Winterse signalen (deel 3): Kouder weer of toch niet?

Krijgen we een groene of een witte kerst? Op die vraag gaan we niet antwoorden. De onzekerheid is namelijk te groot en Kerstmis is pas over 16 dagen. Wat we wel weten is dat het komende dagen kouder wordt. Koning Winter laat zien dat hij toch stilaan dichterbij sluipt en deelt af en toe eens een speldenprikje uit. Mogelijk valt er zelfs wat sneeuw deze week. In dit artikel blikken we zoals steeds weer verder vooruit door te kijken naar de winterse signalen. Waar zit de winter? Hoe zit het met de Polar Vortex? Wat vertelt de Atlantische Oceaan ons?

• Volg ons ook via Facebook op NoodweerBenelux.
• Op zoek naar mooie weerfoto’s? We zijn ook actief op Instagram.
• Bekijk het online videoweerbericht via het Youtubekanaal

Nieuwe speldenprik van de winter?

Na een licht winterse periode halverwege de maand november evolueerden we richting december naar bijzonder zacht weer. Voor de winterliefhebber uiteraard heel negatief, voor onze waterreserves daarentegen positief. Door de westelijke circulatie viel er de afgelopen week namelijk veel neerslag, die meer dan welkom was voor de natuur.

Anti-winterweer (even) voorbij

De straalstroom wakkerde, zoals verwacht, snel aan en blies alle blokkades boven Europa weg naar het oosten. Depressies activeerden in sneltreinvaart en zorgden, sinds lang geleden, voor veel neerslag op korte tijd. 2018 verliep dan wel zeer droog, na 5 dagen met dagelijks een Atlantische regenzone zien we nu toch al sommige weiden onder water staan. De infiltratiecapaciteit in deze tijd is namelijk niet groot genoeg om de neerslag te compenseren. In de grond is er alvast wel nog een sterk neerslagtekort aanwezig.

Op basis van de kracht en de zonaliteit van de straalstroom mochten we afgelopen periode toch wel spreken van een westcirculatie (WC). Meer informatie over luchtdruksystemen kunnen jullie hier lezen.

Deze weerkaart is allesbehalve wat we willen zien in december. Lage druk ten noorden van ons en hoge druk in het zuidwesten van Europa resulteert in een westelijke (hier zelfs zuidwestelijke) luchtstroming, waarbij bijzonder zachte Atlantische Zeelucht naar West-Europa stroomt. Het resultaat is altijd veel te zacht weer voor de tijd van het jaar.

Sneeuwdek Eurazië

Op de sneeuwbedekking en anomaliekaart van het noordelijk halfrond is te zien dat er momenteel noch een echt negatieve, noch een echt positieve anomalie te zien is richting Europa. Enkel richting Azië ligt er momenteel betrekkelijk minder sneeuw (bedekking) ten opzichte van normaal. In Oost-Europa ligt er momenteel wat meer sneeuw, wat het resultaat is van de koude advectie die daar vorige week plaatsvond.

Op basis van de laatste modeloutput van ECMW wordt er komende week nog veel extra sneeuw verwacht in Noord en West-Europa. Voor onze brongebieden is dat uiteraard positief nieuws. Kanttekening is wel dat er andere weermodellen zijn die weinig sneeuw voorzien. Het staat dus zeker nog niet vast dat die sneeuw effectief zal vallen.

Stratosferische Polar Vortex

Het meest interessante winterse signaal komt van de Polar Vortex. Al geruime tijd voorzien de weermodellen een sterke opwarming van de stratosfeer vanuit Siberië tijdens de tweede helft van december. In feite zien we nu al tekenen van een opwarming uit die regio. Echter, deze wave zal (nog) niet de genadeslag zijn, maar wel al een eerste verzwakking teweegbrengen. Zoals de theorie het voorschrijft, zorgt een zwakkere Polar Vortex (PV) voor een grotere kans op winterweer.

Maar als we een echt positief winters signaal willen voor winterweer zou de PV helemaal moeten instorten als gevolg van een sudden stratospheric warming (SSW). En laat dat nu net hetgeen zijn dat we al een hele week zien terugkomen op de weerkaarten. Rond 19-20 december zorgt een sterke heatflux ervoor dat de stratosfeer vanuit Siberië sterk begint op te warmen. De echt koude kern van de PV wordt dan richting Atlantische Oceaan geduwd en verliest sterk aan kracht.

Van een SSW en omkering van de winden (oost->west i.p.v. west->oost) lijkt nog niet meteen sprake, maar dat is dan ook nog een kwestie van tijd. We houden de Polar Vortex de komende dagen best goed in de gaten, want deze situatie is zeer interessant voor ‘vroeger’ echt winterweer in de Benelux (januari). Naar mijn mening vertoont deze situatie sterke gelijkenissen met de winter van 2001-2002 toen de PV ook nooit langdurig op kracht kwam en er regelmatig verzwakkingen plaatsvonden en expliciet richting begin januari.

