Winterse signalen (deel 2): Verzachting met regen en wind

Het vorige artikel over de winterse signalen is alweer 2 weken geleden. Het was tijdens deze periode aan de koele kant met een (licht) winterse toets. In tegenstelling tot de vorige jaren was het koudere weer er dit jaar dus al vroeger bij. Minder goed nieuws in dit artikel, want er komt een duidelijk zachtere periode aan met veel regen en wind. Begin december lijken we echt herfstweer te krijgen. We kijken echter niet alleen naar de weerkaarten voor komende week, maar ook naar de signalen voor het vervolg en die zien er nog steeds niet zo slecht uit.

• Volg onze weerberichten via Facebook op NoodweerBenelux.
• Op zoek naar mooie weerfoto’s? We zijn ook actief op Instagram.
• Het online weerbericht vinden jullie op ons Youtubekanaal
• Wat is de startpositie van de winter 2018-2019?

Zachte en wisselvallige periode op komst

De combinatie van onze artikelreeks ‘Winterse signalen’ en de titel ‘Verzachting’ klinkt voor de meesten waarschijnlijk als een contradictie. Dat is het uiteraard ook. Het is echter de bedoeling van deze artikels om wat verder te kijken dan de volgende dagen en het algemene patroon op het noordelijke halfrond, met specifieke aandacht voor Noord-Europa en Siberië, te beschrijven. Het is duidelijk dat we vanaf woensdag de zachte toer op gaan met sinds lange tijd nog eens echte ouderwetse Atlantische regenzones.

Er blijven echter signalen op groen staan voor winterweer later deze maand en tijdens de komende periode. Afgelopen dagen werden we in België dan wel getrakteerd op een eerste winterprikje, maar we mogen niet vergeten dat het nog altijd maar november is! Een echte herfstperiode met regen en wind heeft ook zijn charme.

Eerste prikje van koning winter

Vorige 2 weken zagen we een duidelijke afkoeling in de Benelux onder invloed van hoge druk in Noord-Europa. Een Scandihoog werd gevormd en aan de oostflank van dit drukgebied werd gevoelig koudere lucht vanaf het oosten naar de Benelux gepompt, mooi zoals de theorie van de winterkaarten dit voorschrijft. Uiteraard, het is nog maar november en de koude begint zich nog maar net te nestelen in de brongebieden, waardoor de Benelux een eerder lichte winterprik.

Met een zelfde drukconfiguratie in januari of februari kan het gemakkelijk -10°C worden in gunstige omstandigheden. Tijdens enkele nachten kwam het tot nachtvorst en de maxima bleven overdag regionaal onder 5°C.

In de Ardennen viel meermaals sneeuw, maar ook in het noorden van Nederland en het zuidwesten van Vlaanderen werd er lokaal een sneeuwdekje gevormd. Dit prikje van de winter houdt tot dinsdag aan, maar daar komen we later op terug.

Sneeuwdek Eurazië en Noord-Amerika

De negatieve anomalie van het sneeuwdek in West-Rusland is afgelopen 2 weken bijna helemaal weggewerkt, zo snel kan het gaan. Koude lucht vanaf het noordoosten in combinatie met neerslag heeft een snelle uitbreiding van het sneeuwdek opgeleverd. Voor het verdere verloop van de winter is dit uiteraard gunstig.

Hoe kouder onze brongebieden zijn, hoe kouder het ook bij ons kan worden. En hoe meer sneeuw, hoe stabieler de koude zich ginder ook nestelt. Het is wel opvallend dat er in grote delen van Centraal- en Zuid-Scandinavië nog betrekkelijk minder sneeuw ligt dan normaal. Volgende dagen verwacht ik hier echter veel sneeuw.

