de temperaturen voor de maand april. Dit ligt in lijn met de verdere opwarming van de Aarde, en het is de verwachting dat koudere temperaturen steeds minder vaak zullen voorkomen dan nu reeds het geval is de komende decennia…

Delen


Verder lezen

Alles bekijken