Voorjaar 2018: Een terugblik op het weer van de afgelopen drie maanden

Met 1 juni op de kalender zit de meteorologische lente erop. Tijd om terug te blikken op dit seizoen. Wat voor soort seizoen was voorjaar 2018? Wat waren de opmerkelijkste weergebeurtenissen in de Benelux? En zijn er records gevestigd? Laten we eens gaan kijken.

Voorjaar 2018 begon koud

We zouden het bijna vergeten door het warme weer van met name de afgelopen periode, maar deze lente begon uitermate koud. De eerste dagen van maart lagen de maximumtemperaturen rond of iets onder het vriespunt en vroor het ’s nachts meest matig tot streng. Wat daarbij vooral opviel was de zeer venijnige oostenwind, die zowel ’s nachts als overdag behoorlijk doorblies (lokaal werd zelfs 8 Beaufort gemeten).

Deze veroorzaakte extreem lage windchills waardoor het voor het gevoel bitterkoud was. Tevens werden er op veel plaatsen in de Benelux nog ijsdagen (maxima onder het vriespunt) gemeten, wat vrij bijzonder is voor maart. In Nederland werden er nog marathons op natuurijs verreden. In de allereerste nacht van de maand daalde het kwik in Elsenborn in de Ardennen naar -11°C.

Rond 10 maart werd het tijdelijk zachter met maxima tot 15°C, maar in de dagen daarna werd de Benelux opnieuw getroffen door winterkou met een ijzige oostenwind. Er werden wederom op uitgebreide schaal ijsdagen gemeten en tal van kouderecords sneuvelden.

De laatste decade van maart werd gekenmerkt door wisselvallig weer met temperaturen dichtbij normaal. Over de gehele linie kwam maart 2018 echter onder normaal uit wat betreft temperatuur. Dat is best opmerkelijk omdat de winter ervoor zacht verliep.

April was bijzonder warm

Hoe anders verliep de maand april! Ondanks een koele eerste dag van de maand liep de temperatuur al in de eerste decade stapsgewijs op. Op 7 april werd voor het eerst dit seizoen een temperatuur boven de 20°C gemeten. Op 18 en 19 april volgden de eerste zomerse dagen (25°C en meer) van het seizoen.

In totaal zijn er in april 2018 in het overgrote deel van de Benelux 3 tot 4 zomerse dagen gemeten. Dit is een zeer hoog aantal, alleen 2011 en 2007 noteren nog iets hogere cijfers. De hoogste temperatuur van de maand werd gemeten op 19 april in Lelystad: 29,6°C.

• In dit artikel lees je waarom Lelystad de afgelopen maanden vaker de warmste locatie van de Benelux was.

Tijdens het slot van de maand lag de temperatuur rond normaal en vielen er regelmatig buien. Door de frequente buienvorming gedurende de maand is april een zeer natte maand geworden. Met op sommige plaatsen rond de 100 millimeter aan hemelwater is april terechtgekomen in de top 10 natste aprilmaanden. Door het buiige karakter zijn de lokale verschillen echter wel groot.

Mei tot wel 3 graden boven normaal

Het kon echter nog gekker in voorjaar 2018. Waar april al erg warm was, was de afwijking in mei nog groter. In Nederland verliep mei 2018 historisch warm, in België was de maand goed voor een tweede plek vlak achter 2008. Op veel plaatsen was het ruim 3°C warmer dan normaal. Wat verder opviel was dat het noorden van de Benelux amper koeler was dan het zuiden. Normaliter ligt het maandgemiddelde van mei in het zuiden (zoals vanzelfsprekend) hoger dan in het noorden.

Deze meimaand was dat echter totaal niet het geval. Sterker nog, in De Bilt (Nederland) lag het maandgemiddelde op 16,4°C, terwijl Ukkel (België) een gemiddelde van 16,3°C mat. Dat kwam doordat de warmte deze maand met een noordoostelijke stroming uit Scandinavië werd aangevoerd. Scandinavië had de gehele maand te maken met sterke hogedrukgebieden en een exceptioneel warme luchtsoort, waardoor het kwik in het zuiden van Noorwegen en Zweden op heel veel dagen kon oplopen tot 30°C en zelfs iets meer. Veel dagrecords en maandrecords in de Scandinavische landen zijn verpulverd met vaak enkele graden!

Ook in de Benelux is de 30°C op grote schaal gehaald. Opnieuw was het Lelystad die er met de winnaarstrofee vandoor mocht: 31,9°C op dinsdag 29 mei. Behalve uitzonderlijk warm was mei ook zeer zonnig. De marges lagen zo ongeveer tussen 250 en 320 zonuren, de hoogste aantallen in de kustregio’s.

Grote neerslagverschillen

Het was een vrij droge maand, maar verre van uitzonderlijk. Het gemiddelde over alle meetlocaties van de Benelux komt zo rond 40 millimeter uit, maar hierbij dient opgemerkt te worden dat de verschillen van plek tot plek enorm varieerden. Op sommige plaatsen viel vrijwel niets, maar op andere plaatsen (soms maar een tiental kilometers verderop) viel circa 100 millimeter. De verschillen werden veroorzaakt door de zware buien die in de tweede maandhelft overtrokken.

Door de hoge neerslagintensiteit in deze buien ontstond gedurende de maand daarom regelmatig wateroverlast. Op 13 mei zorgde hoosbuien in het noordoosten van Nederland voor lokaal 70 millimeter regen in korte tijd. In de zeer warme slotfase van de maand kreeg de hele Benelux met zware onweersbuien te maken. Op 27 mei gold dat vooral voor België en Zuid-Nederland, op 29 mei voor heel België en Nederland en op 31 mei werd Noord-Nederland geteisterd door noodweer. Zware hagelstenen zijn ook op grote schaal waargenomen tijdens pittige buien.

Eindbalans

Uiteindelijk is voorjaar 2018 binnengekomen in de top 5 zachtste lentes sinds 1900. In De Bilt is het met 11,1°C het op twee na zachtste voorjaar aller tijden geworden. In Ukkel is de gemiddelde temperatuur met 11,5°C weliswaar iets hoger, maar moet voorjaar 2018 het met één plekje lager op de ranglijst doen. En dan te bedenken dat maart vrij koud verliep met zelfs enkele kouderecords. Als deze koude maartse perioden er niet zouden zijn geweest, was het voorjaar wellicht recordzacht geworden. Met name mei spande de kroon wat betreft hoge temperaturen.

Qua neerlag verliep voorjaar 2018 uiteindelijk vrij normaal. In maart was de hoeveelheid neerslag normaal, in april was het nat en in mei was het juist aan de droge kant. Dit resulteert in een vrij normale 175 millimeter over de drie lentemaanden. Met grootschalige droogteproblematiek hebben we deze lente dan ook niet te maken gehad, al zullen er lokaal wel regio’s zijn waar het door het gebrek aan neerslag in mei wel vrij droog is.

Qua zonneschijn deed dit voorjaar het veel beter dan normaal. Normaal kent een lente tussen de 400 en 550 zonuren, afhankelijk van de locatie (dichtbij de kust de meeste zonuren). Nu lagen deze aantallen tussen 500 en 700 zonuren. In Nederland was het wat zonniger dan in België en lagen de gemeten waarden over het algemeen dichter bij de bovengrens van 700 zonuren.

Kortom, de lente van 2018 verliep extreem zacht, vrij normaal qua neerslag en zeer zonnig. Of de zomer van 2018 tot dezelfde positieve afwijkingen in staat is, zullen we de komende drie maanden moeten afwachten.