Winterdiscussie januari 2017

Met de winterse perikelen begin dit jaar zouden we het bijna vergeten. Vanwege het voltallig team van NoodweerBenelux wensen we iedere bezoeker van dit artikel en onze website een mooie start van 2017. Geluk en gezondheid kunnen we helaas niet afdwingen, toch wensen we jullie dit in overvloed. Dat 2017 een mooi weerkundig jaar mag worden met nieuwe boeiende updates op onze social media Facebook en Twitter.

Startpositie van de winter in 2017

Naar goede gewoonte kunnen jullie straks opnieuw reageren onderaan dit artikel. Besprekingen en/of vragen graag onderbouwen met eventueel weerkaarten of de ervaring die veel mensen hebben opgedaan de afgelopen jaren. Zo kunnen we het kenniscentrum sterk blijven activeren.

Verdorie, spijtig, ‘t is niet mogelijk… Termen die we begin januari meermaals hebben gebruikt. De opbouw van een Atlantische hogedrukgebied werd in de steigers gezet. Menig winterliefhebber stond op scherp vanwege de uitstroom van bijzondere koude luchtmassa’s uit het noorden van Europa. Deze arctische aanval leek uiteindelijk een muis te baren wat betreft winterweer in de Lage Landen. Het toont nog maar eens aan dat ondanks een goede tot uitstekende setting binnen de 144 uur het toch nog verkeerd kan uitdraaien.

Om dit alles even te kaderen heb ik er de uitvoer bij genomen van het ECMWF-weermodel op 28 december 2016. NoodweerBenelux stond in rep en roer vanwege de pracht van de vinger op de Atlantische Oceaan. De aanvoer van maritieme luchtmassa’s uit het westen werd geblokkeerd en koude polaire lucht zag haar kans om richting het zuiden uit te stromen. Een scenario met een potentiële sneeuwdump voor de Lage Landen werd ingetekend. De ontnuchtering kon niet uitblijven.

Hieronder heb ik de weerkaart neergezet van de uiteindelijke configuratie op de weerkaarten. 7 januari 2017 werd voor de Lage Landen gekenmerkt door een log hogedrukgebied over de Atlantische Oceaan. Het lijkt op een Bartlett-hogedrukgebied dat met een diffluente/zwakke stroming uit het westen/zuidwesten de koude langzaam uit de Benelux zal duwen. Dit proces voltrekt zich in de loop begin januari 2017 met winterse problemen door onderkoelde neerslag.

Er werd in mindere mate sneeuw gerapporteerd door de invloed van het hogedrukgebied en een dikke smeltlaag die door weermodellen minder fors werd ingetekend. Allemaal cruciale elementen die het winterse gevoel van sneeuw de kop indrukten. Om nog maar te zwijgen van de mensen in het westen van België, daar hebben ze amper motsneeuw gezien.

Situatie in de stratosfeer

Meerdere keren tijdens de winterperiode zien we analyses voorbijkomen op social media over de stratosfeer. Een fancy parameter die voor mij alvast een grote flater heeft gemaakt in het eerste deel van de winterperiode 2016-2017. Tot in november hadden we een bijzonder verzwakte stratosfeer op quasi alle niveaus. Er werd op Twitter bijna een ‘ijstijd’ aangekondigd vanwege de grote kans op een volledige destabilisatie van de PV.

Vandaag – 7 januari 2016 – moeten we vaststellen dat de stratosfeer en haar bijbehorende Polar Vortex een bijzonder ingewikkeld systeem is dat zich in 1.2.3 kan terugplooien tot een normale compacte variant. Ondanks die compacte PV tijdens december kwam uiteindelijk een poging tot blokkade op de proppen terwijl wordt aangenomen dat een downwelling al een tijdje was afgelopen. Het lijkt alsof de weerkaarten in slowmotion hebben gereageerd op deze warming in de stratosfeer en pas bij een compacte PV opnieuw interessant werden.

Visie Judah Cohen op de winter

Onze wetenschapper die gekend is van aer.com baseert zich jaarlijks op de hoeveelheid sneeuwval in Siberië. Ook de toename van de sneeuwval in oktober is een parameter die hij linkt met winterweer in West-Europa. Zo zou een sneeuwdek met een grote omvang boven Siberië een invloed uitoefenen op de stratosfeer welke vervolgens een terugkoppeling maakt met de positie van lage- en hogedrukgebieden in de troposfeer.

Ondanks een forse toename van het sneeuwdek in oktober 2016 – dacht zelfs dat het met een record was – zien we nog steeds weinig invloed van oftewel een Russische beer of een solide blokkade op de Atlantische Oceaan.

Het wordt na de winter van 2015-2016 behoorlijk warm onder de voeten van Judah aangezien zijn vorige forecast met de SAI-Index volledig de mist in ging. We hebben natuurlijk nog 2 maandjes te gaan deze winter, dus wie weet wordt de heer zijn vel nog gered.

AO- en NAO-index en terugkoppeling naar troposfeer

Naast een verzwakte Polar Vortex, een snelle en forse hoeveelheid sneeuw boven Siberië is er ook nog de AO en NAO. Zonder al teveel in detail te treden – het volwaardig artikel is namelijk hier te lezen – is de AO en NAO een graadmeter voor de positie van lage- en hogedrukgebieden. Negatieve NAO’s zijn interessant voor West-Europa terwijl positieve NAO’s ons het gevaar van een zonale luchtcirculatie brengen.

Op onderstaande afbeelding zien we in oktober – november – december 2016 een relatief stabiele NAO met amper hoger + NAO-waarden. Enkel de periode tussen 16 december en 1 januari zien we een knik ontstaan waarbij we tijdelijk met zachtere luchtmassa’s te maken kregen. Op dit eigenste moment (7 januari 2017) is de NAO wederom positief met hogedruk nabij de Azoren en lagedruk nabij Groenland. Een situatie die niet gunstig is voor de retrograadse verplaatsing van hogedrukgebieden en/of solide blokkades.

Wat brengt de rest van januari 2017?

Deze discussie laat ik graag over aan de bezoekers/volgers van NoodweerBenelux. Daarbij moeten we aandacht hebben voor enkele factoren die momenteel in het nadeel spelen van winterweer in West-Europa. De vorming van een hogedrukgebied op de Atlantische Oceaan zal niet stabiel verlopen zolang de uitstroom van koude lucht nabij Groenland/New Foundland blijft doorgaan. De QBO is westelijk terwijl wordt aangenomen dat bij een oostelijke QBO de kans op winterweer toeneemt voor West-Europa.

Vervolgens is er nog geen sprake van een forse opwarming in de diverse lagen van de stratosfeer. Hou er rekening mee dat een SSW enkele weken nodig heeft om haar effect te laten gelden op niveau van de troposfeer. We noemen dat downwelling. Als de SSW dus niet snel komt, dan vindt de downwelling en de vorming van gunstige blokkades plaats in een te laat tijdsbestek in het weerkundig jaar waardoor de echte winterkou moeilijker tot in West-Europa komt.