Onweer 25 en 26 mei 2009

Naar goede gewoonte graaf ik regelmatig eens het weerarchief uit naar bijzondere gebeurtenissen op vlak van de weerkunde. Hieronder krijgt u een globaal en samenvattend beeld van de hevige onweders op 25-26 mei 2009. Nog altijd hebben weermodellen en meteorologen het in deze tijden van hoogtechnologische materialen moeilijk om een genuanceerde voorspelling te bieden wat betreft de kansen op onweer.

• Als onweerliefhebber kan je eigen stormglas uiteraard niet ontbreken in de woonkamer! Dit object laat zien of er slecht weer op komst is ⚡

Onweer 25 en 26 mei was aangekondigd

Enkele dagen voor 25 mei 2009 was dit ook het geval al kunnen we al bij al wel stellen dat het Amerikaanse weermodel (GFS) reeds vrij vroeg de ernst van de situatie in de smiezen kreeg. Onderstaande weerkaarten simuleren enerzijds de cape-kaarten en anderzijds de lifted index.

• Cape: energie in de atmosfeer waarvan een onweersbui kan profiteren. Hoe hoger deze waarde, hoe onstabieler. Meer info in onze gids voor extreem weer.
• Lifted index: temperatuurverschil van een luchtdeeltje tussen grondniveau en 500 hPa. Indien de lifted index sterk negatief is, blijft het luchtdeeltje verder stijgen in de atmosfeer waardoor grote bloemkoolwolken een kans krijgen.

Zoals u kan zien lopen de cape-waarden en de lifted index behoorlijk uit de hand. De waardes die het Amerikaanse weermodel twee dagen op voorhand berekend kunnen worden gelijkgesteld met waarden die ze in Tornado Alley halen bij een ‘doordeweekse’ tornado set-up.

Voor de Benelux betekent dit al heel wat. Wanneer een bui dus in de vooravond in het westen van België zou ontstaan, kan deze al snel zware eigenschappen aannemen in de vorm van wind en/of hagelschade.

• Wil je zelf het weer begrijpen en voorspellen? Extra handig wanneer vrienden en/of familie dat vragen. Wees een echte expert!

Naast de grootschalige energie die aanwezig zou zijn op 25/26 mei 2009 moeten we ook altijd rekening houden met de dynamische component. Voor stormjagers is de overlap tussen beiden (dynamiek en onstabiliteit) van essentieel belang omdat de kansen op windhozen en/of squalllines exponentieel toeneemt. De onderstaande weerkaart toont deze overlap met de Supercell Composite Parameter.

In de gebieden met de dikste lijnen kunnen zich zeer zware buien ontwikkelen welke gebruik maken van de onstabiliteit en windschering in de atmosfeer. Zoals u kan zien liggen de kansen het hoogst in het noordwesten van België en het zuiden van Nederland.

Waarschuwing Estofex voor fel onweer

Een Europese werkgroep waarvan de weerkaarten ook op deze website te bespeuren vallen, kondigt een level 2 waarschuwing aan. Dit betekent voor de betrokken gebieden een verhoogde kans op noodweer met mogelijke schade door wateroverlast en/of windverschijnselen. Aangezien er een brede warning van kracht is, moeten we beducht zijn voor significante en algemene overlast.

Dag van het spektakel

Ziezo… Nu de meest stressvolle uren achter de rug zijn, kunnen we vandaag en vannacht ‘genieten’ van flink wat spektakel in de atmosfeer. De cape en lifted index werken zeer goed mee en ook de windschering is favorabel voor extreme windverschijnselen. In de ochtendperiode hebben we echter wel één probleem.

• Onweer op komst? Check onze live onweerradar

Een complex met onweders (MCS) heeft zich in het noorden van Frankrijk (op de foto ten oosten van Limburg) ontwikkeld en trekt met een grote lap bewolking over de Benelux. Dit betekent voor vele regio’s een tempering van de temperatuur waardoor ook de onstabiliteit flink achterwege zou blijven.

Situatie tussen 13:00 en 18:00

In het tijdsbestek van enkele uren (5 uur) werden boven de Benelux nauwelijks bliksemontladingen geregistreerd. De temperatuur kon door de dagelijkse gang weer flink oplopen (richting 25-30°C) en de dauwpunten stegen richting 20°C. Alles gecombineerd werd opnieuw duidelijk dat het ergste van het onweer waarschijnlijk nog moest komen en daarvoor moet u vooral naar de bovenstaande afbeelding kijken.

• Kunnen we aan de hand van bewolking voorspellen wat er later op de dag kan gebeuren? Jazeker! Dit boek helpt je op weg.

