Weinig goed nieuws in het laatste IPCC Synthesis Report
Recent verscheen het IPCC Synthesis Report. Dit rapport vat alle cijfers samen zoals die al in de recente, meer uitgebreide IPCC-rapporten verschenen en is op die manier de ‘korte samenvatting’ over de staat van ons klimaat en hoe we klimaatverandering al dan niet aan het tegenhouden zijn. Om het nog korter te houden: we zijn nu op weg om een zware impact van klimaatverandering te ondervinden, al zijn de middelen om dit tegen te houden ook beschikbaar. Wil je een iets langere uitleg? Lees dan zeker verder voor de samenvatting van gastblogger Jorn Van de Velde!
- Weerliefhebber? Volg ons ook op Twitter en Facebook
- Volg de interessante weerberichten op Youtube
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.
Wat is het Synthesis Report?
Het Synthesis Report is de samenvatting van de afgelopen cyclus van rapporten zoals het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) die de afgelopen jaren uitbracht. Deze cyclus, de zesde, bevat onder meer de drie grote rapporten die in 2021 en 2022 verschenen:
- ‘Working Group I (WG1): The physical science basis’, over de werking van het klimaatsysteem en klimaatverandering
- ‘Working Group II (WG2): Impacts, adaptation and vulnerability’, over de impact van klimaatverandering op verschillende systemen en sectoren
- ‘Working Group 3 (WG3): Mitigation of climate change’: over hoe we klimaatverandering kunnen beperken.
Daarnaast omvat het Synthesis Report ook 3 kleinere ‘special reports’ die verschenen als voorbereiding op de grote rapporten:
- ‘Global Warming of 1.5°C’
- ‘Climate change and land’
- ‘The ocean and cryosphere in a changing climate’
Het Synthesis Report omvat geen nieuwe kennis, maar vat samen wat in al deze vorige rapporten verschenen is. Dat is geen eenvoudige taak: uit duizenden pagina’s aan informatie moet de essentie gedestilleerd worden, die dan nog eens door afgevaardigden van alle overheden goedgekeurd moet worden. Als er dus één document is dat de huidige kennis over klimaatverandering omvat en waar iedereen (in principe) achter staat, dan is het dit wel. Maar wat staat er dan eigenlijk in? Hieronder volgt een overzicht van enkele belangrijke punten.
De impact van klimaatverandering
Allereerst is het goed om te kijken naar onze huidige kennis over klimaatverandering. Die vormt immers de basis voor alle beslissingen die we zouden moeten of kunnen nemen. Wat alleszins geen nieuws is, is dat klimaatverandering overal aanwezig is en vandaag de dag al voor een grote impact zorgt. Zoals in afbeelding 1 te zien is, zorgt elke graad aan opwarming daarboven op nog dat het aardsysteem verder beïnvloed wordt. Veranderingen die we bij 1,5° opwarming al enigszins zien, worden alleen nog maar uitgesprokener bij 2° of 3° C opwarming. Of het nu gaat over temperatuur, bodemvocht, neerslag of een ander aspect van het weer: ze worden sowieso extremer. Regionaal zijn er verschillen, maar zelfs op de globale schaal een schijnbaar klein verschil, kan op een lange termijn een grote impact hebben.
De impact van die kleine veranderingen zien we nog duidelijker als we naar voedselvoorziening of hittestress kijken. Van beide zijn overzichtelijke figuren gemaakt in het kader van de Synthesis Report, omdat ze nog rechtstreekser ingrijpen op de menselijke samenleving dan bv. bodemvocht. In afbeelding 2 staat wat de impact van klimaatverandering op de teelt van mais en op visvangst is, en in afbeelding 3 staat hoe de risico’s door de combinatie van hitte en vochtigheid kunnen toenemen. Uit beide figuren blijkt duidelijk hoe door klimaatverandering de risico’s voor ons als mens in grote delen van de wereld toenemen: maar een klein deel van de wereldbevolking wordt hier maar beperkt door getroffen. Zo zien we dus duidelijk hoe toegenomen weers- en omgevingsfactoren (temperatuur, bodemvochtigheid) zich doorvertalen naar onze gezondheid of landbouw.