Zeewatertemperaturen

De Noordzee blijft voorlopig ruim te warm voor de tijd van het jaar. Het zachte weer van de afgelopen 2 weken heeft er uiteraard geen goed aan gedaan. Het IJselmeer en de binnenwateren zijn niet per se warmer dan normaal. Het wordt stilaan tijd dat we gaan ‘cashen’ met deze temperaturen. Koude bovenluchten en een noordenwind zouden zomaar extra sneeuwbuien kunnen geven bij deze situatie. Uiteraard moet het drukpatroon daarvoor wel juist vallen en dat is voorlopig niet het geval.

Kijken we verder naar het noorden, dan is te zien dat de zeewatertemperaturen ten noorden van de Benelux quasi overal ruim te hoog zijn. Wetende dat dit extra voeding kan geven voor depressies, is dit uiteraard niet positief voor ons winterverhaal.

De kleurenkaart hieronder toont de afwijking van de zeewatertemperatuur voor de hele wereld. Een zwakke El Nino is mooi zichtbaar op de Pacifische Oceaan. Daarnaast is te zien dat het tripoolpatroon op de noordelijke Atlantische Oceaan minder uitgesproken is geworden, waardoor de kans op een positieve NAO-index is afgenomen. Dit is alvast positief vermits we tijdens de wintermaanden graag een drukpatroon zien dat overeenkomt met een negatieve NAO-index. De Middellandse Zee blijft warmer dan normaal, waardoor intense onweerszones daar hoogstwaarschijnlijk het weer gaan blijven maken.

Drukpatroon en jetstream

Aangezien deze blog vooral focust op de signalen op langere termijn, kijken we eerst even naar het drukpatroon na volgend weekend. Wat we niet willen zien is een krachtige zonale straalstroom, want die zorgt in 95% van de gevallen voor zacht en wisselvallig weer in de Benelux. Nu is het zo dat geen van de weermodellen noch een echte krachtige straalstroom ziet, noch een echte zonale straalstroom. De band op 300 hPa blijft mooi meanderen wat overeenkomt met een zwak systeem. Dit is een positief signaal voor winterweer. De kans op duikende laagjes (depressies die ten zuiden van de Benelux passeren en zo koude lucht kunnen aanzuigen) neemt op die manier toe.

Naast een zwakke straalstroom zien we ook graag hoge druk in de noordelijke gebieden. Dit 1) verhoogt de kans op blokkades en 2) duwt de straalstroom naar het zuiden. Zowel nabij IJsland als nabij Groenland zijn er signalen voor dergelijke drukstijgingen. We houden de komende dagen deze gebieden best goed in ons vizier, want het zal toch van deze regio’s moeten komen!

Onzekerheid troef

Krijgen we nu deze week een klein winterprikje of niet? Geloof het of niet, zelfs dat staat nog niet vast. Het Europese weermodel houdt al enkele dagen vast aan nachtvorst vanaf woensdag en laat ook duidelijk kansen op sneeuw zien. Op hoogte wordt koude lucht aangevoerd en dat merken we aan het oppervlak. Meer info daaromtrent via dit artikel. Op basis van de weerkaarten van ECMWF mogen de hogere Ardennen de komende dagen ook een sneeuwlaag verwachten. Wie niet kan wachten op sneeuwval kan dus daar misschien wel naartoe gaan!

Het Amerikaanse weermodel moet van dit alles niets weten en houdt het bij tijdelijk iets frisser weer.

Cruciaal is het Scandihoog dat zich dinsdag zal ontwikkelen en vooral de kracht hiervan. Kan het de depressiedruk vanaf het westen genoeg tegenhouden en geraakt koudere lucht zo tot in de Benelux? Of wordt de hoge druk snel weggeblazen naar het oosten en neemt de invloed van onze vriend ‘de Atlantische Oceaan’ te snel toe? De clash tussen koude lucht uit het noordoosten en zachte lucht vindt plaats boven de Benelux. Daarom is de verwachting deze week zo onzeker.

Alle weermodellen zijn het er voorlopig wel over eens dat vanaf volgend weekend de invloed van de Atlantische Oceaan toeneemt en zachtere lucht ons land bereikt. Willen jullie zelf ook beter leren de pluim te analyseren? Neem dan eens een kijkje in dit artikel.

Het zou echter niet de eerste keer zijn dat de modellen hier te snel mee zijn en kouder weer langer blijft ‘hangen’. Bovendien moeten we de weerkaarten met onze volle interesse en aandacht blijven volgen, want op basis van de straalstroom en de PV zou het wel eens zeer interessant kunnen worden richting Kerstmis en het einde van het jaar.