Op de tweede kaart is te zien hoe er in grote delen van Oost-Europa en ook Noord-Scandinavië nu ook sneeuw ligt. Vooral in Scandinavië was het dit jaar lang wachten op echte sneeuw van betekenis en bovendien is er in het centrum en zuiden nog steeds geen sneeuw aanwezig. Onlangs werd er in Finland nog een artikel gepubliceerd waarin wetenschappers aanhaalden dat de sneeuwhoeveelheid (tijdens het begin van de winter) in Finland snel achteruit gaat. Gelukkig nu dus een stabiel sneeuwdek in Lapland (tot 30 cm) dat zich geleidelijk naar het zuiden zal uitbreiden.

Onderstaande kaart laat zien dat er deze week nog veel extra sneeuw verwacht wordt in Noord- en Oost-Europa. Het mag bij ons dan wel zachter worden, de winter krijgt meer grip op andere delen van Europa en op onze brongebieden! Dat is, zoals vaak aangehaald, zeer positief voor winterweer bij ons.

Actuele zeewatertemperaturen

De kleurenkaart van de anomalie in afwijking van zeewatertemperaturen toont net als vorige keer weer enkele opvallende gebieden. De zwakke El Nino is mooi zichtbaar,maar het is nu wel duidelijk dat deze niet echt uitgesproken zal worden. De effecten van deze El Nino op Europa zullen dan ook zeer beperkt blijven. Wat mij ook opvalt is dat de Middellandse Zee aanhoudend warmer blijft dan normaal.

Er blijft dus extra energie voor handen om pittige onweersbuien en neerslag te genereren bij koude advectie op hoogte. Alle landen rond de Middellandse Zee houden komende periode dus nog best rekening met lokale, overvloedige neerslag (ook mogelijk de zuidkant van de Alpen).

Het tripoolpatroon in de noordelijke Atlantische Oceaan is afgezwakt, maar wel nog steeds present. Dit is bevorderlijk voor een positieve NAO , met meer depressies rond IJsland (daar waar de afwijking positief is). Op basis van deze anomaliekaart, met beduidend hogere temperaturen in de Golf van Mexico, is de kans op actieve depressies vanaf het zuidwesten dus groter.

Het Noordzeekanaal heeft momenteel een oppervlaktetemperatuur van ongeveer 13°C, wat nog steeds iets zachter is dan normaal voor deze tijd van het jaar. Dichter bij de kust is deze afwijking veel minder, dit omwille van de sterke afkoeling van het oppervlaktewater van de afgelopen periode. Vanaf woensdag stijgen de temperaturen vanaf het westen naar dubbele cijfers, waardoor de Noordzee wel weer zal opwarmen, althans langs de kust.

Bemerk ook het IJselmeer, dat veel kouder is dan normaal. Het is één van de enige gebieden waar dat het geval is. De Botnische Golf is bijzonder warm momenteel en dat is uiteraard niet positief.

SPV

De stratosferische Polar Vortex blijft ons sterk interesseren en terecht! Er is bewezen dat een zwakke SPV de kans op winterweer in de EU bevordert en al zeker als deze helemaal instort (SSW). Voor meer informatie daaromtrent verwijs ik graag door naar het vervolg van dit artikel.

Onderstaande grafieken tonen aan dat we allesbehalve met een gezonde SPV zitten. Van een stabiele aansterking is geen sprake. De kracht neemt namelijk regelmatig af en in de loop van deze week zou dit wel eens zeer uitgesproken kunnen zijn. Een split, SSW, zie ik er nog niet meteen aankomen maar uiteraard kan dat later deze winter wel het geval zijn. Bovendien is een verzwakking (door opwarming of verplaatsing) van de SPV vaak al genoeg om de kansen op winterweer te verhogen. Op basis van de tendens die we de afgelopen dagen zagen, is de SPV dus zeker een winters signaal dat op oranje of zelfs op groen staat!

