Komt de Katla na 98 jaar tot ontploffen?

Gisteren deden zich twee vrij zware aardbevingen voor onder de Katla, een van IJslands bekendste en beruchtste vulkanen. Hij wordt zelfs genoemd als een van de krachtigste vulkanen ter wereld. Hiermee rijzen de vermoedens dat de Katla na 98 jaar opnieuw zou kunnen uitbarsten.

In 2010 ontstond bij de Bárðarbunga-vulkaan een spleeteruptie in de Holuhraunbreuk.

Schrik voor uitbarsting

Gisterennacht (29 augustus) hebben zich twee zware aardbevingen van 4.5 en 4.6 op de schaal van Richter voorgedaan onder de Katlavulkaan. Dit zijn de zwaarste aardbevingen die in tientallen jaren werden geregistreerd. Nadien werden nog meerdere kleinere aardbevingen waargenomen, met onder andere een van 3.3 op de schaal van Richter later in de namiddag. Deze aardbevingen zouden kunnen een signaal zijn dat de activiteit onder de vulkaan toeneemt.

• Haal met dit schilderij/canvas de kracht van de natuur in huis! (aff.)

Intussen begint men te vrezen voor een uitbarsting van de Katla. Want zoals Kristín Jónsdóttir (Earthquake Hazards Coordinator aan het Icelandic Met Office) het omschrijft: “It is not a question of whether Katla will erupt, but when.” Of in het Nederlands: “De vraag is niet of Katla zal uitbarsten, maar wanneer.”

IJsland geologisch zeer interessant

Dat de aarde schudt onder de Katla is geen nieuws. IJsland bevindt zich namelijk boven de Mid-Atlantische Rug, een plaats waar divergerende aardplaten uit elkaar bewegen. Door deze beweging krijgt de asthenosfeer (“vloeibare” aardlaag op 80 tot 300 km diepte) ruimte om naar boven te komen, of met andere woorden: vulkanisme.

Nieuw materiaal wordt naar boven gestuwd en er vormt zich een nieuwe oceaanbodem. We spreken over maximaal 2 cm/jaar. Deze Rug vormt uiteindelijk een gebergte. IJsland is de enige plaats waar de scheiding van de continenten bovengronds te zien is.

De Katla van dichterbij bekeken

De Katla is een actieve vulkaan die zich in het zuiden van IJsland bevindt. Hij situeert zich ten oosten van de intussen wereldberoemde Eyjafjallajökullgletsjer. De Katla is 1512 meter hoog en bedekt een oppervlakte van 595 km². De vulkaan heeft een diameter van ongeveer 30 km en de caldeira heeft een diameter van 10 km. Deze wordt bedekt door zo’n 200 tot 700 meter ijs, gedeeltelijk van de Mýrdalsjökullgletsjer.

De Katla is een zeer actieve vulkaan. Sinds het begin van de registratie in 930 werden 16 uitbarstingen waargenomen. De laatste aardbevingen dateren van 1955 en 1999, maar deze waren niet krachtig genoeg om door de ijslaag van de gletjser te komen. De laatste grote uitbarsting dateert van 1918. Toen duurde de uitbarsting zo’n 24 dagen. Omdat de Katla bedekt wordt door een gletsjer kwamen hele rivieren met water en puin naar beneden geraasd, de zogenaamde ‘glaciel river floods’. Intussen is het 98 jaar geleden dat de Katla tot een (grote) uitbarsting is gekomen. Als u weet dat de voorbije 400 jaar de Katla om de 47 jaar uitbarstte… Zou hij dan nu over tijd zijn?

Sterke controle

Volgens geofysicus Gunn­ar B. Guðmunds­son zijn er ondanks de aardschokken geen signalen die wijzen op bewegingen van het aanwezige magma. Men houdt de meetinstrumenten echter wel nauwlettend in het oog. Er worden controles uitgevoerd waarbij gekeken wordt of alle meetinstrumenten op locatie goed werken en de signalen correct doorgeven. Ook worden nieuwe meetstations opgericht.

Mogelijke gevolgen bij een uitbarsting

Toen in 2010 de vulkaan Eyjafjallajökull uitbarstte werd het vliegverkeer lange tijd stilgelegd omwille van de grote hoeveelheid asdeeltjes die in de lucht bleven hangen. De Katla zou volgens geologen mogelijks nog gevaarlijker zijn en meer as produceren. Maar naast dit risico is er ook lokaal gevaar voor wateroverlast door het afsmelten van de gletsjer die de vulkaan momenteel bedekt.

Voor actuele aardbevingen kan u ook hier een kijkje nemen.

Bronnen: Independent / Iceland Monitor / Iceland Travel