Microbursts kunnen vliegtuigen neerhalen

Stormjagers zijn vertrouwd met het fenomeen, maar de gewone bezoeker van deze website is dat zeker en vast niet. We hebben het vandaag over een bijzonder natuurfenomeen dat meedogenloos kan uithalen. Microbursts worden vaak gezien in combinatie met krachtige buien (zomerperiode). Het is een kolom lucht onderaan een bui die naast hevige windstoten ook heel wat neerslag naar beneden ’trekt’. Vliegtuigen vermijden dit fenomeen want deze ‘valwinden’ zijn in staat om kleinere vliegtuigen neer te halen. En dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn!

• Microburst gelijk aan valwinden?

Microburst ontstaan via cumulonimbus wolken

Om een krachtige luchtkolom van enige hoogte naar grondniveau te transporteren hebben we een grote verticale wolkenformatie nodig. We heten dit de cumulonimbus (via NASA) en is bij het grote publiek vooral bekend als de ‘onweerswolk’. Meer voorbeelden van deze onweerswolken via het Flickr van NoodweerBenelux.

Hevige neerslag onder wolkenformatie

Interessant aan een microburst is dat het natuurfenomeen zichzelf kan in stand houden. Wanneer de neerslag begint te vallen, koelt de luchtkolom verder af. Door deze luchtkolom die lokaal afkoelt, gaat de neerslag onder de bui nog sneller naar beneden vallen. Hierdoor blijft het proces van een hevige neerslagkern zichzelf regenereren. In deze zone zitten dan ook de meest hevige windstoten. Hagel en een wolkbreuk behoren ook tot een microburst.

Droge en ‘natte’ microburst

Stormjagers zijn vooral bevreesd voor de droge variant van een microburst. Dit fenomeen is gelijkaardig aan het ‘natte’ verschijnsel, met 1 groot verschil dat we bij een droge valwind de locatie moeilijk kunnen vastleggen. Daardoor kan je als autobestuurder/piloot plots verrast worden door hoge windsnelheden. Gevaarlijk!

Windsnelheden aan de grond

Het hoeft geen bijkomende uitleg dat een downburst/microburst gevaarlijk kan zijn wanneer hij het aardoppervlak raakt. Door de valversnelling van de regen/luchtkolom kunnen de windsnelheden gemakkelijk 100 km/h overschrijden. Vaak wordt dit natuurfenomeen gekoppeld aan een windhoos, maar door het schadepatroon (rechtlijnig) is dat vaak uit te sluiten. Extra gevaar bij een microburst is de turbulentie die ontstaan. Belangrijk voor piloten en mensen in de niche van het vliegen.

• Bekijk de animatie van een microburst

Valwinden en low level windschering

Een misschien nog groter probleem dan de plotse windstoten van 100 km/h en meer is het effect van de low level windschering. Deze parameter hebben stormjagers nodig om rotatie bij buien te zien verschijnen. Dat in combinatie met onstabiliteit en deep layer windschering maakt het bijzonder interessant voor windhozen.

Deze low level windschering zorgt er echter voor dat het vliegtuig eerst aan snelheid zal winnen om vervolgens de wind vol op de achterkant van het vliegtuig te krijgen bij het penetreren van de downburst. Dit duwt het vliegtuig als het ware naar omlaag met een verlies aan hoogte/altitude. De gevolgen kunnen dramatisch zijn wanneer de piloot het vliegtuig niet tijdig opnieuw naar de gewenste hoogte kan brengen.

• Bekijk de GIF van de afbeelding

Snel verlies aan windsnelheid

Studies hebben aangetoond dat wanneer een vliegtuig van relatief kleine omvang een downburst verlaat het 2 keer zoveel verlies heeft aan windsnelheid dan wanneer het doorheen een downburst vliegt. Dat betekent bijvoorbeeld in enkele seconden een verlies van 100 kts naar 40 kts. Als de piloot dan niet bij de pinken is, dan zijn de gevolgen dodelijk.

• Wat is het verschil met een heat burst?

Hoe vermijden we deze gevaren?

Piloten, alsook stormjagers op grondniveau beschikken over weerdata en radarbeelden die het gevaar van een valwind in kaart kunnen brengen. Vaak herkennen ze dit aan een specifieke structuur op een radarbeeld (hook-echo of straight-line).

Mensen met een beetje zin voor verantwoordelijkheid gaan dan een alternatieve route uitstippelen om het gevaar te vermijden. Ook na een heftig onweer met windstoten is het niet aan te raden om alsnog in de buurt te komen van de cel.

• Filmpje van deze downburst,wet microburst via YouTube.

Belgisch voorbeeld uit Langemark!

Foto door Wesley Butstraen op 12 juni 2015