Kan geo-engineering het klimaat redden?
De klimaatopwarming laat zich alsmaar meer voelen. Steeds meer orkanen van hoogste categorie, overstromingen door overvloedige regen, extreme hitte en droogte,… Steeds meer drukt het veranderend klimaat een stempel op de hedendaagse maatschappij. De wereldwijde temperatuur blijft stijgen en ook de uitstoot van broeikasgassen blijft een stijgende trend vertonen. De Parijsdoelstellingen lijken daardoor veraf te liggen. Kunnen we nog onder 1.5°C of 2°C opwarming blijven tegen 2100? Op basis van de huidige ontwikkelingen lijkt die kans alsmaar kleiner te worden. In de wetenschappelijke literatuur groeit de belangstelling voor geo-engineering als klimaatmaatregel die kan dienen als laatste redmiddel om de temperatuurstijging af te remmen. Maar wat is dat juist? Kunnen we hiermee het klimaat weer op de rails krijgen? En is deze maatregel verantwoord?
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.
Geo-engineering: het laatste redmiddel voor het klimaat?
Het klimaat warmt aan een sneltempo op. 2023 was het warmste jaar ooit gemeten wereldwijd en de uitstoot van broeikasgassen blijft stijgen. In 2015 werd in het akkoord van Parijs vastgelegd dat we er alles aan moeten doen om de wereldwijde temperatuurstijging tegen 2100 te beperken tot 1.5°C of ten hoogste 2°C. Bij een hogere temperatuurstijging zouden de gevolgen op vlak van extreem weer, zeespiegelstijging en andere negatieve effecten te groot worden. Recente wetenschappelijke inzichten tonen echter aan dat we alsmaar dichter bij deze kritische grens naderen. Het zal een kwestie van jaren, hoogstens decennia zijn vooraleer we de grens van 1.5°C opwarming gemiddeld zullen aantikken.
Het is duidelijk dat de huidige wereldwijde inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen te verlagen en de temperatuurstijging te verminderen ontoereikend zijn. Er zijn al heel wat inspanningen geleverd, maar de evolutie gaat te traag. Daarom wordt er steeds vaker gekeken naar alternatieve mitigatiemethoden om de klimaatopwarming een halt toe te roepen. Natuurlijke mechanismen blijken niet voldoende. Daarom is er sinds enkele decennia een groeiende tak in de wetenschap die zich bezighoudt met het ontwikkelen van artificiële methoden om het klimaat te beïnvloeden. We spreken ook wel van ‘geo-engineering’.
Wat is Geo-engineering?
De term ‘geo-engineering’ bestaat uit twee delen. Enerzijds ‘geo’ wat verwijst naar het aardse systeem en anderzijds ‘engineering’ wat verwijst naar ingenieuze methoden/technieken. Letterlijk vertaald is het dus niets meer dan een techniek of methode om het aardse systeem te wijzigen of manipuleren. Deze term wordt meestal geassocieerd met de klimaatwetenschap, waarbij er methoden uitgedacht of ontwikkeld worden om de klimaatopwarming tegen te gaan op een artificiële manier via manipulatie van het klimaatsysteem. Ook weermanipulatie is een vorm van geo-engineering. Deze tak van de wetenschap is relatief jong maar is in volle ontwikkeling de laatste jaren. Het omvat vooral mitigatiemaatregelen die op een kunstmatige manier ingrijpen om de temperatuurstijging een halt toe te roepen, of manieren om neerslagpatronen te wijzigen.
Welke vormen van geo-engineering bestaan er zoal?
Cloud seeding
Er zijn intussen heel wat vormen van geo-engineering ontwikkeld. De meest gekende is ‘cloud seeding’. Een techniek waarbij wolken op artificiële wijze verrijkt worden met condensatiekernen (aerosolen), waarop zich wolkendruppels vormen die samenklitten tot regen. Meestal wordt daarvoor zilverjodide gebruikt, die met vliegtuigen in de wolken wordt geïnjecteerd. Op de plaats waar dit gebeurt, zal de wolk sneller verzadigd raken met wolkendruppels, waardoor deze samenklitten en sneller uitregenen op een bepaalde plaats. Deze techniek kan zorgen voor een herverdeling van de neerslag, waarbij er meer regen valt op de plek van injectie en net minder regen in de windafwaartse zone.
