Aanloop winter 2017-2018

Nu november met rasse schreden nadert is het tijd om eens te kijken wat de stand van zaken is voor de winter 2017-2018. Waar bevindt de winter zich momenteel? Hoe staan we ervoor ten opzichte van de voorbije jaren? Wat mogen we verwachten? In dit artikel een uitgebreide blik naar de temperaturen in de oceanen, de sneeuw in Siberië, de Polar Vortex en uiteraard de Alpen. Praat mee in de reacties onderaan.

• Volg de winterupdates ook via onze Twitter en Facebook
• Bekijk de laatste weerfoto’s op Instagram

Waar in Europa komt het al tot winter?

Eind oktober en daarom op de meeste plaatsen nog iets te vroeg voor winterweer. Op de website van Frank Deboosere kunnen we zien dat het gemiddeld pas begin november een eerste keer vriest in Ukkel, de laatste 30 jaar zelfs nog wat later. De winter sloeg bij ons duidelijk nog niet toe maar afgelopen dagen sneeuwde het wel al elders in Europa.

Zo viel er de voorbije dagen al sneeuw in Oekraïne, Roemenië, Estland, Rusland en in Scandinavië. Deze sneeuw zal in die eerste drie landen nog volledig wegsmelten maar een eerste winterprikje is toch al een feit. In de Alpen viel er sinds september ook al regelmatig sneeuw maar deze smolt steeds volledig weg door zachte temperaturen na de sneeuwval.

Actuele temperatuur van zeewater

Het is algemeen geweten dat de temperatuur van de zee/oceaan een zeer belangrijke invloed heeft op ons weer. Zowel in de winter als de zomer heeft de zee een milderende invloed wat wilt zeggen dat er minder extremen zijn qua temperatuur in de buurt van grote waterpartijen. Als we kijken naar de zeetemperatuur op 27 oktober van de afgelopen jaren zien we dit jaar er toch wel uitspringen (zie hieronder).

Door de zachte maand oktober (halverwege de maand vooral) is de temperatuur van het water beduidend hoger dan de afgelopen jaren en dit over zowat heel Europa wat echt wel opvallend is. Uitschieters zijn de zuidelijke Middellandse zee en de Botnische golf. Dit kan tot gevolg hebben dat er meer sneeuw valt in Scandinavië (koele lucht over warmere zee) maar ook dat de zee daar iets minder snel dichtvriest en ons winters brongebied zo minder aaneengesloten is.

Voor de landen rond de Middellandse Zee kan dit betekenen dat er hevige onweersbuien (gota fria’s) kunnen gevormd worden tijdens de volgende maand(en). Koude lucht over het land komt in contact met de zachte lucht over zee. Voor West-Europa voorlopig weinig kans op stevige buien door het contrast door bovenlucht en temperatuur van het zeewater.

Sneeuw in Siberië (SAI-index)

Volgens veel wetenschappelijke studies heeft de sneeuw in Siberië een grote invloed op de winter in ons land. Zoals ieder jaar ontstaat er rond oktober/november een uitgebreid dik pak sneeuw waarboven het zeer goed kan afkoelen bij het korten van de dagen. Een hogedrukgebied wordt dan gevormd in deze ijzige lucht welke bij ons welgekend is als het “Siberisch Hoog” en/of de “Russische beer“.

Voorwaarden zijn dat er genoeg sneeuw ligt en het koud is, heel koud. In feite is Siberië/Rusland in zijn geheel het brongebied van onze winter, toch zeker de droge winter. Het is dus niet onlogisch om naar deze regio te kijken om in te schatten wat de winter bij ons kan doen. Met uitzondering van de jaren 2014 en 2015 zien we dat het gebied met sneeuw iets westelijker is opgeschoven.

We zien ook dat het sneeuwdek in zijn geheel wat kleiner is dit jaar. Wat wel opvalt is dat het zee-ijs rond de normaal groter is en meer aansluiting heeft met Rusland in vergelijking met vorige jaren. Bovendien ligt er momenteel in Scandinavië al relatief veel sneeuw (uitgebreid) wat de vorige 3 jaar minder het geval was. Het is wel zo dat de omvang van het sneeuwdek komende dagen met de winter in Noordoost Europa wel eens snel zou kunnen vergroten.

Polar Vortex

Nog zo iets waar vaak naar gekeken wordt wanneer we de winter willen voorspellen is de polar vortex. De Polar Vortex is een enorme poolwervel die zich vanaf september ontwikkeld rond de Noordpool. Het is een enorm lagedrukgebied op het bovenste deel van de troposfeer tot en met in de stratosfeer. Vaak wordt aangenomen dat wanneer de Polar Vortex sterk is, deze de sterkte van de straalstroom verhoogt in een west-oost richting.

Dit geeft bij ons meestal aanleiding tot wisselvallig, winderig en vrij zacht weer wanneer de jetstream (straalstroom) op ons gericht staat. Wanneer de Polar Vortex zwak is, is de kans op winterweer bij ons groter. Zonder in detail te treden (misschien iets voor een volgend artikel) vergroot een zwakke Polar Vortex de kans op een uitstroming van koude lucht naar lagere breedtegraden (Europa – Amerika).

Een mooi voorbeeld is de koudegolf van 2013-2014 in de VS welke daar extreem koud weer opleverde. Als we kijken naar de verwachting van de Polar Vortex op basis van de laatste kaarten zien we dat deze aansturen op een versterking van de wervel vanaf begin november.

Niet echt positief dus als we deze theorie mogen geloven al kan het soms wel zijn dat na een snelle versterking een plotse verzwakking optreedt! De tweede figuur geeft de onzekerheid hieromtrent aan. Afwachten is de boodschap.

Winter in de Alpen

Inwoners in de Alpen zeggen vaak: “In oktober valt de eerste keer echte sneeuw!”. Dat was dit jaar ook het geval. Met al wat sneeuw in september (en zelfs in augustus) leek het winterweer in de bergen al erg vroeg te beginnen. Echter, er volgde elke keer weer een zéér zachte periode (record zacht) waardoor de sneeuw overal wegsmolt.

Vorige week viel er voor de eerste keer sneeuw aan de hele noordkant welke vooral in het oosten niet meer helemaal zal wegsmelten. Deze namiddag en vannacht valt er nog wat sneeuw bij wanneer ene koufront overtrekt. Volgende dagen wordt het echter weer zachter maar het lijkt me onlogisch dat deze sneeuw nog volledig zal wegsmelten. In de oostelijke Alpen (Oostenrijk) lijkt er boven pakweg 2000 meter wel een basislaag gelegd.

• Bekijk ook enkele webcams uit andere regio’s van de Alpen

Met het bijna intreden van november begint de winter steeds verder op te rukken naar Europa. Het is wachten op de juiste drukconfiguratie (polaire glijbaan, scandihoog,…) om de winter echt tot bij ons te krijgen. Ik kijk er alvast naar uit!