18 september 2017 - 4 min. lezen
0 reacties 0

In de Benelux is het niet abnormaal dat het eens tot pittig onweer komt. Dat kan door hitte (warmteonweer) ofwel door ‘kustconvergentie’. Natuurlijk zijn er nog tal van andere manieren waarbij onweer kan ontstaan. Bij kustconvergentie vormt het warme zeewater een broeihaard voor pittige buien die dan ook onweer kunnen veroorzaken. Bij onweersbuien kunnen allerlei bliksemontladingen ontstaan. Een bijzonder bliksemontlading is de bolbliksem. Er is weinig over geweten over dit fenomeen!

Bolbliksem nabij Maastricht
Bolbliksem nabij Maastricht. (Joe Thomissen (CC BY-SA 3.0))

Hoe ontstaat een bolbliksem

Er is lange tijd onduidelijkheid geweest over wat een bolbliksem nu precies is. Sommigen denken dat het een gewone ontlading is die voor enkele seconden op je netvlies gebrand staat. Een meer logische verklaring is dat het gaat om een bijverschijnsel van een blikseminslag. In de buurt van de daadwerkelijke inslag licht een bolvormig object op dat voor meerdere seconden zichtbaar is. Het verschijnsel kan ook bij heldere hemel worden waargenomen, zonder dat er onweer in de buurt is.

Het verhaal van enkele ooggetuigen

Hetgeen het meest blijkt uit de waarnemingen is dat mensen vooral verschillen zien in de afmeting, de baan en de kracht van de bolbliksem. De grootte van een bolbliksem valt al bij al nog mee. De meeste waarnemingen wijzen op een diameter van ongeveer een tennisbal. Er zijn ook andere waarnemingen van piloten die beweren dat ze een bolbliksem hebben gezien met een diameter van 30 meter!

  • Probeer de bolbliksem te fotograferen met deze tips!
Bolbliksem zo groot als een tennisbal
De gemiddelde afmeting van een bolbliksem zou de diameter van een tennisbal zijn. Toch kwamen er al veel grotere exemplaren voor, soms wel met een diameter tot 30 m!

Het verschijnsel werd het vaakst gesignaleerd aan een dakgoot of aan hoogspanningskabels. De bol dooft in de meeste gevallen uit zonder enige schade aan te richten, maar soms komt de bol aan zijn einde door een explosie. Ooit was de eindbestemming van een bolbliksem een regenton, met als gevolg dat het water dat zich in de ton bevond begon te koken.

Niet alleen buitenshuis

Er zijn zelfs meldingen dat een bolbliksem via de schoorsteen een huis heeft binnengedrongen. Een andere weg om naar binnen te geraken was het raam. Opnieuw voer voor een discussie want de ene keer verliep dit zonder schade terwijl er op een ander moment, wanneer een bolbliksem via het raam binnenkomt, juist zeer veel schade werd gerapporteerd.

Het feit dat er weinig of geen schade is, kan verklaard worden door de theorie die zegt dat de bolbliksem een elektronenwolk is. Toch kan men hier nog aan twijfelen want men heeft altijd aangenomen dat een elektronenwolk niet voor meerdere seconden kan blijven bestaan.

We moeten wel vermelden dat alle waarnemingen gebeurden in enkele seconden en vaak ook onder gevaarlijke omstandigheden. Een echte meting van een bolbliksem bestaat niet waardoor men nooit helemaal zeker is welke waarnemingen nu kloppen en welke niet.

Het nabootsen van een bolbliksem

In 2005 slaagden Duitse onderzoekers erin om in een laboratorium een bolbiksemvormig object na te bootsen. De onderzoekers deden dat door over een glas water een potentiaal verschil te zetten van 5000 volt. Het gevolg: voor een korte tijd 60 ampère aan stroom door het glas. Door de hitte vallen de watermoleculen uiteen in ionen en die ionen veroorzaken zo een plasma-achtige wolk.

Iets later, in 2007, verscheen een nieuw artikel. Daarin stond dat Braziliaanse wetenschappers er ook in geslaagd zouden zijn om een bolbliksem na te bootsen in een labo. Bij dit experiment waren camera’s aanwezig waardoor er videobeelden beschikbaar zijn van het fenomeen.

Sommige linkjes bevatten affiliate.

Gastblog

Door Gastblog

Expert in weer en klimaat of een ander boeiende niche in de wetenschap? Geregeld worden wetenschappers aan het woord gelaten via een gastblog.


Verder lezen

Alles bekijken