Marine cloud brightening
Aan andere techniek die hierbij nauw aansluit is ‘marine cloud brightening’. Ook hierbij worden extra aerosolen in de wolken gespoten. Niet om de wolk te laten uitregenen, maar wel om deze dikker en witter te maken. Wolken reflecteren een fractie van de inkomende zonnestraling. Hoe witter de wolkentoppen zijn, hoe meer zonlicht teruggekaatst wordt en het oppervlak niet bereikt. Deze techniek wordt vooral toegepast boven zee, waar vaak stratocumulusbewolking hangt. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat dit wolkentype het meest efficiënt is om deze techniek op toe te passen. Extra aerosolen maken de wolk dikker en witter en zo bereikt minder zonnestraling het oppervlak. Door dit vooral boven zee toe te passen, wordt ook de stralingsbalans boven land nauwelijks beïnvloed. Als minder zonlicht het aardoppervlak bereikt, heeft dit een effect op de temperaturen, met een afkoelend effect.
Stratospheric aerosol injection
Tot slot is er ook nog ‘stratospheric aerosol injection’. Hierbij worden deeltjes (vb mineralen) in de stratosfeer geïnjecteerd. Deze deeltjes interageren opnieuw met de inkomende zonnestraling. Hierdoor ontstaat eenzelfde effect als bij een vulkaanuitbarsting. In zo’n geval komt er as in de stratosfeer terecht, die een groot deel van de inkomende zonnestraling blokkeert. Net zoals bij cloud brightening wordt op basis van deze techniek dus een deel zonnestraling tegengehouden, waardoor de temperatuur aan het oppervlak lager komt te liggen.
Ocean fertilisation
Naast de wolkentechnieken die een effect hebben op de stralingsbalans bestaan er ook nog andere artificiële technieken om klimaatopwarming tegen te gaan. Oceaanfertilisatie bijvoorbeeld. Hierbij worden nutriënten, zoals ijzersulfaten in de oceaan gebracht, die de groei van fytoplankton moeten bevorderen. Dit fytoplankton neemt koolstofdioxide op en legt deze vast wanneer dit naar de bodem zinkt. Op die manier verhoogt de biologische activiteit, waardoor de oceaan meer koolstofdioxide kan opnemen. Zo worden broeikasgassen meer door de oceaan gebufferd op natuurlijke wijze, door het artificieel aanreiken van nutriënten.
CCS
Tegenwoordig zijn er ook technieken ontwikkeld om op kunstmatige wijze koolstofdioxide uit de lucht te filteren en deze elders op te slaan. Dit heet ook wel ‘Carbon Capture and Storage (CCS). Dit is echter voorlopig nog een erg dure maatregel om op grote schaal toe te passen, maar hier wordt wel mee geëxperimenteerd.
Is Geo-engineering ethisch wel verantwoord?
Is geo-engineering dan de ultieme manier om klimaatopwarming tegen te gaan? Er zijn voor- en tegenstanders in de wetenschappelijke community. Vooral het ethische aspect doet vele wetenschappers met de wenkbrauwen fronsen. Want hoe ver kunnen we gaan in het manipuleren van ons klimaat? Gaat dit geen stap te ver? Wat als deze technieken misbruikt zouden worden op geo-politiek vlak? Het manipuleren van het weer en klimaat roept dus heel wat vragen op. Geo-engineering kan ook de focus van het probleem ongewild verleggen. We mogen niet vergeten dat de uitstoot van broeikasgassen aan de basis ligt van het klimaatprobleem. De uitstoot verminderen is dan ook nog steeds een veel efficiëntere maatregel dan de artificiële methoden om de temperatuur te verlagen. In die zin kan CCS in de toekomst zeker potentieel bieden. Maar technieken zoals het manipuleren van wolken gaan misschien een brug te ver?