De thermische vore nabij het lagedrukgebied is van primordiaal belang omdat deze ieder moment kon ontploffen in de vooravond en zo een mesolow kon triggeren (uitdiepen van het reeds aanwezige laagje boven FR). Indien deze synoptische situatie zich kon handhaven moesten ze in het noorden van Frankrijk opletten voor significante windschering welke destructief kon zijn.

Onderstaande afbeelding toont reeds geborrel ten zuidwesten van de Belgische kust. De atmosfeer was doordringen van een hoge onstabiliteit en spontaan ontstonden onweersbuien op nadering van het koufront.

Een drietal uur later waren de diverse onweders aan de Belgische kust geklonterd tot een grootschalig gebied met onweer en felle windstoten. Vooral het zuiden van Zeeland en de westkust van Nederland kregen het zwaar te verduren met constante bliksemontladingen en felle regenval. Dat is een typisch verschijnsel voor een MCS. Merk trouwens ook op dat het gebied altijd aan de zuidoostelijke zijde regenereert. Dit kwam waarschijnlijk door de warmere temperaturen aan de oostelijke kant van het onweerscomplex en door de gunstige windschering.

Op diverse weerfora werd al druk gediscussieerd en gefoeterd. Was dit het onweer? Velen hadden tot op de vooravond niets gezien van hetgeen iets heel zwaar ging worden. De cape haalde toch destructieve waarden en de windschering was toch ook in orde? Waarom bleef het grote onweer in het binnenland dan uit. Vragen waarop velen geen antwoord op wisten, maar waar ze binnenkort wel een antwoord zouden op krijgen…

Situatie tussen 20:00 en 04:00

En dan zat het speld op de wagen natuurlijk. Het was of de weergoden wisten dat we snakten naar een mooi zomers onweer met alles en eraan. De thermische vore met het mesolow bereikte nu het noorden van Nederland en de grens met België. Omstreeks kwart voor 10 werden de eerste contouren zichtbaar van een neerslaggebied welke een zeer zware bui omsloot.

De satellietbeelden en de radarbeelden deden vele weerliefhebbers verstommen met het ontstaan van een nieuw en krachtig MCS. Iets te noorden van Parijs werden omstreeks 23:00 zware hagelstenen gesignaleerd met een doorsnede hoger groter dan 5cm en ook de bliksemontladingen rezen de pan uit. De thermische vore met het mesolow begon uit zijn voegen te barsten en alles trok met een significante snelheid richting België.

De bovenstaande kaart toont de trekrichting aan van de zware cel (supercell) in het noorden van Frankrijk. De kruisjes wijzen op bliksemontladingen en de rode kern waarschuwt voor zeer zware neerslag/hagel/noodweer. De trekrichting was richting het centrum van België en het zuiden van Nederland.

• Haal je eigen supercell in huis met dit indrukwekkend canvas. Gegarandeerd spektakel in de woonkamer!

De explosie van de thermische vore is op onderstaande animatie heel duidelijk zichtbaar. (vanaf 22:00)

Op onderstaande afbeelding een zeldzaam kaartje van de weerradar. We zien de paarse kern in de bui visueel en dat duidt aan dat we spreken over noodweer in en nabij deze kern. Hagel met doorsnedes hoger dan 10 cm werden geobserveerd in het noorden van Frankrijk en deels ook in het westen en centrale deel van België. Bliksemfrequentie nabij de kern ligt gevaarlijk hoog met honderden ontladingen per minuut en ook de kansen op windschade zijn hierbij zeer reëel.

Wat ook opmerkelijk is nabij deze supercell zijn de andere meer discrete cellen. De MCS bestaat als het ware uit diverse lokale onweerscellen welke later gaan clusteren op één lijn. Estofex had hiervoor ook uitdrukkelijk gewaarschuwd en de squalline werd enkele uren later een feit in Nederland. Net voor een squalline kunnen rukwinden (downburst) ongemeen hevig uithalen en dat zorgde in die regio’s voor grote schade.

Onderstaand radarbeeld toont een squalline zonder bliksemregistratie en de andere met. U ziet dat er heel wat bliksemontladingen geregistreerd worden.

Uit onderstaande bliksemregistratie kan worden opgemaakt dat België en Nederland tussen 24 mei 2009 en 27 mei 2009 meer dan 65 000 bliksemontladingen hebben opgevangen. Een zeer groot aantal, maar geen record. Voor weeramateurs en meteorologen een dag die we nooit zullen vergeten en waarin we heel wat lessen hebben getrokken.

Hoe een lagedrukgebied nabij Parijs zo exponentieel kon groeien en waarin diverse onweerparameters zoals cape en lifted index van heel groot belang wezen te zijn voor een nauwkeurige voorspelling.

Bronnen: KNMI.nl – wetter3.de – buienradar.nl – sat24.com – lightningwizard.com – estofex.org

Sommige linkjes bevatten affiliate