Arabische Zee: hoe de ‘CIN’ onweer in de kiem smoort
1
De Arabische Zee toont een opvallend verschijnsel: het zeewater is zoals gewoonlijk warm, wat normaal is op die breedtegraad, en bovendien zindert de lucht onder zowel een hoge Lifted Index als hoge CAPE-waarden, tot een verbijsterende 5000 Joule per kilogram – een ongeziene waarde in de Benelux. En toch is daar geen vuiltje aan de lucht, naast een beetje lage bewolking. Laten we eens kijken naar het amalgama aan factoren die bijdragen tot deze toestand en hoe CIN onweer in de kiem smoort.
Onweer ontstaat door onstabiliteit. De CAPE, Lifted Index en windschering zijn factoren die daar een grote rol in spelen. We hebben deze al uitvoerig besproken in zowel weerberichten als beschrijvende artikels. De Arabische Zee die vlakbij extreem hete landmassa’s ligt (denk: India) is een goed voorbeeld om de wisselwerkingen tussen deze parameters te illustreren, en dan vooral de invloed van de CIN: de Convective Inhibition.
De CIN voorkomt dat onweer kan losbarsten en houdt de lucht sereen en stabiel.
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Wat is CIN?
CIN staat voor Convective Inhibition of convectieve remming, een parameter die uitdrukt hoeveel energie een luchtpakket moet overwinnen om te stijgen en convectie te starten. Het wordt meestal uitgedrukt in joule per kilogram (J/kg). Hoe negatiever de waarde, hoe sterker de onderdrukking van convectie en hoe kleiner de kans op onweer.
CIN is als het ware een soort “deksel” op de atmosfeer: het voorkomt dat warme, vochtige lucht opstijgt en buien vormt. We zagen dat CIN meespeelde in Tornado Alley in de VS eerder deze week, wat het risico op zwaar weer in het gareel hield.
Hoe ontstaat CIN?
Je kan op weerkaarten gemakkelijk aflezen waar de CIN hoog is. Maar hoe deze ontstaat is ook interessant. CIN ontstaat meestal wanneer zich een stabiele laag boven een warme onderlaag bevindt, zoals een droge of warme luchtlaag boven een vochtige koelere luchtmassa. Zo’n situatie doet zich voor bij dalende lucht (subsidentie) of via de aanvoer van droge continentale lucht.
Pas als er voldoende energie beschikbaar is om die toestand te doorbreken, kan convectie ontstaan.
- Terugblik: Convectief seizoen trekt zich op gang in Europa.
Tropische zee door land omsloten: hoge CAPE en Lifted Index
Waarom zijn de CAPE en de Lifted Index zo hoog in de Arabische Zee? Het zeeoppervlak is er warm, zowel door de ligging bij de evenaar, als door het feit dat het om een grotendeels door land omsloten waterbekken gaat. In feite heeft deze geografie veel gemeen met de Golf van Mexico waar de CAPE zeer hoge waarden bereikt en waarvan de geladen lucht een van de triggers is voor extreem weer in de VS.
- Kans op extreem weer in Tornado Alley.
- Eerder in april: Extreem weer in de VS: supercellen en tornado outbreak
De instraling en het warme zeewater uiten zich in veel verdamping en een dikke, vochtige luchtlaag aan het oppervlak. Deze warme, vochtige lucht is licht en potentieel sterk stijgend, wat leidt tot hoge CAPE-waarden – die overigens aan de evenaar courant zijn, maar toch vaak iets hoger lijken te klimmen boven de Arabische Zee en de Golf van Mexico.
In het geval van de Arabische Zee is de bovenlucht vaak relatief koel of droog, waardoor een temperatuurverschil ontstaat tussen onder- en bovenlucht. Dit maakt de Lifted Index sterk negatief. Dat wijst op een grote potentiële onstabiliteit. Maar zonder triggers, zoals een frontaal systeem, blijft alles op z’n plaats.
Arabische Zee: temperatuur zee en lucht
Hoe zit het nu boven de Arabische Zee? We bekijken enkele parameters.
Aan de oppervlakte bedraagt de zeetemperatuur zo’n 30 graden, normaal in de tropen en zeker als die zee omgeven is door land en geen invloed geniet van koudere zeestromingen. 2 meter boven het oppervlak meet de lucht nog steeds zo’n 30 graden. We stijgen nu verder omhoog. Op 500 meter is de lucht meer dan 30 graden warm, vooral in het noorden. Wat verder op zee, iets meer ten zuiden, schommelt het kwik rond de 26 graden, iets minder dan vlak boven het zeeoppervlak. Maar hoger, op 750 m, is de lucht opnieuw iets warmer, en op 1000 meter zelfs nog ietsje warmer.
Dit is een goed voorbeeld van hoe de CIN onweer in de kiem smoort. Extreem weer krijgt geen kans omdat hogere warme en droge lucht boven vochtige iets minder warme lucht ligt.
Vandaar dat de satellietbeelden enkel wat lage bewolking vertonen. Luchtbellen kunnen niet opklimmen, hoeveel potentiële energie ze ook bezitten. Maar waar komt die droge warme lucht vandaan?
Hete lucht uit de woestijn
De windrichting, die op haar beurt wordt gestuurd door de ligging van de drukgebieden, is voordelig voor de aanvoer van kurkdroge lucht uit de woestijn. Een hogedrukgebied in de Arabische Zee, halverwege het Jemenitische eiland Socotra en de kust van India, trekt lucht uit de Arabische woestijn aan.
Terwijl de lucht vlak boven het zeeoppervlak begrijpelijkerwijze vochtig is, is het beeld totaal anders op 1000 meter, met slechts 20% vocht (zie weerkaart hieronder). Droge hete lucht zowel van het Arabisch Schiereiland als van het momenteel snikhete Iran en Pakistan, dragen ertoe bij dat relatief warme en vochtige lucht van de Arabische Zee niet kan stijgen.
Kortom, de lucht boven de Arabische Zee staat onder hoogspanning. Maar zonder vonk, gebeurt er niets en is de lucht zo stralend als in een Arabisch sprookje.