We zien het rode lijntje graag onder 0 gaan, maar daarop is het waarschijnlijk nog wel even wachten,

AO en NAO

Op basis van onderstaande grafiek is te zien dat de AO-index negatief zou blijven wat een indicatie is voor hoge druk in de noordelijke gebieden. Dat is alvast een positief signaal,

De NAO-index wat een indicatie is voor de sterkte van de straalstroom (luchtdrukverschil IJsland-Lissabon) stijgt richting begin december tot neutraliteit. Dit komt mooi overeen met een toenemende invloed van de Atlantische Oceaan. Op de grafiek zijn echter voldoende opties te zien die tijdens december terug negatief gaan. Dit is zeker geen gebeurde zaak!

TPV – straalstroom

De TPV (troposferische Polar Vortex) of gewoon straalstroom is en blijft de motor van ons weer. Ook collega Samuel heeft hier een artikel over geschreven en ik raad iedereen aan, die wil bijleren over de dynamica en de motor van ons weer, om dat te lezen. Meer informatie over deze band van hoge windsnelheid is te vinden via bovenstaande link. Een zwakke straalstroom geeft aanleiding tot meer blokkades, terwijl weersystemen bij een krachtige straalstroom sneller passeren. Wel, de verzachting die we deze week gaan krijgen, is het gevolg van een aansterkende jetstream die West-Europa nadert.

Momenteel is de straalstroom nog zwak met sterke meanderingen. Dat is ook duidelijk op onderstaande kaart. Een jetstreak (versnelling van de straalstroom) die gepaard gaan met depressievorming ligt nog ver weg op de Atlantische Oceaan en heeft daarom nog geen invloed op ons weer. Een noordelijke tak van de JET ligt over Noord-Frankrijk en dat verklaart de neerslagzone die we vandaag kregen.

Komende week komt de jetstreak (paarse kleur) dan dichterbij en verplaatst de zone met actieve depressie-vorming zich richting de UK. Dit zal de dooddoener ziin voor ons winterprikje. De hogedruk nabij Scandinavië is nog niet opgewassen tegen het geweld vanaf het westen, waardoor deze helemaal zal weggedrukt worden. Vergelijk het met een bezemsteel die plots alles komt opkuisen. De bijhorende neerslag kunnen we uiteraard wel gebruiken.

Op onderstaande kaart van de jetstream is de meandering bijna helemaal verdwenen. Een weer actieve JET ligt west-oost pal op België. We spreken zo over een WC (West-Circulatie) waarbij actieve depressies vanaf de Atlantische Oceaan aangevoerd worden.

De geblokkeerde situatie die ons nu kouder weer geeft, wordt (tijdelijk) helemaal opgekuist door een krachtige jet. Depressies geraken terug tot bij ons en gaan de nodige neerslag opleveren.

Weersverwachting

Afgelopen week was de onzekerheid nog zeer groot, maar nu kunnen we er niet meer omheen. Vanaf woensdag wordt het gevoelig zachter. Een activering van de straalstroom zorgt ervoor dat depressies gevormd worden en postvatten nabij het Verenigd Koninkrijk. Zij die de weerkaarten analyseren weten dan al genoeg, een ZW-wind met regen en zachte temperaturen.

Op zich ‘echt herfstweer’ dat we normaal elk jaar tijdens november-december wel eens krijgen. Meestal resulteert dit dan in enkele ouderwetse regenzones en stormachtige windvelden. Het is uiteraard nog te vroeg om te voorspellen wanneer we deze precies over ons heen zullen krijgen, maar een blik op de weerpluim toont wel aan dat deze zullen komen. Wie meer info wil over hoe je de pluim het beste kan analyseren en wat al die lijntjes nu precies betekenen, kan dit artikel nog eens doornemen.

December zal zacht en wisselvallig beginnen, maar de tendensen voor december zien er niet zo slecht uit. De actieve straalstroom lijkt geen eindeloos leven beschoren, waardoor deze terug meer gaat meanderen. We zien al enkele runs opnieuw de opbouw van hoge druk terugkomen, waardoor het sowieso interessant blijft. Neem daarbij de zwakke Polar Vortex en het uitbreidende sneeuwdek en de winter zou wel eens sneller kunnen terugkomen dan we denken.