Overzicht nachthemel december 2017

Gisteren is de meteorologische of weerkundige winter begonnen. Het begon al direct koud met de eerste sneeuw in Vlaanderen. We gaan nog meer koude nachten tegemoet. Op heldere momenten loont het vast en zeker de moeite om deze maand de nachthemel in het oog te houden. Er is veel kans op vallende sterren. 

• Hou de weersverwachting goed in het oog wanneer je een avondje sterrenkijken plant.

Maandkalender voor december

Afgelopen week konden we de maan goed zien boven de horizon. Voor wie goed gekeken heeft, leek het alsof de maan groter was dan gewoonlijk. Dit heeft echter alleen maar te maken met gezichtsbedrog, een optische illusie. Morgen mogen we al direct de volle maan verwelkomen. Op 10 december zien we nog slechts een ‘halve maan’ aan de hemel. De linkerhelft wordt beschenen en we spreken van het laatste kwartier. Vervolgens wordt de maan in duisternis gewikkeld en spreken we van een nieuwe maan. Op Tweede Kerstdag zien we dan het eerste kwartier. De maan zal dus ook zeker van de partij zijn tijdens het nieuwjaarsvuurwerk!

In Amerika zal men drie supermanen op een rij kunnen waarnemen. Ook bij ons kunnen we op 3 december een supermaan waarnemen. Zeker kijken dus!

 

Overzicht nachthemel december

Op 1 december start elk jaar de weerkundige of meteorologische winter. Deze vervat de maanden december, januari en februari.

Mercurius staat stationair in ecliptische lengte op 3 december. Dat betekent dat de planeet zich in de tegengestelde richting lijkt te bewegen vanaf de aarde gezien. Diezelfde nacht kunnen we de volle maan goed waarnemen.

Op 4 december om 09:46 staat de maan het dichtst bij de aarde in het perigeum. De afstand tussen de aarde en haar natuurlijke satelliet bedraagt dan 357.492 km. Door deze kleinere afstand lijkt de maan groter dan gewoonlijk. De maan is voor 99% verlicht door zonlicht en krimpend en bovendien de hele nacht zichtbaar.

OP 13 december staat Mercurius in benedenconjunctie en beweegt voor de zon (vanaf de aarde gezien). Hierdoor zal Mercurius tijdelijk onzichtbaar zijn. Mercurius komt niet voor de zonneschijf waardoor deze ook niet met speciale telescopen kan waargenomen worden voor de zon. Op dat moment bevinden de zon, Mercurius en de aarde zich op één lijn.

Gasnevel NGC1990 staat in het sterrenbeeld Orion in de periode rond 16 december. Een telescoop is wel noodzakelijk. Het object is natuurlijk vaker te zien, maar de omstandigheden moeten ook meezitten. Zoek alvast een donkere plek op als je graag veel details ziet aan onze nachthemel. Ook gasnevel M42, de Grote Orionnevel, laat zich goed spotten. Het is een van de helderste en bekendste gasnevels. Met het blote oog lijkt het wel een zwakke ster heel ver weg, ongeveer 1340 lichtjaar! Met een telescoop kun je uiteraard meer structuur zien.

Op dinsdag 19 december vinden we de maan in het apogeum van haar baan om de aarde. De afstand bedraagt nu 406.603 km. De maan is slechts voor 2% verlicht, dus veel kunnen we er niet van waarnemen, hetzij een dunne sikkel.

Op 21 december verwelkomen we het wintersolstitium, een moeilijk woord voor de winterzonnewende. De zon staat tijdens het wintersolstitium in het laagste punt (midwinter) en beschijnt onze streek dus een pak minder dan tijdens de zomer. De zon bereikt nu haar meest zuidelijke declinatie en komt boven de Steenbokskeerkring te staan. Niet te verwarren met de dag dat de zon het laatst opkomt en het vroegst ondergaat, dat gebeurt rond de 13de december. De astronomische winter gaat van start. Op het zuidelijk halfrond begint de zomer.

Op 31 december sluiten we het kalenderjaar af. Wij hopen alvast op helder weer zodat we het vuurwerk kunnen waarnemen onder een blote sterrenhemel.

Meteorenkalender

Geminiden

Op 14 december bereikt de meteorenzwerm Geminiden zijn hoogtepunt omstreeks 04:30. Omstreeks 02.30 uur staat de radiant op zijn hoogste punt aan de hemel op 70°. Er worden zo’n 120 meteoren per uur verwacht. Ze worden vaak waargenomen als heldere, gelige lichtstrepen die vrij kort zijn. De meteoren dringen onze atmosfeer binnen met een gemiddelde snelheid van 35 km/s. De aarde begeeft zich gedurende enkele dagen door deze stofwolk, maar de piek duurt vaak niet langer dan 21 uren. Bijzonder is dat deze stofwolk niet afkomstig is van de restanten van een komeet, maar van een planetoïde Phaethon. Mogelijks is Phaethon een uitgedoofde komeet, al is dit niet zeker.

In onze streken zijn vermoedelijk 100 meteoren per uur waarneembaar rond 04:00. Samen met andere meteorenregens en sporadische meteoren kan dit aantal oplopen tot 118 meteoren per uur. De maan zal op dat moment voor weinig hinder zorgen daar ze slechts voor 15% verlicht wordt door de zon. Wie een kijkje gaat nemen, zorg voor warme kledij want de nachten zijn toch behoorlijk koud.

Ursiden

In december kunnen we de Ursiden op vrijdag 22 december waarnemen. De meteorenzwerm bereikt zijn hoogtepunt omstreeks 22:45. Onder ideale omstandigheden bereikt de zwem een gemiddelde van 12 meteoren per uur, wat niet zoveel is. In onze streken kan dit aantal nog dalen tot 7 meteoren per uur, of 20 stuks per uur als de sporadische meteoren meegerekend worden. Wie er graag enkele wil door de hemel zien schieten, kijkt het best rond 23 december kort na middernacht.

Bron: hemel.waarnemen.com, NASA