Als we risico’s iets breder beschouwen dan enkel onze gezondheid of voedselvoorziening, dan is het nuttig om eens naar de zogenaamde ‘burning embers’-figuur te kijken. Deze figuur, die in de vorige IPCC-cyclus ontworpen is, vertelt in welke mate risico’s kunnen voorkomen in functie van opwarming. Meer specifiek wordt in afbeelding 4 getoond hoe de ingeschatte risico’s (zoals op extreme weersgebeurtenissen) toegenomen zijn in vergelijking met de vorige cyclus. Voor zo goed als alle types gevaren schatten we het risico in als ‘gemiddeld’ (geel) tot ‘hoog’ (rood), en voor sommige beginnen we akelig dicht bij ‘zeer hoog’ te komen.
Kortom: we zullen rekening moeten houden met klimaatverandering in ons leven. Maar we hebben ook nog de keuze om die zoveel mogelijk te beperken. En afhankelijk van de mate waarin we dat doen, zal de impact voor toekomstige generaties meer of minder groot zijn. Dat laatste idee wordt heel mooi getoond in Afbeelding 5. In deze afbeelding is de opwarming voor verschillende scenario’s door middel van de ‘warming stripes’ weergegeven, en is dit gecombineerd met het principe dat iemand die nu (heel) jong is, een veel groter aandeel van de gevolgen over zich heen zal krijgen. De keuzes die we nú maken hebben dus een invloed op onze levens, maar vooral op die van onze kinderen en kleinkinderen. De vraag die we ons hierbij dus kunnen stellen, is hoe we een goede (voor)ouder kunnen zijn.
Waar staan we nu?
De vraag over hoe we een goede voorouder kunnen zijn, wordt nog prangender als we kijken naar de huidige staat van het systeem. Op basis van alle plannen die bekend waren bij de inhoudelijke finalisatie van deze IPCC-cyclus (enige tijd voor het opmaken van de Synthesis Report) gaan we nog niet aan 1,5°C of zelfs 2°C opwarming geraken. Dat staat duidelijk in afbeelding 6. Met het huidig vastgelegde beleid komen we waarschijnlijk ergens rond 3°C opwarming uit. Dat zal, zoals op de eerdere figuren getoond, al tot veel grote gevolgen leiden. Willen we toch voor minder opwarming gaan, dan moeten we snel keuzes maken.
Hoe kunnen we klimaatverandering beter tegenhouden?
We moeten dus keuzes maken, zodat we de opwarming en de gevolgen ervan beperken voor onszelf en voor de komende generaties. Elke 10de graad extra is een probleem, maar telkens blijft ook de mogelijkheid over om iéts te doen. En de middelen om iets te doen, zijn er. In Afbeelding 7 staat afgebeeld, op basis van de kennis die we nu hebben, wat het meeste impact heeft op onze uitstoot en waar winsten voor zowel klimaatadaptatie (omgaan met de gevolgen van klimaatverandering) als mitigatie (klimaatverandering beperken) te halen zijn. Als het gaat over meerdere vliegen in één klap slaan, dan is het duidelijk dat we vooral moeten inzetten op onze natuurlijke en landbouwecosystemen. Door gericht in te grijpen, kunnen we deze zowel robuuster en toekomstgerichter maken, als klimaatverandering in de mate van het mogelijke tegenhouden. Hetzelfde geldt voor onze elektriciteitssystemen: deze maken we best tegelijkertijd minder afhankelijk van fossiele brandstoffen als dat we er in investeren om ze niet te laten lijden onder klimaatverandering (bv. wanneer door extreem weer delen van het net plat komen te liggen).
Maar naast deze overduidelijke win-wins blijkt ook dat ons menu, de wijze waarop we gebouwen verwarmen, de brandstoffen in industrie en nog vele andere opties klimaatverandering kunnen helpen beperken. En er zijn er nog meer, zoals in afbeelding 7 staat. Door elk van deze facetten in te zetten, en ze op de juiste plaats op een goede manier te gebruiken, kunnen we nog veel bereiken.
Wat leren we hieruit?
We weten ondertussen al heel veel over klimaatverandering en hoe dit tegen te houden. Dat blijkt duidelijk uit deze Synthesis Report. We weten dat de impact reeds groot is en potentieel nog groter wordt. Dat is nu al het geval, maar nog meer voor wie na ons komt. We weten dus dat we nú keuzes moeten maken. En we weten ook welke middelen we daarvoor het best kunnen gebruiken. Kortom: waar wachten we nog op?
Bronnen:
https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/
https://report.ipcc.ch/ar6syr/pdf/IPCC_AR6_SYR_SPM.pdf
